Είναι μάλλον ωραίο να είσαι, αλλά είναι εξίσου περίεργο πότε αυτό το συνειδητοποιείς: Πρόσφατα κατάλαβα κάτι τέτοιες στιγμές, όταν γράφεται ιστορία. Απόγευμα Κυριακής, γυρίζω ψόφια από το βαθμολογικό, μπαίνω στο σπίτι, κουβαλώντας ακόμη χοντρές στάλες από το ξαφνικό μπουρίνι. Το κεφάλι μου βουίζει και τα μάτια μου πονούν. Πέφτω ξεθεωμένη στον καναπέ, πατώντας το τηλεκοντρόλ, σε μια ζυγισμένη κίνηση αυθόρμητης απόγνωσης, που θα ζήλευε ο κάθε σκηνοθέτης, την ίδια στιγμή που οι κεραυνοί αποθεώνουν το εγχείρημα. Προσπαθώ να υπολογίσω πόσα ρούχα κρέμονται στο σκοινί, όταν η εικόνα δείχνει τους Ψαράδες στις Πρέσπες, την κόκκινη γραβάτα και τους διαδηλωτές. «Είμαι ανθρωπάκι» σιγοψιθυρίζω, «ευτυχώς» συμπληρώνω, ορμώ στην κρεβατοκάμαρα να σώσω τη μπουγάδα μου, χωρίς επιτυχία.

Αργά το ίδιο βράδυ, συζητώντας τις εξελίξεις στο τηλέφωνο, αρχίζω να θυμώνω, διαβάζοντας ανοησίες στον ηλεκτρονικό τύπο: ο Αλέξανδρος λέει είναι ιμπεριαλιστής, λέει και σιγά τον πολιτισμό που έφερε στην Ασία, ξαναλέει, άρα σιγά και εμείς που τον έχουμε κορώνα στο κεφάλι μας. Τι ωραία που θα ήταν να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι είμαστε μέλη μιας παγκόσμιας αδελφότητας, άρα τι χρεία έχομεν συνόρων και εθνικών διακρίσεων! Αρθρογράφος υποστηρίζει ότι το έθνος είναι λέει μια κατασκευή, που στήνεται μέσα από το σχολείο, κατά βάση, οπότε γιατί εμείς πρέπει να συνεχίζουμε την ελληνική προπαγάνδα… «Έλα, ρε» βρυχάται το ανθρωπάκι, πετώντας τους αφρούς της μπύρας στην οθόνη του υπολογιστή, ξυπνώντας το λιοντάρι που κοιμάται νομοταγώς μέσα μου. «Καλά που είστε και σεις, ρε παιδιά» συνεχίζω άκομψα και χαμηλώνω την ιαχή, για να δυναμώσει μέσα μου η μελωδία από το αγαπημένο μου τραγούδι, που κάπου λέει: «γιατί γράμματα δεν ξέρω»…

Με κάτι τέτοια ευχαριστώ τον Θεό, γιατί έμεινα αμόρφωτη. Κούτσουρο απελέκητο. Έμαθα μόνον να ταιριάζω ερμηνείες με συγκυρίες. Ναι ο Αλέξανδρος ήταν κατακτητής και τι σημαίνει αυτό; Αυτοί που τον διεκδικούν θέλουν να κάνουν δικό τους τον πάλαι ποτέ στρατηλάτη που έφτασε ως τις Ινδίες και έγινε θρύλος ή να οριοθετήσουν, μέσω ενός διάσημου αρχαίου προσώπου, το δικό τους εθνικό αφήγημα; Να μη συζητήσω εδώ ότι ο Αλέξανδρος υπήρξε μαιτρ του πολιτισμικού συγκρητισμού, πόρρω απέχων από τους ευρωπαίους θαλασσοπόρους, που έδρασαν μετά την Αναγέννηση, κατακρίθηκε μάλιστα σφοδρά για τις επιλογές του. Στο ελληνικό πανεπιστήμιο, όταν διδάσκεσαι θεωρία της ιστορίας, μαθαίνεις ότι στο σχολείο ο δάσκαλος συχνά ξεχνά τον επιστήμονα, για να υπηρετήσει την εθνική ιστορία. Όχι ο Έλληνας δάσκαλος. Κάθε δάσκαλος. Η εθνική ταυτότητα κατασκευάζεται πρωτίστως στο σχολείο. Τι δεν καταλαβαίνετε; Σαν εκείνον που συνειδητοποιεί ότι η γη γυρίζει και αρχίζει να ζαλίζεται, έτσι και ορισμένοι φιλοπρόοδοι αρθρογράφοι αποφασίζουν να τραβήξουν το αυτί σε όποιον αγνοεί τη διεθνή ιστορία της ανθρωπότητας. Την οποία, οι ίδιοι, ως αυτόκλητοι τιμητές της ιστορικής μνήμης του Ανθρώπου την εξετάζουν, όταν συζητάμε για συμφωνίες στα Βαλκάνια, όπου ο εθνικισμός, σε όλη τη διάρκεια του εικοστού αιώνα και μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1990 αιματοκύλησε τόσες περιοχές. Ό, τι του λαλεί!

Προσπαθώ να καθαρίσω τον νεροχύτη μου, να ετοιμάσω το σπίτι, ώστε να υποδεχτεί αξιοπρεπώς την καινούρια εβδομάδα, στη διάρκεια της οποίας, άλλοι θα λαμβάνουν ιστορικές αποφάσεις, άλλοι θα τις επικροτούν, κάποιοι θα τις αντιστρατεύονται με δημόσιες εκδηλώσεις, κάποιοι θα τις υποστηρίζουν με τα γραπτά τους και ο λαός θα τις επωμίζεται, ελπίζοντας την υγειά του, προσδοκώντας το καλοκαίρι, την έξοδο από την κρίση, περιμένοντας στη στάση καλύτερες μέρες, καθοδόν προς τις καθημερινές του ανελαστικές υποχρεώσεις. Αγαπώντας την πατρίδα του. Απορώντας αν παύεις να αγαπάς τον Άνθρωπο, όταν αγαπάς την πατρίδα σου. Η απάντηση είναι «όχι απαραίτητα». Λυπάμαι αν αυτό δε μάς βολεύει όλους. Την περασμένη Κυριακή δεν ήταν ο ΤΣΕ στις Πρέσπες, ούτε ο Κάστρο. Ο αντίπαλός τους βρέθηκε μονάχα, φορώντας κόκκινη γραβάτα. Η οποία, παρά το χρώμα, ελπίζω δεν ταιριάζει στην Αριστερά.

Καλυψώ Ν. Λάζου - Μπαλτά

Φιλόλογος