ΘΕΣΕΙΣ

Η ελληνική κοινωνία ζει μέσα σε πολλές αντιφάσεις και αυτό δεν επιτρέπει να υπάρξουν διαρθρωτικές αλλαγές σε κανέναν τομέα, με αποτέλεσμα ακόμη και σήμερα - στις δύσκολες μέρες που ζούμε - όχι απλά να υπάρχει πλήρης αδυναμία να ξεπεράσουμε την κρίση, αλλά αντίθετα να βυθιζόμαστε κάθε μέρα και πιο βαθιά.
Κλασσική περίπτωση είναι οι υπηρεσίες που παρέχει το Δημόσιο. Ενώ από τη μια μεριά κατηγορούμε το δημόσιο τομέα ως σπάταλο, αντιπαραγωγικό, διεφθαρμένο, πελατειακό κ.λπ. που δεν παρέχει τις υπηρεσίες που θέλουμε, από την άλλη μόλις ανακοινωθούν αλλαγές τις απορρίπτουμε και είμαστε έτοιμοι να υπερασπιστούμε αυτό που πριν από λίγο κατηγορούσαμε. Αντί λοιπόν να αγωνιζόμαστε ώστε το Δημόσιο να παρέχει τις υπηρεσίες που χρειαζόμαστε εμείς ως πολίτες με το χαμηλότερο κόστος και την καλύτερη εξυπηρέτηση, μένουμε κυριολεκτικά «κολλημένοι» σε ό,τι υπήρχε πριν, δίνοντας ταυτόχρονα επιχειρήματα σε εκείνους που επιθυμούν σφόδρα λιγότερο Δημόσιο και περισσότερη αγορά.
Πρόσφατο παράδειγμα, η ανακοίνωση για κλείσιμο ορισμένων τελωνείων σε παράκτιους οικισμούς στη Λέσβο και σε πολλά μικρά νησιά του Αιγαίου, όπως στον Άι-Στράτη. Για τον ίδιο λόγο είχαν γίνει πολυήμερες σφοδρές κινητοποιήσεις στο Πλωμάρι πριν από μερικές εβδομάδες.
Ενώ είναι γνωστό ότι τα τελωνεία αυτά υπολειτουργούν εδώ και πολλά χρόνια, αφού έχουν αλλάξει εντελώς οι συνθήκες εκείνες που επέβαλλαν τη δημιουργία τους πριν από 100 και πλέον χρόνια, με αποτέλεσμα οι υπάλληλοι κυριολεκτικά να κάθονται σπίτι τους πολλές φορές (θυμάμαι παλαιότερο δημοσίευμα για άλλο τελωνείο του νησιού, που άνοιγε μια φορά το μήνα!!!) και να πληρώνονται (παλαιότερα, όταν οι αγελάδες ήταν παχιές, και υπερωριακά, με αποτέλεσμα οι μισθοί τους να είναι υπέρογκοι).

Εδώ δεν υπάρχει ευθύνη των υπαλλήλων, αλλά του κράτους που δε φρόντισε να ανασχεδιάσει τις υπηρεσίες του έγκαιρα και να ορθολογικοποιήσει τις δαπάνες του (πρόσθετες δαπάνες για ενοίκια, εξοπλισμό κ.λπ.) με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον και τη βελτίωση των υπηρεσιών σε πολίτες και επιχειρήσεις. Η επίκληση της παροχής υπηρεσιών π.χ. στους ψαράδες της περιοχής δεν μπορεί πλέον να ευσταθεί όπως την εποχή του τηλέγραφου, όταν για παράδειγμα η λειτουργία των ΚΕΠ και τα ηλεκτρονικά μέσα επιτρέπουν σήμερα συναλλαγές στα πέρατα του κόσμου. Αν δεν υπάρχουν, μπορούν να γίνουν!!!
Η συζήτηση δεν πρέπει να εστιαστεί στο συγκεκριμένο παράδειγμα, αλλά γενικά για το πώς λειτουργεί το Δημόσιο, τι υπηρεσίες παρέχει και με ποιο κόστος, και βέβαια πώς θα αλλάξουν τα πράγματα για το κοινό μας συμφέρον και όχι να μείνουν ως έχουν εξυπηρετώντας διάφορα αφανή και εμφανή «συμφέροντα». Τα παραδείγματα είναι πολλά και ο καθένας μας έχει να προσθέσει τη δική του εμπειρία σε θέματα είτε της διοίκησης, είτε της υγείας, είτε της παιδείας κ.λπ., όπου ενώ το κόστος λειτουργίας τους είναι υπέρογκο (π.χ. νοσοκομεία), οι υπηρεσίες που παρέχουν είναι χαμηλές με αποτέλεσμα να ανθούν το «φακελάκι», η «παραπαιδεία», αλλά γενικότερα να παρεμποδίζεται η ομαλή πρόοδος της χώρας.
Είναι γεγονός ότι συχνά οι αλλαγές που προτείνονται (π.χ. στο σύστημα εισαγωγής στην ανώτατη εκπαίδευση και γενικότερα στη λειτουργία των σχολείων), δεν πείθουν ότι έχουν μελετηθεί σοβαρά, με αποτέλεσμα στην πρώτη αντίδραση τα μισά μέτρα να ανακαλούνται, να υπάρχει αναβολή εφαρμογής και τελικά να μένουμε στα ίδια ή περίπου στα ίδια.

Ειδικά αυτή την περίοδο, που κάθε αλλαγή φαίνεται (ή παρουσιάζεται) ότι έχει ως μόνο στόχο την περικοπή δαπανών και όχι την ουσιαστική αναβάθμιση της παρεχόμενης υπηρεσίας, με αποτέλεσμα να υπάρχει καθολική αντίδραση τόσο από τους εργαζόμενους όσο και από τους πολίτες-αποδέκτες των υπηρεσιών.
Δεν υπάρχει καμμία περίπτωση να υπάρξουν οι ανατροπές εκείνες που χρειαζόμαστε ως πολίτες και χρειάζεται η χώρα, αν εμείς οι αποδέκτες των υπηρεσιών του Δημοσίου δεν αποκτήσουμε άποψη και λόγο, κρίνοντας ό,τι υπάρχει και προτείνοντας λύσεις. Στο κάτω - κάτω, εμείς πληρώνουμε μέσω των φόρων και πρέπει να διεκδικούμε δίκαιη και ορθολογική χρήση των χρημάτων μας. Εμείς οι χρήστες των υπηρεσιών υγείας, που πληρώνουμε τις εισφορές στα ταμεία μας, θέλουμε να έχουμε καλές υπηρεσίες υγείας μέσα σε ένα πραγματικά Εθνικό Σύστημα Υγείας, αλλά και καλή εξυπηρέτηση στις συναλλαγές μας. Eμείς ως γονείς θέλουμε να αποκτούν τα παιδιά μας πλήρη και σφαιρική παιδεία και μόρφωση μέσα στο δημόσιο σχολείο ή πανεπιστήμιο, όπως γίνεται σε όλες τις πολιτισμένες χώρες, και όχι να τρέχουμε σε φροντιστήρια και ιδιαίτερα ξοδεύοντας υπέρογκα ποσά (από αυτά που δεν έχουμε πλέον).

Εμείς οι πολίτες είμαστε εκείνοι που θα πρέπει να επιβάλουμε τις αλλαγές βγάζοντας έξω από το παιγνίδι όλα εκείνα τα προσωπικά συμφέροντα (πολιτικά, οικονομικά και «συνδικαλιστικά») που παίζουν πάνω στην πλάτη μας, επικαλούμενοι το «δημόσιο» συμφέρον.
Εμείς πρέπει να καθορίσουμε τους στόχους που θέλουμε να έχει η παιδεία (υποχρεωτική, τεχνολογική, τριτοβάθμια), η υγεία, η κοινωνική μέριμνα, η περιβαλλοντική πολιτική, η καθαριότητα στην πόλη, ο πολιτισμός και γενικότερα όλοι οι τομείς όπου το κράτος έχει άμεσο ή έμμεσο (ρυθμιστικό) ρόλο (συγκοινωνίες, ενέργεια, υποδομές κ.λπ.). Εμείς οι πολίτες πρέπει να απαιτούμε ίση αντιμετώπιση για όλους, χωρίς διακρίσεις σε πολίτες α΄, β΄ και γ΄ κατηγορίας, εμείς πρέπει να έχουμε τον πρώτο λόγο στο τι είναι δημόσιο συμφέρον και να το υπερασπιζόμαστε. Εμείς οι πολίτες πρέπει να επιβάλλουμε ανατροπές σε όλους τους τομείς, που να έχουν ξεκάθαρες στοχεύσεις και διαφανείς ρυθμίσεις.
Η αναβάθμιση όλων των υπηρεσιών αυτών αποτελεί προϋπόθεση για την όποια ανάπτυξη τόσο τοπικά όσο και εθνικά, αφού καθορίζει την ελκυστικότητα της χώρας συνολικά και ξεχωριστά του κάθε τόπου, του κάθε νησιού. Εμείς οι πολίτες πρέπει να αποκτήσουμε ένα όραμα για το μέλλον το δικό μας και των παιδιών μας και να απαιτήσουμε ίσες ευκαιρίες για όλους.

* Ο Γιάννης Σπιλάνης είναι επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου.