Σήμερα το «Ε» συζητά με τον πολιτικό μηχανικό κι ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Φωτογραφικής Εταιρείας Μυτιλήνης, το Γιάννη Καρατζά. Με αφορμή την πρόσφατη έκθεσή του με θέμα «Τυχαιότητα και Φύση καλλιτεχνούν στη Λέσβο», μας μιλάει για τη σχέση του με τη Φωτογραφία, το αντικείμενο εργασίας του, τις εκδόσεις που έχει κάνει, αλλά και τη μακρόχρονη σχέση του με τη ΦΕΜ, που φιλοξένησε και την έκθεσή του.

Κύριε Καρατζά, πότε και πού γεννηθήκατε και τι σπουδές ακολουθήσατε;
«Γεννήθηκα στις 4 Απριλίου τού 1952 στη Μυτιλήνη και μεγάλωσα στη γειτονιά πίσω από το Δικαστήριο. Έμαθα τα πρώτα μου γράμματα στο 5ο Δημοτικό Σχολείο και στη συνέχεια φοίτησα στο Β΄ Γυμνάσιο Αρρένων Μυτιλήνης. Μέλος, δηλαδή, κι εγώ της ιστορικής παρέας αποφοίτων τής Στ΄ τού 1970. Στη συνέχεια σπούδασα πολιτικός μηχανικός στη Γερμανία. Από το 1981 είμαι δημόσιος υπάλληλος και σήμερα προΐσταμαι στη Διεύθυνση ΠΕ.ΧΩ.ΣΧ. Βορείου Αιγαίου της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, με εξαίρετους συναδέλφους.»

Φωτογραφίζοντας…

Τι σας ώθησε στο αντικείμενο που επαγγέλλεστε και τι είναι αυτό που σας γοητεύει σε αυτό;
«Επειδή ασχολήθηκα με το σχολικό αθλητισμό, αλλά και από μικρός ζωγράφιζα καλά, οι πρώτες σκέψεις ήταν να πάω Γυμναστική Ακαδημία ή Σχολή Καλών Τεχνών. Τελικά υπερίσχυσε η οικογενειακή παράδοση από την πλευρά της μητέρας μου, αφού ο παππούς μου ήταν εργολάβος και ο θείος μου μηχανικός. Με απογοητεύει ότι στην Ελλάδα τού “σήμερα” δεν εφαρμόζονται ακόμα όσα διδάχτηκα 40 χρόνια πριν στη Γερμανία. Αυτό όμως που με γοητεύει και προκαλεί δημιουργικά, είναι ότι βασικός ρόλος της υπηρεσίας μου είναι ο χωροταξικός και περιβαλλοντικός σχεδιασμός και επειδή πάνω στους τομείς αυτούς πρέπει, αλλά και μπορούν να γίνουν ακόμα πολλά, καταβάλλουμε ως Διεύθυνση κάθε δυνατή προσπάθεια.»

Η σχέση σας με τη φωτογραφία ποια είναι; Πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε και με ποια αφορμή;
«Γνώρισα το φωτογραφικό “κουτί” και το σκοτεινό θάλαμο στα πλαίσια πρακτικής άσκησης στο κεφάλαιο της Οπτικής στο μάθημα της Φυσικής τα πρώτα χρόνια των σπουδών μου στο Πολυτεχνείο στη Γερμανία. Η υποχρέωση ήταν για μερικές ώρες, όμως η γοητεία της πρακτικής εφαρμογής όσων θεωρητικά είχα μάθει, ήταν μεγάλη και έτσι χωρίς να είναι απαραίτητο για τις σπουδές μου, παρακολούθησα μαθήματα επί τρία εξάμηνα. Η ασπρόμαυρη φωτογραφία με την οποία αρχικά ασχολήθηκα, απαιτούσε γνώσεις, αλλά σου προσέφερε και την πραγματική ικανοποίηση του ελέγχου κάθε σταδίου της δημιουργίας της. Φανταστείτε ότι φτιάξαμε φωτογραφική μηχανή από κουτάκι παστίλιες και βγάλαμε μ’ αυτό καταπληκτικές φωτογραφίες. Τώρα με τις ψηφιακές εφαρμογές, αυτά που παλιά απαιτούσαν γνώσεις, σχολαστικότητα και χρόνο, γίνονται πλέον με το πάτημα δύο πλήκτρων, απεκδυόμενα όμως της αίγλης τους, αλλά και της πρακτικής παρακολούθησης των σταδίων της εφαρμογής, αφού όλα συμβαίνουν μέσα σε δευτερόλεπτα.»

Τι φωτογραφίες προτιμάτε να τραβάτε;
«Ασχολούμαι σχεδόν αποκλειστικά με τη φωτογραφία φύσης, που ουσιαστικά υποστηρίζει το ερευνητικό μου πάθος για το φυσικό, αλλά και το δομημένο περιβάλλον του τόπου μας, κυρίως σαν καταγραφή και τεκμηρίωση των όσων γράφω.»

Πώς εξελίχθηκε διαχρονικά το χόμπυ σας;
«Από το 1979 ασχολούμαι συστηματικά με την έρευνα και καταγραφή των αυτοφυών ορχεοειδών της Λέσβου. Αυτή η ενασχόληση με οδήγησε να είμαι μέλος του Γερμανικού Ομίλου Α.Η.Ο. που ασχολείται αποκλειστικά με τις ορχιδέες της Ευρώπης, αλλά και της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης (Ε.Ε.Π.Φ.). Γνώρισα έτσι σημαντικούς ανθρώπους του ευρωπαϊκού και του ελληνικού χώρου στον τομέα αυτό. Από 15ετίας διατηρώ ιδιαίτερα φιλική σχέση με τον καταξιωμένο φωτογράφο φύσης Νίκο Πέτρου. Οι κοινές δράσεις υπήρξαν, θα έλεγα, μεταπτυχιακά μαθήματα στη φωτογραφία φύσης. Ο Νίκος με τιμά με αναφορές στα βιβλία του, αλλά και ειδικές αφιερώσεις στη Λέσβο που του γνώρισα. Από τους άλλους Έλληνες φίλους ερευνητές-φωτογράφους (με σημαντικό συγγραφικό έργο), πρέπει να αναφερθώ με ιδιαίτερη θέρμη στους Παντελή Σαλιάρη από τη γειτονική Χίο και Αντώνη Αλιμπέρτη από την Κρήτη. Από τους Ευρωπαίους ειδικούς σε θέματα αυτοφυών ορχεοειδών, συνεργάζομαι ιδιαίτερα με το Γερμανό εντομολόγο καθηγητή του Πανεπιστημίου της Βιέννης Χάνες Πάουλους, τη Γερμανίδα καθηγήτρια Μόνικα Χιρθ και το δρα. Ρίχαρντ Λόρεντς, αλλά και το Βέλγο Πιέρ Ντελφόρς, που έγραψε πολλά βιβλία για τις ευρωπαϊκές ορχιδέες. Όλοι αυτοί επισκέφτηκαν με πρόσκλησή μου τη Λέσβο και ερευνήσαμε μαζί την ορχεοχλωρίδα της. Αυτήν άλλωστε την έχω εμπλουτίσει με την ανακοίνωση για πρώτη φορά σε παγκόσμιο επίπεδο, ενός σπανιότατου υβριδίου μεταξύ δυο ορχεοειδών της Λέσβου που βρήκα στην περιοχή της Αγιάσου.»

Η σχέση με τη ΦΕΜ

Είστε ένα από τα ιδρυτικά μέλη τής ΦΕΜ. Τι σημαίνει για εσάς αυτή η σχέση;
«Από τη Γερμανία επέστρεψα το ‘79 με πλήρη φωτογραφικό εξοπλισμό, ακόμη και σκοτεινό θάλαμο. Αυτή την εποχή στη Μυτιλήνη ασχολούνταν σχετικά λίγοι με την ερασιτεχνική φωτογραφία και τους συναντούσες εύκολα στα τότε δύο καταστήματα φωτογραφικών ειδών της πόλης. Ο πρώτος που συνάντησα ήταν ο Γιάννης Γενητσαριώτης. Ήταν και ο πρώτος πρόεδρος της ΦΕΕ/Τμήμα Μυτιλήνης, που δημιουργήσαμε το 1980. Στη συνέχεια, η ενασχόλησή μου με πολύ εξειδικευμένα φωτογραφικά θέματα φύσης, με οδήγησε σε αδράνεια στη σχέση μου με τη ΦΕΜ. Η μεσολάβησή μου πριν ένα χρόνο για να κάνει μια παρουσίαση στη ΦΕΜ ο Νίκος Πέτρου με θέμα τη φωτογραφία φύσης, ήταν ουσιαστικά η αφορμή της επανασύνδεσης. Πρέπει να ομολογήσω ότι εντυπωσιάστηκα από τη σημαντική και σοβαρή δουλειά που κάνει σήμερα η Εταιρεία και τιμά τον τόπο μας με εκδηλώσεις, σημαντικές διεθνείς συμμετοχές και διακρίσεις. Θεώρησα ότι άξιζε να συνδράμω κι εγώ στην προσπάθεια αυτή με όποιον τρόπο μπορώ. Εξάλλου στο Δ.Σ. της Εταιρείας μετέχουν και δυο ιδιαίτερα αγαπητοί συμμαθητές μου, οι Μπάμπης Στυλιανίδης και Κυριάκος Συκάς.»

Η ανταπόκριση του κόσμου στην έκθεση που κάνατε προσφάτως, ήταν ικανοποιητική;
«Ομολογουμένως ήταν ιδιαίτερα θετική. Ο πρόεδρος της ΦΕΜ, κ. Στρατής Τσουλέλλης, υπήρξε πολύ κολακευτικός στο σχολιασμό του και τον ευχαριστώ, καθώς και για τη συνεργασία και υποστήριξή του, όπως και όλα τα μέλη τού Δ.Σ.. Όσοι παρακολούθησαν την παρουσίαση που έκανα στα πλαίσια της έκθεσης, εκφράστηκαν με θέρμη κι αυτό με ικανοποίησε ιδιαίτερα. Αλλά και οι επισκέπτες τις μέρες που διήρκεσε η έκθεση, έδειξαν ενδιαφέρον και ρωτούσαν σχετικά με τις φωτογραφίες που παρέπεμπαν σε ζωγραφικούς πίνακες της φύσης, αλλά και της σύμπτωσης.»

Έχετε εκδώσει και μια σειρά από φωτογραφικά λευκώματα…
«Ναι, έχω εκδώσει κατ’ αρχάς το λεύκωμα: «Δυτική Λέσβος - Περί πετρωμάτων, φυτών και ζώων», που κάναμε μαζί με το Νίκο Ζούρο και τη Μαίρη Γιαννέλλη, και ήταν μια αφιλοκερδής προσφορά στο Δήμο Ερεσού - Αντίσσης για να δίνεται ως δώρο σε σχολεία και επίσημους επισκέπτες, αλλά για οικονομικούς λόγους του Δήμου παραμένει στις αποθήκες του εκδότη. Μετά έγινε μια έκδοση του ΤΕΕ/Τμήμα ΒΑ Αιγαίου με τίτλο: “Οδοιπορικό σ’ έναν κόσμο που χάνεται” και αναφερόταν στην ευρύτερη γειτονιά που μεγάλωσα, στη γνήσια λαϊκή αρχιτεκτονική των κτηρίων της και τις άλλες ιδιαιτερότητές της. Τέλος, το βιβλίο οδηγός για τα ορχεοειδή της Λέσβου, εκδόθηκε πριν επτά χρόνια περίπου και είχε τίτλο: “Ορχιδέες - αγριολούλουδα της Λέσβου”.»

Πώς συνδυάζετε τη δουλειά σας με το χόμπυ σας;
«Το σταθερό και συγκεκριμένο ωράριο του Δημοσίου δίνει το πλεονέκτημα ικανού ελεύθερου χρόνου απογεύματα, Σαββατοκύριακα και αργίες. Βασική προϋπόθεση όμως είναι η κατανόηση, υποστήριξη και ανοχή του συντρόφου. Και στον τομέα αυτό, θα πρέπει να ομολογήσω, είμαι ιδιαίτερα ευνοημένος, έως και κακομαθημένος θα έλεγα.»

Υπάρχουν σχέδια για μελλοντικές εκθέσεις ή άλλες «καλλιτεχνικές» δράσεις;
«Υπάρχουν ήδη ολοκληρωμένες άλλες πέντε δουλειές, που έχουν να κάνουν με στοιχεία της γνήσιας λεσβιακής αρχιτεκτονικής, αλλά και της λεσβιακής φύσης. Επειδή οι οικονομικές συγκυρίες καθιστούν μάλλον αδύνατη την έκδοση σχετικών λευκωμάτων, επεξεργάζομαι την ιδέα να παρουσιαστούν υπό μορφή ηχοραμάτων, ώστε να μπορέσουν να γνωστοποιηθούν ευρύτερα.»