Στο νησί των 37 τετραγωνικών χιλιομέτρων, του εύφορου κάμπου και των αμπελώνων, εκεί απέναντι από την Τροία, στην Τένεδο του Ομήρου, όπως κάθε χρόνο, ήρθαν και φέτος επισκέπτες, τουρίστες, ξενιτεμένοι Τενεδιοί και Τενέδιοι στην καταγωγή, από την Αμερική, Αυστραλία, Κύπρο και Ελλάδα για να συμμετάσχουν στο πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής.

Έθιμο που αποτελεί παράδοση για τo νησί και κάθε χρόνο προσελκύει αρκετό κόσμο, μικρούς και μεγάλους. Ειδικά για τα παιδιά, η γιορτή αυτή είναι πηγή μεγάλης χαράς και ενθουσιασμού, καθώς τους δίνει την ευκαιρία να συμμετέχουν ενεργά σε ένα παραδοσιακό πανηγύρι.

Ένα έθιμο, θεσμό χρόνια τώρα, που χάνεται στο παρελθόν ως πανηγύρι των Τενεδιών και στις μέρες μας γιορτάζεται ως πανηγύρι των τουριστών-επισκεπτών, με τους ηλικιωμένους εναπομείναντες να κοιτούν τα τεκταινόμενα ως παρατηρητές. Κάθε 26 του Ιούλη, ημέρα γιορτής της Αγίας Παρασκευής.

Το εσωτερικό της Αγίας Παρασκευής 

Φέτος δεν αντίκρισα εκεί το άσπρο ασβεστωμένο, με τόσες ιστορίες-εμπειρίες στις πέτρινες πλάτες του, ξωκκλήσι να με υποδέχεται, αλλά ένα νέο πετρόχτιστο οίκημα χωρίς τίποτα να θυμίζει εξωτερικά ή να προκαταβάλλει τον επισκέπτη ότι αυτό είναι χριστιανικό ξωκκλήσι.

Το γκαζόν έχει αντικαταστήσει τα χόρτα και το χώμα και τα πλατάνια δείχνουν γερασμένα πια με ένα από αυτά, θύμα αρρώστιας, να κείται κομμένο σχεδόν στη βάση του.

Ένα από τα έως πρόσφατα ετοιμόρροπα κτίσματα δίπλα στο ξωκκλήσι (κάποτε δυο σπίτια, ένα καφενείο και ένας φούρνος), εμπρός στην είσοδο του οποίου στήνονταν η σκηνή με τα όργανα και τους τραγουδιστές, ανακαινίστηκε και αντικαταστάθηκε από την κουζίνα και τους βοηθητικούς χώρους του νέου καφέ-εστιατορίου, το οποίο από φέτος λειτουργεί εκεί, κάτω από τα αιωνόβια πλατάνια με θέα τη θάλασσα και την παραλία της Αγίας Παρασκευής, το Αγιάσμα.

Τενέδιοι από την Αυστραλία, με τους εναπομείναντες

Το παρόν στη μέθεξη του Ιούλη έδωσαν ο Σύλλογος «Το Κοινό των Τενέδιων» από τη Νέα Τένεδο με τους χορευτές του, οι εκδρομείς από τη Νέα Τρίγλια οι οποίοι μετά την επίσκεψη στη δική τους αλησμόνητη πατρίδα πέρασαν και τίμησαν με την παρουσία τους τη γιορτή της 26^ης Ιουλίου στο νησί της Τενέδου.

Παρόντες ήταν Τενέδιοι από την Ελλάδα, την Αμερική -όπως οι οικογένειες των Παναγιώτη Ζαμφώτη και της Γραμματικής Τενέδιου- κι από την Κύπρο, απόγονοι του αξέχαστου πατρός Στέφανου Τενέδιου. Επίσης, Τενέδιοι από τη μακρινή Αυστραλία οι οποίοι ήρθαν με εκδρομή οργανωμένη από το Σύλλογο Τενέδιων της Μελβούρνης Αυστραλίας, καθώς και μεμονωμένοι πατριώτες -ένας αριθμός που υπερέβαινε τους 50 ήταν εκεί για να ξαναζήσουν τη χαρά της ημέρας. Άνθρωποι μεγάλης πια ηλικίας ήρθαν με τα παιδιά και τα εγγόνια τους να τιμήσουν τις ρίζες τους.

Στη γιορτή παραβρέθηκαν και κάθισαν στο τραπέζι δίπλα στον Μητροπολίτη Ίμβρου και Τενέδου, τον ιερέα που ήρθε από την Ίμβρο για τη λειτουργία, τους δύο ψάλτες από τις Σέρρες, οι οποίοι ανελλιπώς χρόνια τώρα έρχονται και αφιλοκερδώς προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, και τους εκλεγμένους (το 2008) εκπροσώπους των εναπομεινάντων, οι σημερινές αρχές του τόπου.

Ο πολιτικός διοικητής του νησιού (Καϊμακάμης), ο διοικητής των τζανταρμάδων, ο πρόσφατα εκλεγμένος νέος και ο απερχόμενος δήμαρχος που επί 20 χρόνια έδινε το παρόν στο πανηγύρι, τίμησαν και φέτος με την παρουσία τους το γεγονός. Δικαιολογημένα απόντες ήταν οι μουσουλμάνοι τής Bozcaada, αφού φέτος το πανηγύρι συνέπεσε με την ιερή γιορτή του Ραμαζανιού.

Κι όπως κάθε χρόνο μετά τη θεια λειτουργία και την αρτοκλασία, το λόγο είχαν τα όργανα, το φαγοπότι και ο χορός. Πολύ λιτά τα πράγματα αυτήν τη φορά, ίσως λόγω οικονομικής κρίσης, την ορχήστρα αντικατέστησε ένα ηχοσύστημα, αλλά τόσο τα μέλη του χορευτικού συλλόγου από τη Νέα Τένεδο όσο και οι παραβρισκόμενοι χόρεψαν με κέφι τον τσιμπλιάρικο, το χορό και άλλους. Κι όπως συνήθως, κάπου μετά τις 2 το μεσημέρι το πανηγύρι τέλειωσε.

Η ατμόσφαιρα φέτος, επηρεασμένη από έναν αριθμό ανθρώπων, ξενιτεμένων Τενεδίων με πολύ έντονα συναισθήματα από τα βιώματα της παιδικής τους ηλικίας και όχι μόνο στη γη αυτή-στο χώρο εκείνο, ήταν μοναδική. Ήταν τα γέλια και τα βουβά δάκρυα των Τενεδίων από την Αυστραλία, Αμερική, Κύπρο, Ελλάδα οι οποίοι ταξίδευσαν μίλια και ώρες για να ξαναπροσκυνήσουν την εικόνα της Αγίας Παρασκευής, να περιδιαβούν τα σοκάκια των χαμένων ονείρων τους μέσα στη χώρα, να φωτογραφηθούν μπροστά σ’ αυτά που κάποτε ήταν τα σπίτια όπου μεγάλωσαν κι ονειρεύτηκαν, να περπατήσουν μέσα στα αμπέλια και να ξαναδούν τα γκρεμισμένα πια ντουβάρια των εξοχικών τους, τα Ντάμια η τις Κούλες, όπως στα Καραγάτσια ο Κώστας ο Καζάκος ή στο Μπασαγά η Κατίνα η Κανδή με την αδελφή της Μαρίκα, και να… τρυγήσουν σταφύλια και μοναδικές αναμνήσεις με απερίγραπτη χαρά.

Μοναδική και γεμάτη Τένεδο μιας άλλης εποχής ήταν και η εικόνα της κ. Γραμματικής Τενεδιού, καθώς βγήκε από το Αγίασμα της Αγίας Παρασκευής και στάθηκε αγέρωχη με το βλέμμα μίλια και χρόνια μακριά, ενώ με τα βρεμένα από το αγίασμα χέρια της έκανε δυο τόσο χαρακτηριστικές κινήσεις πάνω στο πρόσωπο και στα μαλλιά της.

Η κυρα-Στέλλα η παπαδιά

Εκεί τότε είδα την Τένεδο των προγόνων μου, την Τένεδο του πριν το 1923, την Τένεδο ανθρώπων με βαθύ θρησκευτικό αίσθημα και αίσθηση της ρίζας τους μέσα στο Bozcaada του σήμερα.

Και του χρόνου… 

Μαρία Μουτάφη,

Τενέδια στην καταγωγή

(Αφιερωμένο στην υπερήλικα παπαδιά, την κ. Στέλλα Κουτούφου, που παρά τα χρόνια και το εύθραυστο της ηλικίας της, είναι εκεί στο ψαλτήρι για να βοηθά με ταπεινότητα. Κρίμα που κανείς δε φαίνεται να έχει συνειδητοποιήσει το πολύτιμο της προσφοράς της και να την τιμήσει ως ένδειξη αναγνώρισης.)