Ολονυχτίες μπροστά στον υπολογιστή. Εμμονή µε τις επιδόσεις στο παιχνίδι. Ανύπαρκτη κοινωνική ζωή. Αυτά είναι μερικά από τα συμπτώματα που μαρτυρούν εθισμό στον απατηλό κόσμο των video games του διαδικτύου.
Μένει ξάγρυπνος όλη τη νύχτα προκειμένου να ολοκληρώσει την... αποστολή του στο on-line παιχνίδι. Κατά τη διάρκεια της ημέρας σκέφτεται µόνο τον εικονικό χαρακτήρα που έχει φτιάξει στο διαδραστικό παιχνίδι και μιλά γι’ αυτόν. Αδιαφορεί για όλα όσα συμβαίνουν στον πραγματικό κόσμο και περιμένει πώς και πώς την ώρα που θα κάνει «κλικ» και θα µπει στον ελκυστικό χώρο της εικονικής πραγματικότητας. Η περίπτωση του 22χρονου από τη Στερεά Ελλάδα έφερε στην επιφάνεια ακόμη μία φορά το θέμα της εξάρτησης παιδιών, εφήβων και νέων χρηστών από το διαδίκτυο, η οποία - σύμφωνα µε τους ειδικούς - είναι µια σοβαρή ασθένεια.
Όπως εξηγεί στα «Νέα» ο επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου Ευστράτιος Παπάνης, όσο τα παιχνίδια γίνονται πιο διαδραστικά, η εικονική πραγματικότητα αντικαθιστά πολλές πλευρές της ζωής του χρήστη. «Σε αυτό συμβάλλει η εξέλιξη και τελειοποίηση των τεχνικών χαρακτηριστικών (γραφικά, ταχύτητα ίντερνετ), µε αποτέλεσμα ο χρήστης να αισθάνεται πως ζει σε αυτό τον ελκυστικό κόσμο. Μέσα στην ασφάλεια ενός δωματίου, σε ένα περιβάλλον χωρίς το ρίσκο της επώδυνης και αγχώδους ζωής, σε έναν κόσμο στον οποίο ο καθένας μπορεί να επιλέξει το φύλο, την ηλικία, το μέρος όπου θα δράσει, τα στοιχεία του χαρακτήρα του.»

Η περίπτωση του Facebook είναι χαρακτηριστική. Περισσότεροι από τρία εκατομμύρια χρήστες στη χώρα µας έχουν δημιουργήσει προφίλ. Οι εφαρμογές του μάλιστα, όπως το Farmville, είναι δημοφιλείς γιατί δημιουργούν υποχρεώσεις στον χρήστη. [...]
Η κατάθλιψη, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η αδιαφορία για το τι συμβαίνει γύρω του, αλλά και οι διαταραγμένες διαπροσωπικές σχέσεις σε συνδυασμό µε την πολύωρη παραμονή στο διαδίκτυο είναι ενδείξεις ότι ο χρήστης αγγίζει τα όρια του εθισμού.
Οι... χαμένοι στην εικονική πραγματικότητα «ζουν µόνο γι’ αυτό τον “άλλο” που έχουν φτιάξει στο παιχνίδι. Σε μελέτες που έχουμε κάνει, βρήκαμε πως όταν αυτοί οι χρήστες φτιάχνουν ένα avatar ή ένα χαρακτήρα στα διαδραστικά παιχνίδια, του προσδίδουν στοιχεία από έναν ιδεατό εαυτό - χαρακτηριστικά που θα ήθελαν να έχουν - αλλά και από ένα βίαιο εαυτό, ο οποίος βγάζει απωθημένα και άγρια ένστικτα. Προβάλλουν επάνω στον εικονικό χαρακτήρα τις επιθυμίες, τις ελλείψεις, τις προσδοκίες και τις φαντασιώσεις τους», προσθέτει ο επίκουρος καθηγητής.
[...]

Πάντως, σύμφωνα µε την επικεφαλής ελληνικού κόμβου SaferInternet, δρ. Βερόνικα Σαμαρά, το µόνο που χρειάζεται για την ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο είναι κριτική σκέψη. «Δεν μπορούμε να περιμένουμε μόνο από τους άλλους και την Πολιτεία να πράξει για να είμαστε ασφαλείς στο διαδίκτυο. Κλείνοντας την πόρτα του σπιτιού µας, κύριοι είμαστε εμείς. Χρειάζεται προσοχή, λοιπόν, όπως άλλωστε και στο φυσικό κόσμο», λέει.
«Σύμφωνα µε την τελευταία έρευνα που κάναμε, το 1% των εφήβων είναι εξαρτημένοι από το ίντερνετ, ενώ το 12,8% βρίσκονται ένα στάδιο πριν», σημειώνει ο κ. Κορµάς. Προσθέτει μάλιστα πως στη Γραμμή Βοηθείας «Υποστηρίζω» 80011 80015, του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου - που τελεί υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής - από τον Αύγουστο του 2009 έως το τέλος του 2010 δέχθηκαν 1.693 καταγγελίες, από τις οποίες περίπου οι 570 αφορούσαν συμπτώματα εξάρτησης έφηβων χρηστών.
Το φαινόμενο της εξάρτησης από το διαδίκτυο, όπως τονίζουν οι ειδικοί, είναι συχνότερο στα αγόρια, σε μονογονεϊκές ή δυσλειτουργικές οικογένειες, σε παιδιά µε καταθλιπτικό συναίσθημα ή υπερκινητικότητα.

[...]
Σύμφωνα µε τον κ. Κορµά, οι γονείς είναι εύκολο να διαπιστώσουν αν το παιδί ή ο έφηβος είναι εξαρτημένο από το ίντερνετ. «Υπάρχουν σημάδια που απλά χρειάζονται προσοχή. Το εξαρτημένο παιδί χρησιμοποιεί το άγχος ή την ανία ως δικαιολογία για να σερφάρει στο ίντερνετ. Ο χρόνος παραμονής του στα on-line παιχνίδια ολοένα και μεγαλώνει, ενώ οι αλλαγές στη συμπεριφορά του είναι συχνές και απότομες. Παράλληλα, σύνηθες σύμπτωμα μπορεί να είναι ακόμη και η ξαφνική πτώση της σχολικής βαθμολογίας.» «Διαδικτυακοί» κανόνες που θα ορίζουν το χρόνο παραμονής των παιδιών στο ίντερνετ, το περιεχόμενο στο οποίο έχουν πρόσβαση, ακόμα και τις μέρες που θα σερφάρουν, είναι σύμφωνα µε τη Βερόνικα Σαµαρά, επικεφαλής του Ελληνικού Κόμβου SaferInternet ένα πρώτο βήμα για την ασφαλή πλοήγηση των παιδιών στο διαδίκτυο. Όπως εξηγεί μάλιστα, οι γονείς θα πρέπει να καταφύγουν σε µία τέτοια λύση από όταν τα παιδιά τους βρίσκονται σε μικρή ηλικία, προκειμένου να µην αντιμετωπίσουν προβλήματα εθισμού ούτε και στο μέλλον. [...]

(Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Τα Νέα», 16/02/2011.)