Είναι απολύτως βέβαιο ότι ο διαγωνισμός τραγουδιού της Eurovision ελάχιστους αφήνει πραγματικά αδιάφορους. Απόδειξη η υψηλή τηλεθέαση η οποία φέτος στη χώρα μας ήταν από τις υψηλότερες στην ιστορία του θεσμού στην Ελλάδα. Η Eurovision αποτελεί τον δημοφιλέστερο θεσμό με διαγωνιστικό χαρακτήρα μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες και το Μουντιάλ. Αυτό σημαίνει αναγνώριση και δημοτικότητα για καλλιτέχνες, εμπορικότητα, διεθνή καταξίωση, διαφημίσεις, τεράστια χρηματικά ποσά. Σ’ ένα πιο ιδεαλιστικό επίπεδο ο θεσμός εκπροσωπεί την αλληλεπίδραση και την επικοινωνία μέσα από τη μουσική και ό, τι αυτό συνεπάγεται. Πρόκειται για έναν θεσμό που έχει και πολιτικό χαρακτήρα; Μας μπερδεύει επιδεικνύοντας κατά περίπτωση πολιτικά αντανακλαστικά (αποκλεισμός Ρωσίας, λόγω επίθεσης στην Ουκρανία, σταθερή υποστήριξη της φυλοδιαφορετικότητας). Θα ήθελε μάλλον να έχει πολιτική ταυτότητα, δεν είμαι σίγουρη ότι διαθέτει ωστόσο, όχι ταυτότητα με συγκεκριμένες αξίες και αδιαπραγμάτευτες αρχές πάντως.

Ο φετινός μη αποκλεισμός του Ισραήλ συναρτάται μάλλον με ισχυρά οικονομικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ραδιοτηλεοπτικής Ένωσης που διοργανώνει τον θεσμό. Αυτό κι αν συνιστά πολιτική πράξη! Η οποία στον απόηχο του φοιτητικού κινήματος των φιλελεύθερων πανεπιστημίων και πάνω απ’ όλα των ισραηλινών επιθέσεων στην Παλαιστίνη οδήγησε σε διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις που με τη σειρά τους συνιστούν πολιτικές πράξεις. Καθένας υιοθετεί όποια του επιτάσσει η συνείδησή του. Είναι πολιτική πράξη τα γιουχαΐσματα του κοινού τη στιγμή που μια εικοσάχρονη κοπέλα ερμήνευε στη σκηνή τη συμμετοχή του Ισραήλ; Είναι πολιτική στάση οι τριακόσιοι τόσοι ψήφοι που δόθηκαν από το τηλεοπτικό κοινό στο Ισραήλ; Είναι πολιτική συμπεριφορά η προσπάθεια από τις επιτροπές να μην νικήσει με κανέναν τρόπο η συγκεκριμένη συμμετοχή; (Το Νέμο συγκέντρωσε σχεδόν το σύνολο των 12 ψήφων των επιτροπών). Ανοιχτά ερωτήματα, κάποιος ίσως τα αποκαλούσε «ρητορικά», καθένας βγάζει τα δικά του συμπεράσματα. Ο αποκλεισμός του Ισραήλ φέτος για λόγους αντίστοιχους με εκείνους που δεν συμμετέχει η Ρωσία θα χάριζε στον διαγωνισμό την πολιτική ορθότητα που δείχνει να αποζητά και να αποφεύγει ταυτόχρονα για λόγους συμφερόντων.

Ο φετινός διαγωνισμός έδωσε την αφορμή να διαχωρίσουμε τι είναι και τι δεν είναι πολιτικός ακτιβισμός: Ανέκαθεν καλλιτέχνες χρησιμοποιούν τη δημοφιλία τους για να υπηρετήσουν στην πλειοψηφία τους ανθρωπιστικούς θεσμούς και παγκόσμια ιδανικά. Η πολιτική διαμαρτυρία προϋποθέτει ένα ειδικό βάρος: Χρειάζεται συνέπεια και επίγνωση να διαδηλώσεις ευθαρσώς τις αντιρρήσεις σου και να αναλάβεις τις ευθύνες των λόγων και των πράξεών σου. Βεβαίως συχνά η τέχνη διαμαρτύρεται, κυρίως σε εποχές ολοκληρωτισμού, συμβολικά και υπαινικτικά. Ποτέ όμως με τρόπο που το δημιούργημα ή ο δημιουργός να εκθέτει την προσωπική και καλλιτεχνική του αξιοπρέπεια.

Πολλή συζήτηση έγινε για το χασμουρητό της ελληνίδας τραγουδοποιού στη διάρκεια της συνέντευξης τύπου της ισραηλινής αποστολής. Κάποιοι έσπευσαν να το αναγνωρίσουν ως αντίδραση «διακριτική» στην ισραηλινή επίθεση. Σοβαρά τώρα; Αυτοί σφυροκοπούν τη Γάζα και εγώ….. χασμουριέμαι; Είναι αυτό πολιτική διαμαρτυρία; Να μας ζήσει η γενιά του καναπέ τότε! Η ίδια η κυρία Σάττι, όταν το πράγμα πήρε διαστάσεις, με μία ανακοίνωση αποποιήθηκε κάθε ευθύνη, με πλάγιο τρόπο και μετά τον διαγωνισμό με τις δηλώσεις της εξήγησε ότι η στάση της παρεξηγήθηκε. Αποδεκτή εξήγηση για μια γυναίκα με την ηλικία, τις μουσικές σπουδές και την καριέρα της Μαρίνας Σάττι. (Για τους παραπάνω λόγους δυσκολεύομαι να καταλάβω πώς έφερε τον εαυτό της σε τέτοια κατάσταση αδυναμίας και μάλιστα σε δημόσια θέα).

Η σαρωτική νίκη του Nemo, καλλιτέχνη αυτοπροσδιοριζόμενου ως έξω από το «δυαδικό φύλο», δεν αποτελεί απαραίτητα πολιτική πράξη ούτε κοινωνικό ακτιβισμό. Εννοώ ότι «το πρόσωπο που τραγουδούσε» ερμήνευσε ένα πολύ ωραίο τραγούδι, το οποίο αναδείχτηκε στην πρώτη θέση.

Η έκβαση του διαγωνισμού δικαιώνει τα σχόλια για το ελληνικό τραγούδι σε προηγούμενο κείμενο: Πολύ διαφημίστηκε η φετινή συμμετοχή, κατάκτησε όμως κατώτερη θέση από αυτή που έλαβαν πρόσφατα ελληνικές συμμετοχές λιγότερο προβεβλημένες από τα ελληνικά μέσα. Και του χρόνου!