Ἐν τῇ Γεννήσει τὴν παρθενίαν ἐφύλαξας,
ἐν τῇ Κοιμήσει τὸν κόσμον οὐ κατέλιπες Θεοτόκε·
μετέστης πρὸς τὴν ζωήν, μήτηρ ὑπάρχουσα τῆς ζωῆς,
καὶ ταῖς πρεσβείαις ταῖς σαῖς λυτρουμένη,
ἐκ θανάτου τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Δε μου κόλλαγε απόψε ο ύπνος. Πυκνό το σκοτάδι εισορμούσε απ’ το παναθύρι και γιόμιζε αποπνιχτικιά, καυτερή υγρασία την κάμαρή μου. Πού και κάθε τόσο ερχότανε ανάλαφρη φυσιά απ’ το αρχιπέλαγος μπάντα, έσπαγε τη μουντάδα τση βαριάς ετούτης νύχτας κι έφευγε, άλλους τόπους, άλλους αθρώπους να δροσίσει.

Πέρα στης αραπιάς και των Μογγόλων τα ασκέρια που λατρεύουνε τσι δικούς τους Θεούς να τους κανακέψει μπας κι αλλαξοπιστήσουνε.
Πάσκισα κάμποσο, κάλεσα στο προσκεφάλι μου, το ιδρωβρεμένο, φάτσες παλιές κι αγαπημένες, κουβέντιασα μαζί τωνε, μέτρησα τσι μέρες μια προς μια που βρίσκομαι εδώ να σιγουρευτώ και πετάχτηκα ορθός σαν ήρτε αστραπή να με συνεφέρει από των ταξιδιών μου το στραπατσάρισμα.

Έπρεπε, μαθές, τση ψυχής το πρόσταγμα με καλνούσε, κι είχα πάει σε αλλόθρησκων τους τόπους, γεύτηκα την πικράδα και τον έρωτα του άνισου αγώνα και να, γύρισα απόψε.

Απόψε, ίσα που σκοτείνιαζε. Κι επειδής του ταξιδιάρη οι μέρες είναι όλες ίδιες, γεμάτες μα ίδιες, ούτε που μου ‘χε περάσει απ’ το νου πως είναι παραμονή τση Παναγιάς τση Μεγαλόχαρης.

Και να δεις, το σπίτι που μένω, βρίσκεται στα ριζά του χαμηλόβουνου με σκαρφαλωμένο στα πλευρά του τση Λιώτας, ή όπως αλλιώς λέγεται τση Λυγερής τη γειτονιά με κάμποσα παραμυθένια σπίτια ντόπιων και ξενομπάτηδων.

Από την μεσαιωνική εκκλησιά την αφιερωμένη στην κοίμηση της Θεοτόκου πήρε την ονομασία Λυγερή. Και κατά που λέει ο θρύλος, Λυγερή ήτανε η πριγκίπισσα που έπασχε από λέπρα και βρισκότανε εδώ στη Λιώτα με τα γνωστά τότε γιατρευτικά λασπόνερα όπου συχνάζανε γουρούνια και αθρώποι για να κορέσουν την πείνα τους ή να γιατρευτούνε από αρρώστιες ανίατες.

Για τούτο κι η πριγκίπισσα η Λυγερή πήγε στα λασπόνερα ετούτα, πλύθηκε, έκανε μπάνιο και γιατρεύτηκε απ’ τη λέπρα που την είχε καταδικάσει σε ακρωτηριασμό και θάνατο.

Κι αφού εύρηκε την υγειά της, έχτισε την εκκλησιά της Παναγιάς που γιορτάζεται κάθε 15 Αυγούστου και πιο πολύ στα εννιάμερα της κοίμησής Της.

Γι αυτό κι οι ντόπιοι σιγοψιθυρίζουν για τσι τρανές Παναγιές του νησιού τση Μυτιλήνης:

Ω Παναγιά Αγιασιώτισσα κι ω! Παναγιά στη Λιώτα
κι ω! Παναγιά μου Πετρανή και ποια να κράξω πρώτα.
Για τούτα ούλα σφαλήξανε τα βλέφαρά μου και, να δεις, ένιωσα μια ξαλάφρωση με τη σκέψη να γίνω, ξανά, ταπεινός προσκυνητής στη θαματουργή εκκλησιά. Και δάκρυσα, δοξολόγησα τη μάνα του Θεανθρώπου που κι Αυτή βγήκε  απ’ τον τάφο της να πάει στο γιο της κοντά, και Την ευχαρίστησα που μου χάρισε τη συντρόφισσα τση ζωής μου.

Ναι, ήτανε το 1943, στα δύσκολα χρόνια, με την πείνα και την ελονοσία να θερίζουν, όταν ο ταπεινός λευίτης παπά Μιχάλης είχε χάσει τέσσερα παιδάκια κι ήτανε απαρηγόρητοι με την πρεσβυτέρα του την Αντρομάχη.

- Πότε θα μας λυπηθεί ο Θεός, μουρμούριζε αυτή και σφούγγιζε ένα ποτάμι δάκρυα κι αναστεναγμούς.

- Μη βαρυγκωμείς πρεσβυτέρα για τις βουλές του Μεγαλοδύναμου. Αυτός μας τα έδωσε, Αυτός μας τα πήρε και τα έκανε αγγελούδια.  

- Δυο μέσα στο ίδιο φέρετρο Μιχάλη; έλεγε και σπάραζε η πρεσβυτέρα.

- Ναι, μα βλέπεις; Μας χάρισε καινούριο κοριτσάκι που φαίνεται μια χαρά. Πεντάγερο. Τούτο θα απαλύνει τον πόνο μας.

Μα έλα που κι αυτό αρρώστησε βαριά κι ίσα που ανάσαινε; Ο μοναδικός γιατρός του χωριού είχε σηκώσει τα χέρια του και τα κλάματα δεν μπορούσανε να δώσουνε παρηγοριά στο χαροκαμένο ζευγάρι. Σηκώνανε τα χέρια στον ουρανό και προσευχόντουσαν μέρα και νύχτα, μα το κοριτσάκι αντί να καλυτερεύει χειροτέρευε. Η μόνη ελπίδα η Παναγιά η Λυγερή. Γι αυτό και πήγανε, το αποθέσανε μπροστά στη θαματουργιά εικόνα Της.

- Παναγιά μου κάνε το ό,τι θες. Στα χέρια σου το αφήνουμε. Σχεδόν χωρίς ανάσα. Κάνε  το θάμα Σου Παναγιά μου!
Και σμίξανε δάκρια πόνου, ελπίδας και πίστης που βρέξανε τις πέτρες.

Κι ο πόνος έγινε ευγνωμοσύνη και χαρά λίγες ώρες αργότερα όταν αδύναμη ανάσα ακούστηκε και τα ματάκια του βρέφους ανοίξανε. Σαν το φως.

Φωτεινή την ονομάσανε. Κι έζησε και γέρασε κι απόχτησε παιδέγγονα.    
Χαράματα βρέθηκα ανάμεσα σε εκατοντάδες κόσμο που με δέος παραβρέθηκαν στην πανηγυρική λειτουργιά στση Παναγιάς τση Λιωκιανής τη Χάρη.