Έξι πλανήτες σε απόσταση 2.000 ετών φωτός από τη Γη, περιφέρονται γύρω από ένα άστρο που μοιάζει με το δικό μας Ήλιο. Οι πλανήτες είναι δύο έως πέντε φορές μεγαλύτεροι από τη Γη και βρίσκονται σε πολύ μικρή απόσταση από το άστρο τους, καθώς περιφέρονται σε αποστάσεις αντίστοιχες με αυτήν του Ερμή, που είναι ο πλησιέστερος πλανήτης του Ήλιου. Σύμφωνα με την Planetary Society, έχουν επιβεβαιωθεί περί τους 520 εξωπλανήτες, ενώ το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler έχει προσδιορίσει τουλάχιστον 1.200 ακόμη, η ύπαρξη των οποίων όμως θα πρέπει να επιβεβαιωθεί. Ευλόγως, το ερώτημα που τίθεται είναι αν ορισμένοι από αυτούς έχουν τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία ζωής.

Ο Kepler «βλέπει» εκατοντάδες χιλιάδες άστρα
Η άμεση και απευθείας παρατήρηση ενός εξωπλανήτη με τηλεσκόπιο, υπερβαίνει τις σημερινές τεχνολογικές δυνατότητές μας καθώς το όποιο φως θα ανακλούσε ένας εξωπλανήτης, θα χανόταν μέσα στην εκτυφλωτική λάμψη του άστρου του. Γι’ αυτόν το λόγο οι αστρονόμοι επινόησαν κάποιες έμμεσες τεχνικές εντοπισμού. Το αμερικανικό διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler, για παράδειγμα, ανακάλυψε τους έξι εξωπλανήτες που προαναφέραμε, ανιχνεύοντας τη μείωση της φωτεινότητας των άστρων γύρω από τα οποία περιστρέφονται οι πλανήτες.

Σε αυτή την περίπτωση, ο εξωπλανήτης «σκιάζει» λίγο το φως του άστρου του, μιλάμε δηλαδή για ένα είδος έκλειψης σε μικρογραφία του άστρου, η οποία προκαλείται όταν ένας υποψήφιος εξωπλανήτης περάσει από μπροστά του. Από την άνοιξη του 2009, το τροχιακό τηλεσκόπιο καταγράφει συστηματικά τη φωτεινότητα 145.000 συγκεκριμένων άστρων προκειμένου να εντοπίσει αντίστοιχες μικροσκοπικές διακυμάνσεις στη φωτεινότητά τους.

Ζωή κοντά στους ερυθρούς νάνους
Θα περάσουν μερικά χρόνια μέχρι να ανακαλυφθούν κατοικήσιμοι πλανήτες σαν τη Γη περιφερόμενοι γύρω από άστρο σαν τον Ήλιο. Ειδικοί, όπως ο William Borucki, επιστημονικός διευθυντής του προγράμματος Kepler, εκφράζουν τη βεβαιότητά τους ότι κάτι τέτοιο θα συμβεί στο εγγύς μέλλον. Θα ενημερωθούμε δηλαδή σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα για την ύπαρξη βραχωδών πλανητών σε κατοικήσιμες ζώνες.

Στο κυνήγι της εξωγήινης ζωής οι πλανήτες που περιφέρονται γύρω από άστρα, δεν είναι οι μόνοι υποψήφιοι. Η ακτινοβολία των ερυθρών νάνων, που είναι μικρότεροι του Ήλιου και έχουν ασθενέστερο φως, μπορούν να εξασφαλίσουν την απαιτούμενη ενέργεια για την ανάπτυξη ζωής. Σε αυτή την περίπτωση όμως, οι κατοικήσιμες ζώνες βρίσκονται πλησιέστερα στους ερυθρούς νάνους παρά σε άστρα όπως ο Ήλιος. Οι εξωπλανήτες περιφέρονται εκεί με μεγαλύτερη ταχύτητα γύρω από το άστρο τους και μπορούν να ανιχνευτούν σχετικά εύκολα με τη μέθοδο της έκλειψης. Για την ύπαρξη όμως ζωής σε πλανήτες γύρω από ερυθρούς νάνους, θα πρέπει να πληρούνται ιδιαίτερες προϋποθέσεις.

Τηλεσκόπια στο κυνήγι πλανητών
Οι ανιχνεύσεις, μετρήσεις, αναλύσεις όλο και περισσότερων εξωπλανητών, θα συνεχιστούν. Οι αστροφυσικοί θα επιδοθούν στην έρευνα ως προς την ύπαρξη προϋποθέσεων για τη δημιουργία ζωής. Ζωή όπως την εννοούμε εμείς, θα μπορεί λογικά να αναπτυχθεί σε εξωπλανήτες παραπλήσιους με τη Γη, δηλαδή σε πλανήτες που περιφέρονται μέσα στην κατοικήσιμη ζώνη ενός άστρου όπως ο Ήλιος, που διαθέτουν ατμόσφαιρα και παρόμοια σύσταση με τη Γη, δηλαδή είναι βραχώδεις. Μετά την επιτυχία του τηλεσκοπίου Κepler στο σχεδιαστήριο βρίσκονται τώρα δύο διάδοχοί του, ο δορυφόρος TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite), της αμερικανικής υπηρεσίας διαστήματος NASA, και ο PLATO (Planetary Transits and Oscillations of Stars), της ευρωπαϊκής υπηρεσίας διαστήματος ESA, που τα ερχόμενα χρόνια θα ανιχνεύσουν και θα περιγράψουν χιλιάδες νέους εξωπλανήτες.

Επιπλέον, με τα μελλοντικά τηλεσκόπια, όπως το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb και το επίγειο εξαιρετικά μεγάλο τηλεσκόπιο της Ευρώπης E-ELT, θα είναι εύκολο να προσδιοριστεί η μάζα απομακρυσμένων πλανητών και να αναλυθεί η σύνθεση της ατμόσφαιρας γύρω από τους πλησιέστερους εξωπλανήτες με γήινα χαρακτηριστικά.

ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "SCIENCE ILLUSTRATED"