«Στόχος της επίσκεψής μου ήταν να δω και να συνομιλήσω με τους ανθρώπους που βρίσκονται εδώ να τους συναντήσω και να τους ακούσω» είπε η Ευρωπαία Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων Ίλβα Γιόχανσον κατά την έναρξη της συνέντευξής της στη Λέσβο αναγνωρίζοντας όπως είπε ότι τα τελευταία έξι χρόνια αυτό που διαπιστώνεται είναι μία έλλειψη ευρωπαϊκής διάστασης στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού. Η ευρωπαία επίτροπος χαρακτήρισε την κατάσταση αυτή απαράδεκτη και τόνισε ότι θα πρέπει να δοθούν ουσιαστικές πολιτικές λύσεις.

Της επίσκεψής της στη Λέσβο προηγήθηκε εκείνη της Σάμου με τον Αντιπεριφερειάρχη Σάμου, Βασίλη Πανουράκη και τον Δήμαρχο Ανατολικής Σάμου Γεώργιο Στάντζο. Η ανάλογη που ήταν προγραμματισμένη στη Λέσβο στο κτίριο της Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, με τον Περιφερειάρχη, Κωνσταντίνο Μουτζούρη και τους Δημάρχους Δυτικής Λέσβου, Ταξιάρχη Βέρρο και Μυτιλήνης, Στρατή Κύτελη, δεν έγινε.

Η επίτροπος υποστήριξε ότι υπάρχουν κράτη – μέλη που αντιμετώπιζαν τεράστιες πιέσεις στα εξωτερικά τους σύνορα και κυρίως υπάρχουν νησιά που αντιμετώπισαν αυτές τις πιέσεις με μία έλλειψη ευρωπαϊκής λύσης. Η κα Γιόχανσον τόνισε ότι η κατάσταση αυτή ήταν απαράδεκτη σε ότι έχει να κάνει με το μεταναστευτικό και δεν πρέπει να αισθάνεται καμία περιοχή και κανένα νησί ότι έχει μείνει μόνο του. «Εγώ καταλαβαίνω πως υπάρχουν όρια στην υπομονή και στη Λέσβο τα όρια αυτά κοντεύουν να εξαντληθούν» για το λόγο αυτό πρόσθεσε ότι πρέπει να βρεθούνε πολιτικές λύσεις και να κατασκευαστούν νέες δομές.

Μιλώντας με νούμερα η κα Γιόχανσον είπε ότι το 2019 υπήρχαν 42.000 μετανάστες στα νησιά του Αιγαίου, χαρακτηρίζοντας απαράδεκτο το γεγονός αυτό όπως και απαράδεκτες χαρακτήρισε τις συνθήκες που επικρατούσαν τόσο για τους μετανάστες τόσο και για τους ντόπιους. «Ήμασταν σε μία κατάσταση πολιτική απόλυτου αδιεξόδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση όπου τρία χρόνια δεν είχε σημειωθεί καμία πρόοδος είτε σε επίπεδο αλληλεγγύης είτε σε επίπεδο λύσεων» σημείωσε κατά τη διάρκεια της συνέντευξής της η κα Γιόχανσον. Ακόμη υποστήριξε ότι με τις ενέργειες που μεσολάβησαν κατάφεραν να μειώσουν τον αριθμό των μεταναστών, στα νησιά, στις 14.000 επισημαίνοντας: «Είναι και πάλι πολύ υψηλός ο αριθμός αλλά δείχνει ότι έχει σημειωθεί κάποια αποσυμφόρηση».

Παράλληλα πρόσθεσε ότι στο πλαίσιο της αποσυμφόρησης γίνονται ταξίδια για εγκατάσταση σε άλλα κράτη μέλη και επισήμανε ότι είναι πάνω από 3.300 τα άτομα που ακολούθησαν αυτή την οδό. Ακόμη τόνισε ότι έχουν αυξηθεί και οι αριθμοί των επιστροφών δεδομένου ότι το 2019 καταγράφηκαν 2.500 εθελοντικές επιστροφές, ενώ η Ελλάδα κατάφερε να κάνει 3.500 εξαναγκαστικές.

Λόγος έγινε και για την προσπάθεια φύλαξης των συνόρων.

 Οι νέες δομές

Στόχος, όπως ειπώθηκε, είναι οι νέες δομές να εξασφαλίσουν κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης και για τους μετανάστες αλλά θα είναι και κατάλληλες συνθήκες για να ζουν και οι ντόπιοι. Στο πλαίσιο αυτό η κα Γιόχανσον ανακοίνωσε την χρηματοδότηση από πλευράς Ε.Ε. 155 εκ. ευρώ για τις δομές σε Χίο και Λέσβο.

Παράλληλα τόνισε ότι θα πρέπει άμεσα να δημιουργηθούν τα νέα κέντρα που θα προσφέρουν τις κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης και θα συνδυαστεί με τις ταχείες διεκπεραιώσεις ασύλου και ταχείες επιστροφές. Σημειώνεται ότι έχουν διατεθεί επιπλέον κονδύλια της τάξεως του ¼ δις ευρώ έχουν διατεθεί για τα 5 νέα αυτά κέντρα.

Ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότης Μηταράκης, τόνισε, από την πλευρά του, ότι το νέο σύμφωνο δεν θα επιτρέψει ποτέ φαινόμενα δομών όπως η Μόρια. Αυτό που θα προβλέπει είναι ταχύτερες διαδικασίες και ασφαλείς δομές φιλοξενίας προς όφελος όλων, μηχανισμό μετεγκαταστάσεων αιτούντων άσυλο προσφύγων σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει ευγνωμοσύνη στους ακρίτες, στους νησιώτες τα δικαιώματα των οποίων καταφανώς επηρεάστηκαν από την κρίση, αλλά δεν αναγνωρίζονται επαρκώς από όλους. Η Λέσβος και τα υπόλοιπα ακριτικά νησιά του Βορείου Αιγαίου έχουν σηκώσει ένα δυσανάλογο βάρος».

Ο κ. Μηταράκης είπε ακόμη ότι τα νέα κέντρα πρέπει να προσφέρουν ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης, θα έχουν επαρκείς εγκαταστάσεις, κοινόχρηστους χώρους, υγειονομικούς χώρους και θα λειτουργούν με σύγχρονα μέσα ελέγχου εισόδου και εξόδου, με έλεγχο των εισερχομένων στις ώρες λειτουργίας των δομών. Θα υπάρχει μια ελεγχόμενη λειτουργία κεντρικής πύλης και ασφαλή περίφραξη και περιμετρικά και εντός εκεί που υπάρχουν save zone για ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Θα υπάρχουν απαραίτητα συστήματα ασφαλείας και πυρασφάλειας. «Τα νέα κέντρα θα είναι ο καθρέφτης των ανθρωπιστικών και δημοκρατικών αξιών που διαπνέουν όχι μόνο την Ελλάδα αλλά ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Και όσοι μιλούν για νέες Μόριες θα διαψευστούν στην πράξη».

Το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου

Αναφορά έγινε στο νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου. Σκοπός όπως υποστηρίχθηκε να καλυφθούν οι σημερινές ελλείψεις και να αποφευχθούν όλες οι άτυπες αναχωρήσεις, έτσι ώστε να λυθεί το πρόβλημα εκτός των ευρωπαϊκών συνόρων. Μάλιστα η κα Γιόχανσον τόνισε ότι το 2019 όταν ανέλαβε τα καθήκοντά της επισκέφτηκε μαζί με τον Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτη Σχοινά την Αθήνα και έπειτα την Άγκυρα. «Γιατί πρέπει να εξαλείψουμε και τις ρίζες και τις αιτίες που προκαλούν αυτές τις άτυπες αναχωρήσεις αλλά και τις διαδρομές τις οποίες ακολουθούν. Θα πρέπει να δούμε τη διάσταση αυτή με την επιπλέον προσπάθεια που γίνεται για την φύλαξη των ευρωπαϊκών συνόρων, που έχει αναλάβει η Frontex. Αυτές οι άτυπες αναχωρήσεις όταν περνάνε στην Ευρώπη θα πρέπει να περνάνε από μία διαδικασία σκρίμινγκ». Αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει, καταχώρηση, δακτυλοσκόπηση, έλεγχο για τη διάσταση της ασφάλειας, αξιολόγηση των ευάλωτων και σημειώνεται ότι θα πρέπει να υπάρχει κράτος μέλος το οποίο θα αναλάβει να διεκπεραιώσει την αίτηση ασύλου. Οι αιτούντες άσυλο θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να περάσουν από μια γρήγορη και αποτελεσματική διαδικασία. «Δεν μπορούμε να αφήνουμε τους ανθρώπους σε ένα καθεστώς ασάφειας» τονίστηκε από πλευράς Γιόχανσον.

«Θα πρέπει και η Τουρκία να ξαναξεκινήσει να δέχεται επιστροφές από την Ελλάδα και γιατί είναι τμήμα των όσων έχουν υπογράψει τη δήλωση με την Ευρωπαϊκή Ένωση και γιατί ήδη από την Ε.Ε. δίνονται δυνατότητες μετεγκατάστασης σύμφωνα με τα όσα είχαμε μέσα στη δήλωση. Καλώ λοιπόν την Τουρκία να ξαναξεκινήσει να δέχεται επιστροφές» είπε η κα Γιόχανσον.

Ο υπουργός, από την πλευρά του, τόνισε ότι το νέο σύμφωνο δίνει ουσιαστική σημασία στην εξωτερική διάσταση στην αποτροπή δηλαδή της παράτυπης αναχώρησης και είπε ότι η προστασία των συνόρων δεν είναι κάτι που η Ελλάδα κάνει για τον εαυτό της αλλά για όλη την Ευρώπη καθώς οι δευτερογενείς ροές αποτελούν σημείο ανησυχίας για πολλά τα κράτη μέλη. «Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η κοινή δήλωση Ε.Ε. – Τουρκίας του 2016 εφαρμόζεται πλήρως και με συνέπεια στο σύνολό της και από την Ε.Ε. και από την Τουρκία. Και για την αποτροπή παράνομων αναχωρήσεων και για την επιστροφή όσων δεν δικαιούνται διεθνούς προστασίας» είπε και πρόσθεσε ακολούθως: «Όσοι έρχονται από Τουρκία, δεν έρχονται από χώρα που άμεσα κινδυνεύουν, ούτε κινδυνεύουν στην Τουρκία καθώς είναι μια ασφαλής χώρα».

Ο κ. Μηταράκης στις δηλώσεις του, σε ότι έχει να κάνει με το Νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης, είπε ότι έχει δημιουργηθεί ένα μέτωπο των 5 ευρωπαϊκών χωρών πρώτης υποδοχής και στην υπουργική συνάντηση των Αθηνών συζητήθηκαν οι κοινές προτάσεις στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης. «Στην παρούσα μορφή του το Σύμφωνο δεν παρέχει επαρκείς διαβεβαιώσεις στα κράτη μέλη πρώτης γραμμής. Δεν μπορούνε τα κράτη πρώτης γραμμής και να προστατεύουν τα σύνορα και να εξετάζουν τις αιτήσεις ασύλου και να φιλοξενούν τους αιτούντες άσυλο και να παρέχουν προστασία στους ευάλωτους και να επιστρέφουν όσους δεν δικαιούνται διεθνούς προστασίας και να εντάσσουν τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες». Ακόμη πρόσθεσε ότι τα 5 κράτη μέλη ζήτησαν έναν κοινό οργανισμό επιστροφών, ο οποίος θα συντονίζεται από την επιτροπή και θα υποστηρίζεται από τους μηχανισμούς της Ε.Ε.

Παράλληλα πρόσθεσε ότι το σημερινό καθεστώς δεν ανταποκρίνεται στις υπάρχουσες ανάγκες. «Η Μόρια, η υπερσυμφόρηση των νησιών, οι αυξημένες ροές δεν είναι αποτέλεσμα του νέου συμφώνου αλλά της έλλειψης των κατάλληλων μηχανισμών της εξωτερικής διάστασης, των επιστροφών, της αλληλεγγύης, των αποτελεσματικών διαδικασιών και αυτά ζητάμε, αλλά με πιο ουσιαστικό και δίκαιο τρόπο στο νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου» είπε ο κ. Μηταράκης.

Τουρισμός

Τέλος η κα Γιόχανσον αναφέρθηκε στο πλήγμα που έχουν δεχθεί τα νησιά στον τουρισμό. Η επίτροπος πρόσθεσε ότι στο καινούριο σύμφωνο έχει ενταχθεί και ένας υποχρεωτικός μηχανισμός αλληλεγγύης. «Βεβαίως εγώ δεν μπορώ να διαθέσω κονδύλια από αυτά που είναι για τους μετανάστες για να βοηθήσουμε και να αποζημιώσουμε τον κόσμο, αλλά αυτή τη στιγμή τρέχει στην Ευρώπη το ταμείο ανάκαμψης, το οποίο είναι χωρίς προηγούμενο σε ύψος και επιπλέον επειδή έχουν υπογράψει τις καινούργιες δημοσιονομικές πολιτικές, αυτή τη στιγμή και τα κοινοτικά ταμεία και το ευρωπαϊκό κοινωνικό ταμείο έχουν πάρα πολλά χρήματα να διαθέσουν οπότε ελπίζω πως σύντομα θα μπορέσουμε να επιστρέψουμε τουρίστες στα νησιά και εμείς θα επιστρέψουμε σε μία καινούρια κανονικότητα».