Λέσβος και Μυτιληναίων Αιγιαλός

Δεκαπενθήμερες επισημάνσεις

Σήμερα, αντί του τρίτου κειμένου για το ερωτικό ποίημα «Δάφνις και Χλόη» του Λόγγου, του 2ου μ.Χ. αιώνα, ανοίγω μια παρένθεση-αναφορά για έναν προγενέστερο σπουδαίο Λέσβιο.
Μελετώντας τον δραματικό μονόλογο «Αλεξάνδρα» που περιέχει 1.474 ιαμβικούς στίχους και έγραψε ο τραγικός ποιητής Λυκόφρων ο Χαλκιδεύς (4οs π.Χ. αιών), με την προφητεία της Κασσάνδρας, της κόρης του βασιλιά Πριάμου για τα δεινά της Τροίας, από το βιβλίο «Λυκόφρονος Αλεξάνδρα», της Φανής Παιδή, εκδόσεις «Στιγμή», Αθήνα 2004, παραθέτω σε μετάφρασή μου, μια ενδιαφέρουσα για τη Λέσβο παράγραφο και πέντε αναφορές:
«Όπως ο Κάδμος δεν ωφελήθηκε στην περιβάλλουσα με ύδατα / Ίσσα με το να γεννήσει τον ποδηγέτη των εχθρών, / τον τέταρτο σπόρο του δύστυχου Άτλαντα, / τον όμαιμο συγκαταστροφέα Πρύλι, / τον μάντη προς τα βέλτιστα αληθέστατο. // Έτσι και οι χρησμοί του Αίσακου δεν ωφέλησαν τον πατέρα μου / ώστε να απομακρύνει τα νυχτόσταλτα φοβερά όνειρα, / και για της πατρίδας τη μοίρα να κρύψει αμέσως και τους δυο, / αποτεφρώνοντας ολόκληρα τα σώματά τους με λημνιακή φωτιά, / για να μη μας σάρωνε τέτοιο κύμα κακών».
1.- Ο Βυζαντινός γραμματικός Ιωάννης Τζέτζης (1110 - 1180) στα σχόλιά του για το κείμενο του Λυκόφρονα υποστηρίζει ότι ο αναφερόμενος στην παραπάνω παράγραφο Κάδμος, είναι ο θεός Ερμής και ότι από αυτόν και τη Νύμφη Ίσσα γεννήθηκε ο μάντης Πρύλις ο Λέσβιος, ο οποίος ήταν τέταρτος σπόρος του Άτλαντα (Άτλας, Μαία και Δίας, Ερμής, Πρύλις), είχε το ίδιο αίμα με τους Τρώες (Άτλας, Ηλέκτρα και Δίας, Δάρδανος, Πρίαμος). Επίσης ότι όταν ήλθε στη Λέσβο ο Αχαιός Αγαμέμνων για να μάθει με ποιο τρόπο θα πέσει η Τροία, ο μάντις Πρύλις, αφού δέχθηκε τα δώρα του σοφού Παλαμήδη, οδηγήθηκε στον Αγαμέμνονα και προφήτευσε ότι η Τροία θα πέσει με την κατασκευή δούρειου ίππου. Ο επίσης αναφερόμενος από τον Λυκόφρονα, ονειρομάντης Τρώιος Αίσακος, είναι ο γιος του Πριάμου, από την πρώτη του γυναίκα Αρίσβη, ο οποίος ζήτησε τον αφανισμό της Εκάβης και του Πάρι, όταν εγκυμονούσα εκείνη είδε σε όνειρο ότι αντί του Πάρι γέννησε ένα αναμμένο δαυλό.
2.- Ο ελεγειογράφος Σημωνίδης ο Αμοργίνος (7ος π.Χ. αιών) καταγράφει σε ιαμβικό στίχο: «ενεύδετ’ ώσπερ Λέσβιος Πρύλις». (ενεύδω=κοιμώμαι επί τινος. Λεξικό Liddell-Scott).
3.- Ο βιογράφος Πλούταρχος ο Χαιρωνεύς (1ος μ.Χ. αιών) μνημονεύει την παροιμία των Αλεξανδρινών: «Ο Λέσβιος πρύλις», και αναφέρει ότι λεγόταν ως παρομοίωση για τον μάντη Λέσβιο Πρύλι, τον γιο του Ερμή.
4.- Ο ρήτορας Ευστάθιος ο Φιλοσόφος (4ος μ. Χ. αιών) αναφέρει ότι η το νησί πήρε το όνομα Ίσσα «εκ μιας των περί αυτήν πέντε πόλεων».
5.- Το 1917, η Emily Shields, καθηγήτρια της Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου «Johns Hopkins» των ΗΠΑ σημειώνει: «Ο Ερμής είχε πολύ πιθανά ένα ρόλο εδώ στα Καβείρια Μυστήρια, όπως και σε πολλά άλλα νησιά του βορείου Αιγαίου. Το εδάφιο του Λυκόφρονα: “ως μη σε Κάδμος ώφελ’ εν περιρρύτω / Ίσση φυτεύσαι δυσμενών ποδηγέτην”, έχει ένα σχόλιο εξήγησης ότι ο Πρύλις που κατά κάποιο τρόπο ήταν γιος του Κάδμου (εδώ αναφερόμενος ως Καδμίλος) και της κύριας Νύμφης Ίσσας, από την οποία ονομάστηκε το νησί Ίσσα. Προφανώς λοιπόν ο Ερμής-Καδμίλος ήταν αναγνωρισμένος πολύ νωρίτερα μεταξύ των Λεσβίων. Η επίδραση μπορεί κάλλιστα να ήλθε από τους Αιολείς αποίκους». («The Cults of Lesbos», Wisconsin). Η εικόνα δείχνει θυσία ταύρου από Καβείρους σε ερμαϊκή στήλη.
Κλείνω με την παρατήρηση ότι τα παραπάνω ενισχύουν το κείμενό μου: «Η Αχερώνη του Αχερώνα και οι Καλληνείς των Καλλιστείων» για την πιθανή θέση νεκρομαντείου της αρχαιότητας κάτω από την πόλη Ίσσα: «στο λατρευτικό τόξο του Παρθένη που περικλείει το Μετόχι των θεραπευτών Αγίων Αναργύρων, τον Άγιο Λεόντιο (Λέντη-Λέτη) και το παλιό Μετόχι του Σωτήρος Χριστού» που δημοσιεύεται στη σελίδα 125 στο υπέροχο «Λεσβιακό Hμερολόγιο 2012», το ωραιότερο όλων, που κυκλοφόρησε πριν λίγες μέρες από τις εκδόσεις «Αιολίδα» με την άρτια επιμέλεια του Παναγιώτη Σκορδά.                                   

Άρης Κυριαζής
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.