Την ομορφιά και την ιστορία της Ανεμώτιας κατάφεραν να αναδείξουν για ένα ακόμη καλοκαίρι ο Σύλλογος Αμπελουργών Ανεμώτιας Λέσβου «ο Κάμπος». Με εργαλεία τους το σταφύλι, το κρασί και έναν κάμπο τα μέλη του Συλλόγου και της ΚΟΙΝΣΕΠ Ηφαίστειο Ανεμώτιας έβαλαν την πυξίδα πολλών ανθρώπων να δείχνει από τις 17-19 Αυγούστου το όμορφο αυτό χωριό της Δυτικής Λέσβου.

Ο Σύλλογος Αμπελουργών και η ΚΟΙΝΣΕΠ Ηφαίστειο Ανεμώτιας τα τελευταία χρόνια προσπαθούν μέσα από σοβαρή και μεθοδευμένη δουλειά να αναγάγουν και να επαναφέρουν στο προσκήνιο το προϊόν εκείνο που είχε άλλοτε κυρίαρχη θέση στην ζωή των κατοίκων ενός χωριού που, όπως τα περισσότερα της ελληνικής υπαίθρου, δοκιμάζονται από «μαρασμό» εξαιτίας της μείωσης του πληθυσμού. Το γεγονός αυτό έχει σοβαρό αντίκτυπο και στον πρωτογενή τομέα και στα προϊόντα του που αναμφισβήτητα είναι αλληλένδετα με αυτόν.

Παρά ταύτα οι δεσμοί με τις ρίζες είναι σε κάποιες περιπτώσεις τόσο ισχυροί που λίγες στάλες νερό αρκούν για να επαναφέρουν κάθε δέντρο και στην προκείμενη περίπτωση κλήμα για να καρπίσει ξανά.

Έτσι το πάθος για το αμπέλι έφερε τα κρασιά «Κόκκινες Κορυφές», «Πυρραίος οίνος», «Σαπφώ η Ερέσια», «Λάπιθος» καθώς και άλλα προϊόντα όπως το βιολογικό πετιμέζι Ανεμώτιας και τα Αμπελόφυλλα στο τραπέζι των καταναλωτών - εκείνων που διαλέγουν τα προϊόντα τους- με την μορφή που τους αξίζει και που αναδεικνύει την αξία τους προερχόμενα από ένα από τα καλύτερα διατηρημένα ηφαίστεια της Λέσβου.

Ηφαίστειο Ανεμώτιας

Το 2017 μία ομάδα νέων ανθρώπων αυτό-οργανώνεται και αναβιώνει την επαγγελματική ενασχόληση με την παραδοσιακή αμπελοκαλλιέργεια στο πλαίσιο ενός Συνεταιρισμού και εγκαινιάζεται ένας νέος τρόπος οργάνωσης «από τα κάτω» με συμμετοχικές αξίες και δημοκρατικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων όπως επισήμανε, άλλωστε και ο Πρόεδρος του Συλλόγου Αμπελουργών Ανεμώτιας, Μιχάλης Μαρμάρου κατά την διάρκεια της ομιλίας του που πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Παρασκευής 18 Αυγούστου στο πλαίσιο του 7^ου Φεστιβάλ Αμπελουργίας Ανεμώτιας κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης της Ένωσης Φορέων ΚΑΛΟ Βορείου Αιγαίου από την ένωση «Συνέργεια» και τα μέλη της όπου παρουσιάστηκαν τα εγχειρήματα του Βορείου Αιγαίου που έχουν επιλέξει ένα κοινωνικό μοντέλο συνεργασίας και ανάπτυξης.

Επανερχόμενοι στην ομιλία του κ. Μαρμάρου πρέπει να τονίσουμε ότι η ΚΟΙΝΣΕΠ Ηφαίστειο Ανεμώτιας αποσκοποεί στην διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης της ηφαιστειακής καλδέρας Ανεμώτιας και στην αναζωογόνηση της τοπικής κοινότητας και στην ενίσχυση των συνθηκών βιωσιμότητας και ανθεκτικότητάς της.

«Πιστεύουμε ότι η Λέσβος αξίζει να έχει το κρασί που την αντιπροσωπεύει, ως συνέχεια της μακράς οινοποιητικής της παράδοσης. Γι’ αυτό αγωνιζόμαστε για την επανεκκίνηση του Λεσβιακού Αμπελώνα αλλά και την ανάδειξή του ως στοιχείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς, προωθώντας παράλληλα τις συνεταιριστικές αρχές, τον συνεργατισμό της, τη συμμετοχική επιστασία γης και την αγροοικολογία» τόνισε μιλώντας για το όραμα της Κοιν.Σ.Επ Ηφαίστειο Ανεμώτιας ο κ. Μαρμάρου.

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να αναφέρουμε ότι οι αμπελώνες της Ανεμώτιας βρίσκονται σε υψόμετρο 350 μέτρων καλύπτοντας έκταση 500 στρεμμάτων και είναι άνυδροι. Οι συνεταιριστικοί αμπελώνες έχουν έκταση 30 στρέμματα με σχεδιασμό για 60 και ακολουθούνται βιολογικές και αγροοικολογικές καλλιεργητικές πρακτικές. Οι οινοποιίσιμες ποικιλίες που αναπτύσσονται στους αμπελώνες αυτούς είναι το Καλλονιάτικο, Φωκιανό, Μανδηλαριά, Μαύρο Μοσχάτο, Αθήρι, Ασύρτικο και  Σαββατιανό. Στις βρώσιμες ποικιλίες περιλαμβάνονται το Ροζακί και Κάρτιναλ

Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας

Η έναρξη της εκδήλωσης έγινε από την πρόεδρο της Ένωσης, Ελίζα Κολοβού, η οποία αναφέρθηκε στον οργανισμό Ηλιοτρόπιο και στη δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων. Ακολούθως τον λόγο έλαβε ο Οργανωτικός Γραμματέας της Ένωσης Παναγιώτης Λαμπρόπουλος, ο οποίος εστίασε στον τρόπο οργάνωσης των φορέων Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας και παρουσίασε το Καλοτρόπιο. Σημειώνεται ότι αντιπρόεδρος της Ένωσης είναι ο Μιχάλης Μαρμάρου και γραμματέας είναι η Ανθή Παζιάνου.

Κατά την διάρκεια της εκδήλωσης παρουσιάστηκαν οι φορείς «ΗΛΙΑΚΤΙΔΑ» και το «Visit Agiasos» , από την Βασιλική Ανδρεαδέλλη, «Lesvos Solidarity – Αλληλεγγύη Λέσβου» από την Αντιγόνη Τσεσμελή, «ΚΟΙΝΣΕΠ Ενημέρωση» από την Ανθή Παζιάνου, Ινστιτούτο Αναγέννησης ο «Σπόρος» από τον  Κωνσταντίνο Τσιομπάνο, «Ηφαίστειο Ανεμώτιας» από τον Μιχάλη Μαρμάρου, «Παρέα στη Λέσβου» από την Ελένη Χρυσικού, η πλατφόρμα Rework Aegean από τον Ερευνητή του εργαστηρίου Γεωγραφία της Εργασίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Γιώργο Συκά. Ακόμη σημειώνεται ότι o διευθυντής Αναπτυξιακού Σχεδιασμού του Δήμου Δυτικής Λέσβου, Δημήτρης Μάντζαρης παρουσίασε τη δράση του Δήμου για τα κενά κτήρια, ενώ παρέμβαση στήριξης στην Ένωση έκανε ο αντιπρύτανης Διεθνών Σχέσεων, Εξωστρέφειας και Φοιτητικής Μέριμνας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Στράτος Γεωργούλας. Τη συζήτηση συντόνιζε η δημοσιογράφος του «Ν» και Γραμματέας της Ένωσης Φορέων ΚΑΛΟ Βορείου Αιγαίου Ανθή Παζιάνου.

«Απ’ το κρασί της Λέσβου, δεν είναι άλλο πιότερο γλυκό»

Κατά την διάρκεια των ομιλιών αυτών μάθαμε ότι ο περιπατητικός φιλόσοφος του 4^ου – 3^ου αιώνα π.Χ. Κλέαρχος είχε πει ότι απ’ το κρασί της Λέσβου, δεν είναι άλλο πιότερο γλυκό. Αυτή ενδεχομένως μπορεί να ήταν και η αιτία που ο Οινολόγος και Γευσιγνώστης Γιώργος Τσαπουρνιώτης με τον δικό του μοναδικό τρόπο παρουσίασε Ερυθρά και Λευκά ηφαιστειακά κρασιά Ανεμώτιας, στο οινοποιείο της ΚοινΣΕπ. Για την ανάδειξη των κρασιών στις εκδηλώσεις συμμετείχε και ο  Wine expert Λάμπρος Nτάκας.

Ξενάγηση στην Ανεμώτια

Πριν οδηγηθούν στο οινοποιείο, ένα κτήριο που άλλοτε ρίμαζε, οι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να ξεναγηθούν από τους ξεναγούς της «Παρέα στη Λέσβο» στην Ανεμώτια και να μάθουν την ιστορία των κτηρίων και του χωριού. Η πρώτη στάση έγινε στο σπίτι του καπετάνιου και στις λαξευμένες πέτρες του όπου αποτυπώνεται όλη η μαστοριά των πετράδων της Ανεμώτιας.

Σε αυτό το σημείο θα ήταν παράληψη να μην αναφέρουμε ότι στον Ιερό Ναό Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Χριστού στην Ανεμώτια διατηρείται πετρόχτιστο τέμπλο όταν το 99% των περισσότερων ναών είναι φτιαγμένο από ξύλο ή μάρμαρο.

Ο Ιερός Ναός ιδρύθηκε το 1885, αλλά την τελική μορφή που έχει σήμερα την πήρε στην μεγάλη ανακαίνιση που έγινε το 1926 και είναι αφιερωμένος στην Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού. Είναι κατά χρονολογική σειρά ο 3^ος Ναός του χωριού και κάποια από τα χαρακτηριστικά του τον κάνουν μοναδικό όχι μόνο στην Λέσβο αλλά και σε ολόκληρη την Ελλάδα. Ο τοίχος που χωρίζει το κύριο μέρος του Ναού από τον χώρο που βρίσκονται οι Ιερείς είναι φτιαγμένος και σμιλεμένος από ατόφια καθαρή πέτρα με ένα χρώμα ιδιαίτερο ροζ-γκρι, μια πέτρα που «γέννησε» η γη της Ανεμώτιας. Άλλωστε σε όλο το χωριό κυριαρχεί η πέτρα αυτή, μεταμορφώνοντάς το σε ένα αρχιτεκτονικό μουσείο.

Το τέμπλο του Ναού έγινε πριν εκατό χρόνια, συγκεκριμένα στην τελευταία ανακαίνιση του Ναού. Πριν λοιπόν από 100 χρόνια, με καλέμι και σφυρί, χωρίς ρεύμα και ιδιαίτερες ευκολίες μάστορες του χωριού μετέτρεψαν μέσα σε έναν χρόνο έναν άψυχο βράχο σε ένα δημιούργημα τέχνης. Τα συνεργεία ήταν πολυμελή, άλλος έσπαγε τον βράχο, άλλος έκανε τα χοντρά σχέδια και άλλος την λεπτοδουλειά. Ένας πελεκάνος δεσπόζει πάνω από την ωραία πύλη, κυονόκρανα, αετόματα και κεντήματα πάνω από τις κεντρικές δεσποτικές εικόνες. Σημειώνεται ότι οι εικόνες αυτές είναι από το Άγιο Όρος από τους αγιογράφους αδερφούς Ιωσηφαίους.

Επόμενη στάση ήταν στο σημείο εκείνο που χώριζε τους μαχαλάδες των ορθοδόξων και των μουσουλμάνων για να οδηγηθούμε διασχίζοντας το με ντουσεμέ δρομάκι στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου. Η  εκκλησία που τοποθετείται χρονικά πριν το 1600 και η οποία μαρτυρεί την περίοδο της υποδούλωσης των Ελλήνων από τους Οθωμανούς. Η εκκλησία αυτή δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τους μεγαλοπρεπείς ναούς της Ορθοδοξίας, αφού το θρησκευτικό συναίσθημα ξυπνάει από την στιγμή που θα ανοίξεις την βαριά ξύλινη πόρτα.

Το ελάχιστο φως που περνάει από τους τέσσερις φεγγίτες και άγγιζε τα πρόσωπα των αγίων, τα καντηλάκια που οι χριστιανοί λάξευσαν στις πέτρες, οι αγιογραφίες που κοσμούν τους τοίχους του ναού είναι αρκετά για να μεταφέρουν στη ψυχή του πιστού την ταπεινότητα που πρέπει να δείχνει στον οίκο του Κυρίου του. Ο ναός με την τωρινή του μορφή είναι του 1702, όταν έγινε η τελευταία ανακαίνιση και αναστήλωση. Ωστόσο υπάρχουν μαρτυρίες, περί το 1600, από τον τότε Μητροπολίτη Μηθύμνης Γαβριήλ, ο οποίος κατέγραψε στην περιήγηση που έκανε ότι στην Ανεμώτια υπήρχαν 3 ναοί εκ των οποίων ο ένας είναι αφιερωμένος στον Άγιο Γεώργιο. Κατά συνέπεια οι ρίζες του ναού εντοπίζονται πριν το 1600. Ανήκει χρονικά σε μία περίοδο όπου λίγες εκκλησίες σώζονται πάνω στο νησί της Λέσβου.

Για την ιστορία θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο πρώτος Ναός της Ανεμώτιας ήταν εκείνος της Αγίας Αικατερίνης. Οι Οθωμανοί μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, όταν εισέβαλαν στον ελλαδικό χώρο και στη Λέσβο κατέστρεψαν την Εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης καθώς εκεί εντοπίζονταν νερά, τα οποία χρησιμοποίησαν για να κάνουν χαμάμ. Εν συνεχεία έδωσαν άδεια για νέο ναό για να εξυπηρετείται το θρησκευτικό συναίσθημα του ντόπιου πληθυσμού. Αυτός ο Ναός ήταν του Αγίου Γεωργίου. Αργότερα το 1885 θα ιδρυθεί και ο  Ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Σε αντίθεση με τον «ταπεινό» ναό του Αγίου Γεωργίου εκείνος της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος διακρίνεται από μεγαλοπρέπεια και επιβλητικότητα, αυτό γιατί όσο πλησιάζουμε στο τέλος της τουρκοκρατίας τα μέτρα γίνονται όλο και πιο ελαστικά. Σημειώνεται ότι σήμερα υπάρχει εκκλησάκι στα θεμέλια της Αγίας Αικατερίνης για να θυμίζουν το ναό που υπήρξε κάποτε εκεί.

Οι Οθωμανοί έδειχναν ανοχή στον Άγιο Γεώργιο γιατί ο Άγιος στο πρώτο θαύμα του έσωσε  την ζωή ενός παιδιού, ενός μουσουλμάνου. Στην εικόνα του Αγίου Γεωργίου φαίνεται πίσω από το άλογό του ένα μικρό παιδί που φοράει φέσι. Ο Σουλτάνος έκλεψε από μία χήρα τουρκάλα το παιδί για να τον διακονεί και να τον σερβίρει. Την ώρα που το παιδί πήγε να σερβίρει τον Σουλτάνο ο Άγιος Γεώργιος πήρε το παιδί και το επέστρεψε στην μάνα του που κανέναν άλλο δεν είχε στον κόσμο.

Η διαμόρφωση του Ναού μαρτυρεί την περίοδο υποδούλωσης των Ελλήνων  από τους Οθωμανούς, αφού συγκεντρώνει χαρακτηριστικά στοιχεία. Οι προϋποθέσεις που έθεσαν οι Οθωμανοί για την ίδρυση του Ναού ήταν να είναι χαμηλότερος από το τζαμί τους. Ακόμη οι χριστιανοί για να μπουν στο Ναό έπρεπε να κατεβαίνουν ένα σκαλί, κάτι που συμβολίζει την υποδήλωση. Το ύφος του ναού μαρτυρεί ότι είναι σε καθεστώς σκλαβιάς καθώς είναι μικρός χωρίς παράθυρα.  Ακόμη δεν υπήρχαν ούτε καντηλάκια, έτσι οι χριστιανοί έσκαβαν τις πέτρες διαμορφώνοντας μικρές γούβες που λειτουργούσαν σαν καντηλάκια. Όλα ταπεινά και περιορισμένα.

Παρόμοιοι ναοί με εκείνον του Αγίου Γεωργίου της Ανεμώτιας υπάρχουν 3-4 πάνω στο νησί. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί εκείνος του Αγίου Νικολάου της Πέτρας, που έχει ακριβώς τα ίδια γνωρίσματα.

Ο Δήμαρχος Λέσβου Ταξιάρχης Βέρρος με τον πρόεδρο του Συλλόγου Αμπελουργών Ανεμώτιας, Μιχάλη Μαρμάρου. 

Συναυλία με τον Βασίλη Καζούλη

Υπό το φως των αστεριών η συναυλία του Βασίλη Καζούλη είχε μία ιδιαίτερη λάμψη. Ο έλληνας ερμηνευτής με «συνοδοιπόρους» τον τραγουδοποιό  Δημήτρη Χατζηδημητρίου και τον βιολιστή Γιάννη Παπαδήμο και έχοντας στην «βαλίτσα» τους αγαπημένα τραγούδια ελληνικού και ξένου ρεπερτορίου ταξίδεψαν τους επισκέπτες σε ένα μεθυστικό ταξίδι στο πεντάγραμμο παρέα με τα ιδιαίτερα κρασιά του κάμπου της Ανεμώτιας.  

Ολοκληρώνοντας θα πρέπει να πούμε ότι καθ’ όλη τη διάρκεια του τριήμερου Φεστιβάλ λειτούργησαν Υπαίθρια Έκθεση προϊόντων Μικρών Παραγωγών, Οικοτεχνιών, Κοιν.Σ.Επ. κλπ Χώρος εκδηλώσεων και δράσεων: Δημοτικό Σχολείο Ανεμώτιας / Οινοποιείο Κοιν.Σ.Επ. Ηφαίστειο Ανεμώτιας (Θέση Βρυσάρα), έκθεση φωτογραφίας του Γιώργου Πτερούντιου με τίτλο «Με του ανέμου τη ματιά…» καθώς και έκθεση λαογραφικού υλικού με τίτλο «Από το σκοτάδι της λήθης στο φως...». Κατά τη διάρκεια του τριημέρου υπήρχε πλήθος αξιόλογων εκδηλώσεων, ωστόσο εμείς εστιάσαμε στην δεύτερη ημέρα που είχαμε την χαρά να παρακολουθήσουμε.

Το «7ο Φεστιβάλ Αμπελουργίας Ανεμώτιας 2023» συνδιοργανώνει ο Σύλλογος Αμπελουργών Ανεμώτιας Λέσβου «ο Κάμπος» με την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου – Αντιπεριφέρεια Πολιτισμού, το Δήμο Δυτικής Λέσβου – Ν.Π.Δ.Δ. Πολιτισμού Τουρισμού Αθλητισμού, την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου και την Κοιν.Σ.Επ. Ηφαίστειο Ανεμώτιας Λέσβου.

Το Φεστιβάλ υποστηρίζουν το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, η Κοινότητα Ανεμώτιας, ο Μορφωτικός Σύλλογος Ανεμωτισίων Λέσβου και ο Ιερός Ναός Μεταμορφώσεως Σωτήρος Ανεμώτιας.

Χορηγοί Επικοινωνίας η Ομοσπονδία Λεσβιακών Συλλόγων Αττικής (Ο.Λ.Σ.Α.), το Πολιτιστικό Σωματείο Culture4all – Πολιτισμός για Όλους και η Ένωση Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας Βορείου Αιγαίου «Συνέργεια».