Τον τελευταίο καιρό, το συναίσθημα που σχεδόν μονοπωλεί τις σκέψεις και ορισμένες από τις πράξεις των κατώτερων και μεσαίων στρωμάτων του πληθυσμού της χώρας που βάφτισαν Ελλάδα, είναι αυτό της οικονομικής και εργασιακής ανασφάλειας. Όλοι έχουν καταλάβει στο πετσί τους πως η καπιταλιστική οικονομική κρίση όχι μόνο χτύπησε και την πόρτα μας, αλλά μπήκε για τα καλά μέσα στο σπίτι μας, φέρνοντας μαζί με τις απάνθρωπες ντιρεκτίβες εξαθλίωσης του Δ.Ν.Τ., απόγνωση και κατάθλιψη στον κόσμο, όχι για το μέλλον αλλά και για το παρόν! Εργασιακά, μισθολογικά και ασφαλιστικά δικαιώματα που κατακτήθηκαν με αιματηρούς αγώνες δεκάδων χρόνων, συνθλίβονται σε μια στιγμή και χωρίς ουσιαστική αντίδραση. Γίνονται θυσία στο βωμό των «ιερών αγορών», προσπαθώντας να κερδίσουν την εύνοια του ύψιστου... Θεού που ονομάζεται χρήμα!
Ζούμε σ’ έναν κόσμο που το χρήμα κυριαρχεί και καθορίζει τις περισσότερες από τις πτυχές της κοινωνικής ζωής. Η ακόρεστη δίψα της οικονομικής καπιταλιστικής αυτοκρατορίας για όλο και περισσότερο κέρδος συνεχίζει να προκαλεί τα μεγαλύτερα δεινά στην ανθρώπινη ζωή. Στο βωμό του χρήματος, τα πιο αυτονόητα ανθρώπινα δικαιώματα καταστέλλονται. Η δουλεία έχει πάρει νέες μορφές και κρύβεται πίσω από την «εργασία» και την «απασχόληση». Η οικονομική μετανάστευση, η αγοραπωλησία ανθρώπων για κάθε σκοπό, από την πορνεία μέχρι την παιδική εργασία, είναι οι πιο πρόδηλες μορφές σύγχρονης δουλείας.

Πλέον, η θεσμοθετημένη νομική κατοχή ανθρώπων από άλλους ανθρώπους που ίσχυε παλαιότερα μέσω της σκλαβιάς, έχει αντικατασταθεί από την οικονομική εξάρτηση κι εκμετάλλευση μέσα από τον αλλοτριωμένο θεσμό της εργασίας-απασχόλησης (βλ. ενοικιαζόμενους εργάτες κ.λπ.). Ισχυρές τράπεζες, Μέσα Μαζικής Εξαπάτησης, πολιτικοί και πολυεθνικές, καθορίζουν την τύχη του κόσμου, καταστέλλοντας όλο και πιο ακραία τους λαούς, υποβαθμίζοντας ολοένα το βιοτικό τους επίπεδο και συσσωρεύοντας πλούτο και δύναμη για να μπορούν να ανταγωνίζονται μεταξύ τους...
Ίσως πολλοί από εσάς που θα διαβάσετε αυτό το κείμενο να πιστεύετε ότι το να συναλλασσόμαστε χωρίς χρήμα δε γίνεται, ότι είναι μια άπιαστη μεταφυσική ουτοπία ή ότι απλά ο γράφων τρελάθηκε. Κι όμως, υπάρχουν τρόποι να επιβιώσουμε ακόμη και τώρα, χωρίς να περιμένουμε την... επανάσταση (που όλο έρχεται, σύμφωνα με κάποιους, αλλά παραμένει άφαντη...), καταργώντας ή μειώνοντας το χρήμα στις συναλλαγές μας, χωρίς να περιμένουμε πρώτα να τα... τινάξει ο καπιταλισμός. Υπάρχουν λοιπόν κάποιοι πολύ απλοί τρόποι οργάνωσης και αλληλοβοήθειας!
Το χρήμα ως μέσο πληρωμής-αποπληρωμής υπηρεσιών και προϊόντων δε μεσολαβούσε ανέκαθεν στις εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των ανθρώπων. Κατά τις συναλλαγές τους στην αρχαιότητα οι άνθρωποι είχαν καθιερώσει το ανταλλακτικό σύστημα, βάσει του οποίου ο παραγωγός ενός προϊόντος αντάλλαζε τα πλεονάζοντα προϊόντα του με προϊόντα άλλου παραγωγού. Η μέθοδος της ανταλλαγής αγαθών χρονολογείται 10.000 χρόνια πριν και φτάνει μέχρι τις μέρες μας.

Στις αγροτικές κοινωνίες της ελληνικής υπαίθρου, η ιδέα της ανταλλαγής υπηρεσιών δεν ήταν άγνωστη. Καθένας βοηθούσε στις εργασίες συγκομιδής και των υπολοίπων. Πήγαινε όλο το χωριό και μάζευε ελιές ή βοηθούσαν όλοι στη συγκομιδή δημητριακών. Ακόμη και στις πόλεις (κυρίως στις εργατικές γειτονιές), η ανταλλαγή προϊόντων μεταξύ των γειτόνων ήταν πολύ διαδεδομένη (ακόμη θυμάμαι τη γειτόνισσα να ζητά από τη μητέρα μου ένα φλιτζάνι ζάχαρη ή ένα πακέτο μακαρόνια και να τα ανταλλάσει με μερικά αυγά ή μερικά κηπευτικά). Τα συστήματα ανταλλαγής προϊόντων και υπηρεσιών έχουν πολλές μορφές: τράπεζες χρόνου, συμβολικό νόμισμα, ομόλογα κ.λπ., αλλά το πιο διαδεδομένο είναι τα Συστήματα Τοπικών Ανταλλαγών (LETS - Local Exchange Trading Systems για όσους δεν κατάλαβαν...)!
Τι είναι το ΣΤΑ; Είναι μια μορφή συναλλαγής κι ένα ανεξάρτητο σύστημα ανταλλαγής υπηρεσιών χωρίς τόκο και κέρδος, που βοηθάει τις τοπικές κοινωνίες να αναπνεύσουν, να ζήσουν και να αναπτυχθούν μέσα σε δύσκολες οικονομικά εποχές. Είναι με δυο λόγια ένας τρόπος να ζεις και να εργάζεσαι χωρίς χρήματα. Τα ΣΤΑ στηρίζονται στην αυτοοργάνωση των ανθρώπων σε τοπικό επίπεδο (γειτονιά, μικρή πόλη, χωριό), οι οποίοι, αφού καταγράψουν τις ανάγκες και τις ειδικότητες του καθενός που συμμετέχει, ανταλλάσσουν μεταξύ τους προϊόντα ή υπηρεσίες, ανεξαρτητοποιημένοι από το χρήμα και τις τιμές της προσφοράς και της ζήτησης της αγοράς, φτιάχνοντας έτσι ένα τοπικό δίκτυο!
Θα δούμε στη συνέχεια περισσότερα για τα Συστήματα Τοπικών Ανταλλαγών αλλού, αλλά και στην Ελλάδα.
Μέσα από το λάκκο των λεόντων,

... ο Δανιήλ.