Προβληματισμό, ανησυχία και απογοήτευση «εκπέμπουν» οι επιδόσεις της χώρας μας στον κρίσιμο τομέα της κρουαζιέρας, με την Ελλάδα να βρίσκεται στην πραγματικότητα σε πορεία διαρκούς υποχώρησης τα τελευταία χρόνια, κάτι που συνεχίζεται και φέτος. Την ίδια στιγμή στο Βόρειο Αιγαίο η κατάσταση είναι απελπιστική και τα κρουαζιερόπλοια αναζητούνται με το κιάλι…

Όλα αυτά, ενώ άπαντες κάνουν λόγο για το success story του ελληνικού τουρισμού, με την Ελλάδα να χαρακτηρίζεται στα λόγια δημοφιλής προορισμός στην Eυρώπη για την κρουαζιέρα, αλλά με προφανή την αδυναμία της χώρας να κεφαλαιοποιήσει το εθνικό συγκριτικό της πλεονέκτημα.

Η εικόνα που προκύπτει από την τελευταία έκθεση της Cruise Lines International Association (CLIA) είναι χαρακτηριστική. Tο 2017 ήταν μια εξαιρετική χρονιά για την ευρωπαϊκή αγορά κρουαζιέρας, «φέρνοντας» άμεσα έσοδα 19,7 δισ. ευρώ. Από αυτή τη μεγάλη «πίτα» το μερίδιο της Eλλάδας ήταν μόλις 546 εκ. ευρώ, δηλαδή το 2,77%... Είναι χαρακτηριστικό ότι στην κατάταξη των εσόδων από την κρουαζιέρα, όχι μόνο έχουν ξεπεράσει την Ελλάδα άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, όπως η Iταλία (5,46 δισ.), η M. Bρετανία (3,85 δισ.), η Γερμανία (3,14 δισ.), αλλά ακόμη και η Nορβηγία ή Φινλανδία βρίσκονται πιο ψηλά στη σχετική λίστα από τη χώρα μας, που φιγουράρει πλέον στην 9η θέση της 10άδας, έχοντας από κάτω της μονάχα τη Σουηδία. Aντίστοιχη είναι η εικόνα και για τα ελληνικά λιμάνια, όπου ο Πειραιάς είναι 5ος και σε καθοδική τροχιά.

Τις πταίει;

Στο μεγάλο «γιατί» η Eλλάδα, με τα τόσα δυνατά χαρτιά, όπως τα εκατοντάδες νησιά, οι καθαρές θάλασσες, τα αμέτρητα ιστορικά και πολιτιστικά μνημεία, που κανονικά θα της έδιναν θέση ανάμεσα στους πρωταγωνιστές της κρουαζιέρας, δεν μπορεί να το πετύχει, οι απαντήσεις είναι πολλές.

Κατ’ αρχήν, η διαχρονική απουσία εθνικής στρατηγικής και σχεδίου. Επιπλέον, η Eλλάδα λόγω γραφειοκρατίας, δεν προτιμάται από τις εταιρίες κρουαζιέρας ούτε για ανεφοδιασμό σε καύσιμα, ενώ λόγω πολλών υστερήσεων στη ναυπηγική βιομηχανία «στέλνει» τις όποιες επισκευαστικές δουλειές σε ανταγωνιστικά κράτη. Έτσι οι ελληνικοί προορισμοί εξακολουθούν να είναι «λίγων ωρών» με transit αφίξεις τουριστών, που επισκέπτονται μια περιοχή για λίγες ώρες και επιστρέφουν στα πλοία.

Κατηφόρα στο Βόρειο Αιγαίο

Αν και κανείς δεν μπορεί να πει ότι το Βόρειο Αιγαίο ήταν δημοφιλής προορισμός κρουαζιέρας τα προηγούμενα χρόνια, σίγουρα η κατάσταση που επικρατεί σήμερα δεν μπορεί να συγκριθεί ούτε στο ελάχιστο με όσα συνέβαιναν πριν 4-5 χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τις 155 προσεγγίσεις κρουαζιερόπλοιων του 2015 σε Λέσβο, Λήμνο, Χίο και Σάμο και τους περίπου 77.000 επισκέπτες, πέρυσι καταγράφηκαν μόλις 53 προσεγγίσεις με σχεδόν 29.000 επιβάτες για όλο το έτος.

Στη Λέσβο τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα φέτος, αφού ως σήμερα έχει προσεγγίσει το λιμάνι της Μυτιλήνης μονάχα ένα(!) κρουαζιερόπλοιο, ενώ οι προβλέψεις βάσει του προγραμματισμού δεν αφήνουν κανένα ψήγμα αισιοδοξίας για το προσεχές μέλλον. Η πτώση της τελευταίας πενταετίας είναι διαρκής, ωστόσο αν και τα πρώτα χρόνια αυτής οι απώλειες ήταν οριακές, πλέον πρόκειται για ολική κατάρρευση του κλάδου και μάλιστα δίχως σημάδια ανάκαμψης ούτε στο ελάχιστο. Το 2013 τη Μυτιλήνη προσέγγισαν 56 κρουαζιερόπλοια, που έγιναν 53 τόσο το 2014 όσο και το 2015, για να ξεκινήσει μια ελεύθερη πτώση το 2016 με 29 αφίξεις και μόλις 5 προσεγγίσεις το 2017, φτάνοντας στη 1 και μοναδική ως τώρα για το 2018 από το Salamis Filoxenia της κυπριακής Salamis Cruise Lines. Πρόκειται για μια μεταβολή που αγγίζει το -83% μέσα σε μόλις μια πενταετία, ενώ τα μηνύματα θα είναι ακόμα πιο δυσοίωνα εφόσον ολοκληρωθεί και η φετινή τουριστική σεζόν. Σε απόλυτα νούμερα επισκεπτών μέσω του κλάδου της κρουαζιέρας, στη Λέσβο μόνο από τους 42.423 επιβάτες του 2013, φτάσαμε στους 2.482 του 2017…

Παρόμοια κατάσταση βιώνουν και τα υπόλοιπα νησιά του Βορείου Αιγαίου με την πτώση στη Λήμνο να αγγίζει το 95% συγκριτικά με το 2015, που ήταν η καλύτερή της σεζόν με 41 προσεγγίσεις, ενώ στη Χίο να ξεπερνά το -83% σε σχέση με το 2016 που μετρούσε 43 αφίξεις πλοίων. Μοναδική εξαίρεση η Σάμος και λόγω γεωγραφικής θέσης, πολύ κοντά σε τουριστικούς προορισμούς της Τουρκίας, με τη μείωση να είναι πολύ μικρότερη στα επίπεδα του -23,5% με βάση τα στοιχεία της Ένωσης Λιμένων Ελλάδας.

Τι γίνεται στην… άλλη Ευρώπη

H βιομηχανία της κρουαζιέρας συνέβαλε στην ευρωπαϊκή οικονομία με 47,86 δισ. ευρώ το 2017, σύμφωνα με τα νεώτερα στοιχεία της Cruise Lines International Association (CLIA), αριθμός που αποτελεί ρεκόρ, αντιπροσωπεύοντας αύξηση 16,9% συγκριτικά με το 2015.

Είναι γεγονός ότι η κρουαζιέρα στην Eυρώπη βρίσκεται από το 2012 σε διαρκή ανάπτυξη, με αύξηση επιβατών κατά 13% (6,96 εκ. επισκέπτες το 2017). Η Γηραιά ήπειρος παραμένει ο δεύτερος πιο δημοφιλής προορισμός κρουαζιέρας στον κόσμο, μετά την Kαραϊβική, με άμεσα έσοδα 19,7 δισ. ευρώ πέρυσι, έναντι 16,9 δισ. ευρώ το 2015. Mέσα σε αυτή τη διετία δημιουργήθηκαν 43.000 νέες θέσεις εργασίας, με τους μισθούς και τα άλλα οφέλη για τους εργαζόμενους να διαμορφώνονται σε 12,77 δισ. ευρώ.

Είναι προφανές, λοιπόν, ότι σε σχέση με αυτά τα μεγέθη, οι επιδόσεις της Ελλάδας αντιστοιχούν μέχρι σήμερα σε ένα ελάχιστο ποσοστό. Μια κατάσταση που δεν θα ανατραπεί προς το καλύτερο, εάν δεν ξεπεραστούν οι υστερήσεις και οι αγκυλώσεις. Όπως οι ανεπαρκείς υποδομές (εκβάθυνση λιμένων, ελκυστικά κτίρια, ολοκληρωμένες και ανταγωνιστικές υπηρεσίες), για να μπορούν τα ελληνικά λιμάνια να υποδέχονται ως home porting μεγάλα κρουαζιερόπλοια, ο ασφαλής ελλιμενισμός, ο σωστός προγραμματισμός αφίξεων, η άρση των αντικινήτρων και η συγκρότηση σταθερού και αξιόπιστου νομικού - οικονομικού πλαισίου λειτουργίας των εταιριών, που επιδιώκουν να δραστηριοποιηθούν στην Eλλάδα. Aπαιτείται, δηλαδή, γενικός «συναγερμός» ώστε να καλυφθεί το χαμένο έδαφος την ώρα που ανταγωνιστικοί προορισμοί, όπως η Tουρκία, προχωρούν σε τεράστιες επενδύσεις, αφήνοντας τη χώρα μας ακόμα πιο πίσω…