Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η χρήση των ηλεκτρονικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook, το Twitter, το Snapchat και το Instagram, έχει φέρει επανάσταση στις κοινωνικές σχέσεις. Ακόμα και τα πλέον περιθωριοποιημένα άτομα έχουν ανακτήσει τη χαμένη τους κοινωνικοποίηση, ενώ επανασυνδέονται παλιοί και ξεχασμένοι φίλοι, συμμαθητές και συγγενείς σε παγκόσμια κλίμακα.

Για τους πλέον εξωστρεφείς, τα κοινωνικά δίκτυα προσφέρουν πεδίο δόξης λαμπρό όχι μόνο σε επίπεδο φιλικών και προσωπικών σχέσεων, αλλά και επαγγελματικά. Τα κοινωνικά δίκτυα παρέχουν εύκολη και δωρεάν πρόσβαση σε ένα τεράστιο κοινό για να προωθήσουν τη δουλειά τους, να προβάλλουν τις καλλιτεχνικές τους κλίσεις και να εκθέσουν τις δημιουργίες τους.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δίνουν σε πολύ κόσμο την ευκαιρία να προβάλλουν και να απελευθερώσουν ένα καταπιεσμένο μέρος της προσωπικότητάς τους, αφού μπορούν να γράφουν και να συμπεριφέρονται με εντελώς αντισυμβατικό και ελεύθερο τρόπο σε σχέση με τον υπόλοιπο βίο τους.

Όλα αυτά είναι καλά και όμορφα, αλλά υπάρχει και μία πιο σκοτεινή πλευρά στο παιχνίδι της κοινωνικής δικτύωσης: οι έντονες επιδράσεις των σύγχρονων μέσων κοινωνικής δικτύωσης στους χρήστες νεαρής ηλικίας. Άγχος, κατάθλιψη, και σε πολλές περιπτώσεις bullying, ακόμη και το λεγόμενο FOMO (fear of missing out), δηλαδή ο φόβος να σε ξεπεράσουν οι εξελίξεις, που ως γνωστόν στη ηλεκτρονική εποχή μας τρέχουν με καταιγιστικό ρυθμό.

Πέρα από τις επίσημες διαπιστώσεις του επιστημονικού κόσμου για την επίδραση της μοντέρνας κοινωνικής δικτύωσης στην ψυχική υγεία των παιδιών, τελευταία έχει αναπτυχθεί προβληματισμός ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε διαφορετικά επίπεδα μπορεί να επιδρούν αρνητικά και στους ενήλικες, που θεωρητικά είναι συναισθηματικά και διανοητικά πιο ώριμοι και ικανοί να διακρίνουν τις διάφορες παγίδες.

Όλοι μας για παράδειγμα βομβαρδιστήκαμε και βομβαρδίσαμε κι αυτό το καλοκαίρι τους ηλεκτρονικούς «φίλους» μας με φωτογραφίες από όμορφες παραλίες, ξενοδοχεία, εστιατόρια, ασυνήθιστες δραστηριότητες, χαρούμενες παρέες, διάσημα τοπία και αξιοθέατα, διανθισμένα με σχόλια του τύπου «ζωάρα» και #na_trellainese.

Έχουμε άραγε αναρωτηθεί πως αποτυπώνονται αυτές οι ηλεκτρονικές στιγμές προσωπικού θριάμβου στους δέκτες / φίλους μας στα κοινωνικά δίκτυα; Η κοινωνία μας βρίσκεται υπό πίεση εδώ και πολλά χρόνια λόγω της οικονομικής κρίσης, και δεν έχει θετική προδιάθεση για τον ναρκισσισμό και τον νεοπλουτισμό όπως άλλες εποχές. Ακόμα και η προβολή της ειλικρινούς και μετρημένης ευτυχίας στα πλαίσια της φωτογραφικής ανάμνησης μιας οικογενειακής συνεστίασης εκλαμβάνεται ως κομπασμός πλέον.

Ενσυνείδητα ή υποσυνείδητα, η μεγάλη πλειοψηφία των αναγνωστών μας στα κοινωνικά δίκτυα διάκειται αρνητικά σε αναρτήσεις φίλων και συγγενών που διατυμπανίζουν πόσο σπουδαίοι είναι και πόσο καλοπερνάνε. Η ρήξη στις προσωπικές σχέσεις εξαιτίας τέτοιων αναρτήσεων μπορεί να μείνει στο επίπεδο της διακοπής μιας διαδικτυακής «φιλίας». Όμως μπορεί να λάβει πολύ μεγαλύτερη έκταση, προκαλώντας ψυχολογική πίεση και συναισθήματα όπως πίκρα, ζήλια και φθόνο για όσα παρουσιάζονται να στερούμαστε συγκριτικά έναντι των υπολοίπων.

Πίσω από κάθε selfie φωτογραφία σε ένα ονειρεμένο προορισμό, υπάρχουν πολλοί αναγνώστες που νιώθουν θλίψη που δεν μπορούν να κάνουν κάτι ανάλογο, για οικογενειακούς, οικονομικούς ή άλλους λόγους. Κάθε αναφορά σε πολυτελή διαβίωση έχει αντίκτυπο σε όσους αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα. Και κάθε στιγμή ανεμελιάς και ξεγνοιασιάς που προβάλλουμε δίνει μια μαχαιριά σε όσους βρίσκονται σε απόγνωση για ζητήματα της καθημερινότητάς τους.

Απολαύσαμε τις διακοπές μας, φάγαμε υπέροχα με όμορφη παρέα ή αγοράσαμε καινούργιο αυτοκίνητο; Μπράβο μας, αλλά δεν χρειάζεται να το τρίβουμε στη μούρη των άλλων. Ας κρατάμε μερικές προσωπικές στιγμές για τον εαυτό μας.

Όχι μόνο επειδή αφορούν σε εμάς και τα πρόσωπα του στενού φιλικού και οικογενειακού μας κύκλου, και όχι στους παλιούς συμμαθητές μας που ζουν στον Καναδά, αλλά και επειδή η προβολή τους στα κοινωνικά δίκτυα μπορεί να δημιουργεί ασυνείδητα συναισθηματική πίεση στους διαδικτυακούς φίλους μας.

Άγγελος Κιοσκλής