Εκρηκτική είναι η κατάσταση που επικρατεί στη Λέσβο το τελευταίο διάστημα, παρά την κάποια κινητικότητα που παρατηρείται τον τελευταίο καιρό με τις μετακινήσεις ευάλωτων στην ενδοχώρα και την επιχείρηση βελτίωσης των υπαρχουσών υποδομών με την τοποθέτηση κάποιων οικίσκων στην αντικατάσταση σκηνών. Η δημοτική αρχή βάλλει κατά του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, επιρρίπτοντάς του ευθύνες για την κατάσταση που παρουσιάζει το Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) στη Μόρια, με την τοπική κοινωνία και τους πρόσφυγες να βρίσκονται στη μέση. Οι μεν δηλώνουν πλέον αγανακτισμένοι για το γεγονός ότι δεν έχει βρεθεί ακόμα μια λύση για την εξομάλυνση του προβλήματος, οι δε προσπαθούν να επιβιώσουν κάτω από δύσκολες συνθήκες.

Η κατάσταση αυτή προδιαγραφόταν ήδη από τα μέσα του περασμένου Αυγούστου όταν είχε καταγραφεί μια σημαντική αύξηση των προσφυγικών ροών από τα τουρκικά παράλια προς τα νησιά του Αιγαίου. Σήμερα, παρά την προσπάθεια που έχει γίνει για τη μεταφορά προσφύγων και μεταναστών στην ηπειρωτική χώρα, στα «επιβαρυμένα» νησιά, ανάμεσά τους κυρίως η Λέσβος, παραμένουν σε επικίνδυνες συνθήκες συνωστισμού, με πολλές οικογένειες να μοιράζονται την ίδια σκηνή, χωρίς θέρμανση, ενώ βαδίζουμε στην καρδιά του χειμώνα.

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Εθνικού Συντονιστικού Κέντρου Ελέγχου Συνόρων, Μετανάστευσης και Ασύλου του Υπουργείου Εσωτερικών, ο αριθμός των προσφύγων και μεταναστών που ζουν στη Μόρια ξεπερνά τις 6.000, σχεδόν τριπλάσιος από τη χωρητικότητα του ΚΥΤ (2.330). Την ίδια ώρα στο νησί βρίσκονται συνολικά πάνω από 8.000 πρόσφυγες και μετανάστες, ενώ από τις 20 Οκτωβρίου έως και τις 10 Δεκεμβρίου, που έχουμε συγκεκριμένα στοιχεία, μόνο από τη Λέσβο μεταφέρθηκαν στην ενδοχώρα 3.589 άνθρωποι, την ώρα που συνολικά από τα πέντε νησιά του ανατολικού Αιγαίου που επωμίζονται τις προσφυγικές ροές μεταφέρθηκαν 5.701 άνθρωποι.

Το γεγονός ότι η κατάσταση δεν βελτιώνεται οφείλεται στο ότι το ίδιο διάστημα υπήρχαν αυξημένες ροές από τα απέναντι παράλια, περισσότερες από τις μετακινήσεις προς την ηπειρωτική Ελλάδα και μηδενικές σχεδόν επαναπροωθήσεις προς την Τουρκία, που αποτελεί μείζον θέμα προς επίλυση για την εξέλιξη του όλου προβλήματος.

Οι ασθένειες προ των… σκηνών

Την έντονη ανησυχία του για τις ασθένειες και τα προβλήματα που μπορεί να προκληθούν στη Μόρια όταν ο χειμώνας δείξει το άγριο πρόσωπό του, εκφράζει ο υγειονομικός κόσμος του νησιού.

«Αυτή τη στιγμή και στους δύο καταυλισμούς έχουν καταγραφεί περίπου 8.500 άτομα, δηλαδή δυόμισι με τρεις φορές περισσότεροι απ’ όσοι χωράνε. Έχουν συσσωρευτεί παιδιά, ηλικιωμένοι, έγκυοι, άνθρωποι που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού σε σκηνές ο ένας πάνω στον άλλον. Μας έφεραν 40 οικίσκους που ο καθένας χωράει το ανώτερο 6-8 άτομα. Θα αναγκαστούν να βάλουν τον έναν οικίσκο πάνω από τον άλλον, σαν πολυκατοικία, διότι η Μόρια δεν χωράει άλλους. Οι συνθήκες είναι κάτι χειρότερο από τριτοκοσμικές και φοβάμαι ότι μια βροχή μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα. Μπορεί να πυροδοτήσει επιδημίες», δήλωσε στο «Βήμα της Κυριακής» ο πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Λέσβου και αντιπρόεδρος του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου κ. Απόστολος Βαλτάς, προτείνοντας ως μόνη λύση τη μεταφορά των προσφύγων - μεταναστών σε έτοιμες δομές της ηπειρωτικής Ελλάδας και την αποσυμφόρηση του νησιού.

«Οι γιατροί του νοσοκομείου καταβάλλουν τεράστιες προσπάθειες καθημερινά για να αντιμετωπίσουν τα πολλά και σοβαρά προβλήματα αυτών των ανθρώπων, οι οποίοι χρειάζονται μεγάλη υγειονομική βοήθεια. Μην ξεχνάμε, όμως, ότι παράλληλα έχουν και τους 90.000 κατοίκους του νησιού», τονίζει.

«Έχουμε φτάσει στα όριά μας»

Την αντίδραση και της τοπικής κοινωνίας αλλά και του δημάρχου κ. Σπύρου Γαληνού προκάλεσε η άφιξη των 50 οικίσκων την περασμένη εβδομάδα, που μάλιστα τις πρώτες ώρες εμπόδισαν την εκφόρτωσή τους, για να αφεθεί στη συνέχεια η... απελευθέρωσή τους με γραπτή διαβεβαίωση του υπουργού Επικρατείας Α. Φλαμπουράρη ότι δεν προορίζονται για τη δημιουργία άλλης δομής, αλλά για αντικατάσταση σκηνών εντός της Μόριας. Όπως εξηγεί και στο «Βήμα» ο κ. Γαληνός, η μεταφορά των οικίσκων έγινε ξαφνικά, πιάνοντας στον ύπνο την τοπική κοινωνία, ενώ υπήρξε έντονη φημολογία για τη δημιουργία νέου καταυλισμού, κάτι που εξόργισε ακόμα περισσότερο κατοίκους και επαγγελματίες του νησιού οι οποίοι έχουν φτάσει στα όριά τους.

«Η κατάσταση είναι πλέον ανεξέλεγκτη. Οι οικίσκοι θα έπρεπε να έχουν τοποθετηθεί από το καλοκαίρι, όταν ξεκίνησαν και πάλι να αυξάνονται οι ροές, όχι ξαφνικά μέσα στον χειμώνα», λέει, επιρρίπτοντας ευθύνες στον αρμόδιο υπουργό κ. Γιάννη Μουζάλα ότι καθυστέρησε επίτηδες να λάβει μέτρα έτσι ώστε, εάν συμβεί οτιδήποτε, να πετάξει το μπαλάκι των ευθυνών στο γήπεδο της τοπικής κοινωνίας. Σημειώνει, επίσης, ότι και με τους οικίσκους αυτούς η κατάσταση δεν πρόκειται να βελτιωθεί αισθητά, καθώς θα φιλοξενήσουν 400-500 άτομα. Σύμφωνα και με τον δήμαρχο Λέσβου, αυτό που θα μπορούσε να γίνει είναι να μεταφερθούν οι άνθρωποι σε δομές της ηπειρωτικής χώρας που σήμερα είναι άδειες, έτσι ώστε να μην κινδυνεύσουν ανθρώπινες ζωές. «Η ευθύνη είναι αποκλειστικά του υπουργού. Αυτό που κάνει είναι μεθόδευση προπαγάνδας χειρίστου είδους για να μεταφέρει τις ευθύνες του, αν συμβεί κάτι, στη δημοτική αρχή και στην τοπική κοινωνία. Εμείς δεν έχουμε αρμοδιότητα να κάνουμε τίποτα παραπάνω πλην του Καρά Τεπέ, όπου εκεί οι συνθήκες είναι υποδειγματικές», καταλήγει ο δήμαρχος.

Την ίδια ώρα, πηγές από το αρμόδιο υπουργείο υποστηρίζουν ότι από πλευράς τους κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν προκειμένου η εγκατάσταση των κοντέινερ να ολοκληρωθεί όσο πιο άμεσα γίνεται. Στο ερώτημα όμως γιατί δεν είχαν προνοήσει από το φθινόπωρο για την τοποθέτησή τους, ώστε να προλάβουν τις χαμηλές θερμοκρασίες και τις βροχές του χειμώνα, απαντούν ότι αυτό δεν έγινε λόγω των αντιδράσεων της τοπικής κοινωνίας. Επιχείρημα που όμως λέγεται εδώ και μήνες, δικαιολογώντας την αδράνεια του υπουργείου να αντιμετωπίσει μια κατάσταση που με μαθητική ακρίβεια ήταν θέμα χρόνου για να πάρει τις εκρηκτικές διαστάσεις που βιώνει η Λέσβος και που τώρα εκ των υστέρων σπεύδουν να αντιμετωπίσουν οι αρμόδιοι.

«Σαν να μην πέρασε μια μέρα...»

«Πάντα, σε οποιοδήποτε camp, λόγω του συγχρωτισμού, οι επιδημίες είναι αναμενόμενες. Εδώ μπαίνει κανείς στο μετρό ή σε σχολείο και μπορεί να κολλήσει ίωση. Πόσο μάλλον εκεί που οι συνθήκες διαβίωσης είναι δύσκολες. Είναι κάτι που το περιμένουμε», σχολιάζει ο πρόεδρος των «Γιατρών του Κόσμου» κ. Νικήτας Κανάκης.

Όπως εξηγεί, η κατάσταση είναι δύσκολη λόγω του υπερπληθυσμού που είναι εγκλωβισμένος στη Μόρια, ενώ εκτιμά ότι δεν παρέχεται στον βαθμό που θα έπρεπε η ιατρική φροντίδα. «Μιλάμε για ανθρώπους που βρίσκονται σε μεγάλη ψυχολογική πίεση, που είναι εγκλωβισμένοι και δεν ξέρουν τι θα τους συμβεί. Αυτό από μόνο του επιβαρύνει ακόμη και τα μικρά πράγματα που υπάρχουν. Επίσης, είναι άνθρωποι που ζουν έξω, σε καιρικές συνθήκες που από μόνες τους είναι πολύ δύσκολες», δηλώνει.

Σημειώνει, ωστόσο, ότι ερχόμαστε έναν χρόνο μετά να κάνουμε ξανά, ως κοινωνία, την ίδια κουβέντα που αφορά τις συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων και των μεταναστών. «Σαν να μην πέρασε μια μέρα...», σχολιάζει ο κ. Κανάκης και προσθέτει: «Αυτό δείχνει ότι συνεχίζουν να υπάρχουν ανεπάρκειες. Πέρα από λόγια και ευχολόγια, όλος ο σχεδιασμός της Μόριας θεωρώ ότι είναι λάθος και βεβαίως είναι προφανές ότι όσο οι άνθρωποι μένουν εγκλωβισμένοι χωρίς να ξέρουν τι θα τους συμβεί, αυτό θα επιδεινώνει πολύ τα πράγματα. Ξεχνάμε κάτι: οι άνθρωποι αυτοί είναι κρατούμενοι, άρα την ευθύνη για τη ζωή τους την έχει η Πολιτεία». Δυστυχώς, οι διαπιστώσεις αυτές δεν γίνονται για πρώτη φορά, έχουν ξαναειπωθεί και πριν από έναν χρόνο και παρόλα αυτά τα περσινά παθήματα δεν έγιναν μαθήματα, τουλάχιστον για τα ίδια πράγματα.