Για το πρωτοποριακό μεταπτυχιακό που θα ξεκινήσει τον προσεχή Οκτώβρη και απασχόλησε ΜΜΕ όλης της Ελλάδας μίλησε στο «Ε» ο διευθυντής του προγράμματος «Φυσικοί Κίνδυνοι και αντιμετώπιση Καταστροφών», Καθηγητής Νίκος Ζούρος. Και παρά το γεγονός ότι το θέμα του μεταπτυχιακού έγινε… viral, γιατί η ανακοίνωση της προκήρυξης για την εισαγωγή φοιτητών έτυχε να γίνει μετά την τραγωδία στην Αττική, ο ίδιος εξήγησε ότι «η ιδέα για το κοινό μεταπτυχιακό ξεκίνησε πέρσι το καλοκαίρι, όταν μετά τον σεισμό που είχαμε στη Βρίσα σκεφτήκαμε με ποιο τρόπο θα μπορούσαμε να εμπλέξουμε περισσότερο την επιστημονική κοινότητα σε μια πιο συλλογική προσπάθεια στην αντιμετώπιση όχι μόνο του σεισμικού κινδύνου, αλλά γενικότερα των φυσικών καταστροφών».

Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου εδώ και πάρα πολλά χρόνια έχει ερευνητική προσπάθεια και δημοσιεύσεις και από τύχη ή λόγω συγκυρίας βρέθηκαν να υπηρετούν στο Τμήμα Γεωγραφίας, εκτός από τον κ. Ζούρο καθηγητές που έχουν δουλέψει από διαφορετικές πλευρές το ζήτημα του σεισμικού κινδύνου. «Είδαμε πώς η γεωγραφική έρευνα και κυρίως η αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών είτε είναι τα γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών είτε είναι η αξιοποίηση των καινούριων συστημάτων παρακολούθησης και καταγραφής των επιπτώσεων των σεισμών μπορεί να είναι χρήσιμες και σε επιχειρησιακό επίπεδο για την αντιμετώπιση του σεισμικού κινδύνου, μιας πυρκαγιάς, μια πλημμύρας κ.ο.κ. Άλλωστε οι συνάδελφοι του Τμήματος Γεωγραφίας είχαν παραβρεθεί και στο παρελθόν σε τέτοιες περιπτώσεις».

Με έδρα τη Μυτιλήνη

Με έδρα το Τμήμα Γεωγραφίας στη Μυτιλήνη το Πανεπιστήμιο Αιγαίου συνεργάστηκε και θα συνεργάζεται σε αυτό το δι-ιδρυματικό μεταπτυχιακό πρόγραμμα με το Τμήμα Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το Τμήμα Περιβάλλοντος Πανεπιστημίου Αιγαίου και το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, αξιοποιώντας ερευνητές, καθηγητές και ακαδημαϊκούς από αυτά αλλά και από άλλα Τμήματα: «Το θεσμικό πλαίσιο που αφορά όλα τα Πανεπιστήμια της χώρας για την ίδρυση νέων μεταπτυχιακών, μια και περάσαμε σε νέο στάδιο μάς έδωσε τη δυνατότητα να συνεργαστούμε και να ξεκινήσουμε την ιδέα, όχι για ένα μεταπτυχιακό στο Τμήμα Γεωγραφίας του Παν/μιου Αιγαίου, αλλά ένα μεταπτυχιακό στο οποίο θα συνεργάζονται σε ισότιμη βάση όλοι οι συνάδελφοι που δουλεύουν αυτά τα θέματα και που έτσι ή αλλιώς είχαν δυνατή συνεργασία μέχρι τώρα. Ένα δυνατό μεταπτυχιακό που θα συγκεντρώνει την αφρόκρεμα των ερευνητών της χώρας μας και θα μπορεί να ανταγωνίζεται επί ίσοις όροις οποιοδήποτε άλλο πρόγραμμα μεταπτυχιακό στον τομέα των φυσικών κινδύνων και της αντιμετώπισης καταστροφών σε παγκόσμιο επίπεδο».

Δική «μας» πρωτοβουλία

Υπήρχαν δεύτερες σκέψεις από ακαδημαϊκούς για το αν αυτό το μεταπτυχιακό θα μπορούσε να είναι αλλού και όχι στη Μυτιλήνη; «Από την πρώτη στιγμή επειδή ο νόμος είναι σαφής, το επισπεύδον Τμήμα (δηλαδή αυτό που παίρνει την πρωτοβουλία να δημιουργήσει ένα δι-ιδρυματικό μεταπτυχιακό είναι αυτό που de facto έχει την έδρα του προγράμματος. Άρα από τη στιγμή που πήραμε εμείς την πρωτοβουλία ήταν defacto από τον νόμο ότι εδώ θα ήταν η έδρα του προγράμματος. Αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι δέχτηκαν οι συνάδελφοι, δεν είπαν «να το αναλάβουμε εμείς» είτε στην Αθήνα είτε στην Θεσσαλονίκη, απλά ακριβώς επειδή υπάρχει η αλληλοεκτίμηση και η συνεργασία τόσων ετών με πολλή χαρά δέχτηκαν να αναλάβει το Πανεπιστήμιο Αιγαίου τον συντονισμό της λειτουργίας αυτού του καινούριου μεταπτυχιακού προγράμματος. Το οποίο δεν θα είναι μόνο από τους ερευνητές. Παίρνουμε τους ειδικούς από τον κάθε τομέα να διδάξουν. Επειδή εκπέμπει μια σοβαρότητα στην οργάνωση και τη λειτουργία του, ήδη έχουμε δημιουργήσει επαφές και με άλλα ιδρύματα, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, προκειμένου να προσκαλέσουμε επιστήμονες στα σεμιναριακά μαθήματα, τα οποία είναι ενταγμένα κανονικά στο πρόγραμμα του μεταπτυχιακού, για να διδάξουν».

Απαραίτητη η πρακτική άσκηση

Το πρόγραμμα αυτό είναι προσανατολισμένο κυρίως στους κινδύνους που πλήττουν τη χώρα μας: οι σεισμοί, οι κατολισθήσεις, οι πλημμύρες και οι δασικές πυρκαγιές: «Ουσιαστικά αυτά τα τέσσερα είναι τα στοιχεία με τα οποία θα ασχοληθούμε περισσότερο λόγω των αναγκών της χώρας».

Μια ακόμα πρωτοπορία του συγκεκριμένου προγράμματος είναι το γεγονός ότι πέρα από τη διπλωματική εργασία που υπάρχει σε κάθε μεταπτυχιακό, ο κάθε φοιτητής είναι υποχρεωμένος να κάνει ένα εξάμηνο πρακτική άσκηση. Να είναι ενταγμένος δηλαδή στην ερευνητική διαδικασία των συμμετεχόντων φορέων, στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, ή στο Εθνικό Αστεροσκοπείο και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Έτσι οι νέοι ερευνητές θα έχουν όλα αυτά τα εφόδια να συνεχίσουν στο μέλλον. «Βασικός στόχος είναι να έχουμε καταρτισμένα στελέχη που θα μπορέσουν να βοηθήσουν την ελληνική πολιτεία είτε σε κεντρικό, είτε περιφερειακό είτε τοπικό επίπεδο στην αντιμετώπιση του φυσικού κινδύνου» προσθέτει ο κ. Ζούρος.

Ο σεισμός της Βρίσας γέννησε την ιδέα του μεταπτυχιακού

Διεθνής προτεραιότητα

Η αντιμετώπιση των φυσικών κινδύνων, αναφέρει, είναι ένα ζήτημα το οποίο έχει τεθεί τα τελευταία χρόνια σε προτεραιότητα: «Η κλιματική αλλαγή που προκαλεί την ένταση των φυσικών φαινομένων οδηγεί την επιστημονική κοινότητα σε ερευνητικά έργα ώστε να παρακολουθήσουμε και να αντιμετωπίσουμε αυτά τα φαινόμενα και να μειώσουμε την τρωτότητα των κοινωνιών μας. Ενώ η τεχνολογία αυξάνεται, ταυτόχρονα αυξάνονται και τα θύματα φυσικών κινδύνων, αλλά και το οικονομικό κόστος αντιμετώπισής τους. Για παράδειγμα ο σεισμός στην Αϊτή το 2008 δημιούργησε τεράστια οικονομικά προβλήματα, και ακόμα δεν μπόρεσε να συνέλθει παρά τη σημαντική βοήθεια. Γιατί είναι τεράστια η ζημιά στις υποδομές. Μετά από μια μεγάλη φυσική καταστροφή δημιουργείται και ανθρωπιστική κρίση. Εντείνεται το φαινόμενο ανάγκης της μετανάστευσης του πληθυσμού».

Πυρετώδης προετοιμασία

Η προετοιμασία για το νέο πρόγραμμα ήταν εντατική όλο τον χειμώνα. Προχώρησαν οι αποφάσεις των Τμημάτων, η διαβούλευση για τη συγκρότηση του προγράμματος, η δημιουργία του κανονισμού, το διδακτικό προσωπικό, αλλά και η απόφαση της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Η απόφαση που εστάλη από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, ως το επισπεύδον Πανεπιστήμιο υπεγράφη από όλους τους συμμετέχοντες φορείς.

Τρία Μουσεία Φυσικής Ιστορίας (Μουσείο Απολιθωμένου Δάσους της Λέσβου, της Κρήτης και του ΑΠΘ) συμπράττουν με τα τρία ιδρυτικά μέλη. «Θέλαμε να δώσουμε τη διάσταση της επικοινωνίας, να μη μείνει μόνο η ερευνητική προσπάθεια στο πώς θα εκπαιδευτούν τα στελέχη στην αντιμετώπιση των φυσικών κινδύνων, αλλά και στο πώς θα εκλαϊκεύσουμε και να περάσουμε τη σωστή πληροφορία στο ευρύτερο κοινό. Και επειδή τα τρία Μουσεία το κάνουν αυτό, θεωρήσαμε ότι αυτές οι σωστές πρακτικές μπορούν να περάσουν και στην κοινωνία -γιατί πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία».