Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία καταγράφουν σε αριθμούς την οικοδομική δραστηριότητα. Αδυνατούν, όμως, να καταγράψουν τι σημαίνει για ένα χτίστη, έναν υδραυλικό ή έναν πατωματζή να είναι τέσσερις και πέντε μήνες άνεργος. Το πιο συγκλονιστικό στοιχείο που προέκυψε από τη δημοσιογραφική έρευνα που κάναμε για την κατάσταση στον κατασκευαστικό κλάδο της Λέσβου, μας το έδωσε ο κατασκευαστής Σταύρος Χατζημανωλάκης. «Αυτήν τη στιγμή στο ΙΚΑ της Μυτιλήνης βάζουν ένσημα μόλις σε δύο οικοδομές», μας είπε, και μας άφησε κυριολεκτικά άφωνους.

Οι αριθμοί δεν μπορούν να μας δείξουν τι σημαίνει η παρατεταμένη ανεργία για τους οικοδόμους και τις οικογένειες. Δε δείχνουν τη δεινή θέση στην οποία περιέρχονται οι αλουμινάδες και οι επιχειρήσεις τους επειδή δεν έχουν νέες παραγγελίες. Ακόμη κι άλλοτε κραταιές κατασκευαστικές εταιρείες της Λέσβου περνούν δύσκολες ημέρες. Μα το χειρότερο από όλα είναι πως κανείς στο κλάδο των κατασκευών δε βλέπει φως στο βάθος του τούνελ.

Χρέη, χρέη…
Καθημερινά ακούμε για τεχνικές εταιρείες που κλείνουν, για εργολάβους που είναι χρεωμένοι ως το λαιμό, για απολύσεις προσωπικού και κατασχέσεις σε εταιρείες παραγωγής έτοιμου σκυροδέματος. Κι όλα αυτά ενώ βρίσκεται σε ισχύ η απαγόρευση πλειστηριασμών από τις τράπεζες ως τις 30 Ιουνίου.
Τα οριστικά στατιστικά στοιχεία τού 2010 δεν έχουν γίνει γνωστά έως τώρα. Τα προσωρινά στοιχεία της περιόδου Ιανουαρίου - Νοεμβρίου 2010, που αυτή την ώρα είναι διαθέσιμα, δίνουν ωστόσο μια σαφή εικόνα.
Συγκεκριμένα, οι άδειες για τις νέες οικοδομές που εκδόθηκαν το 2009 ήταν 357, στο 11μηνο του 2010 είχαν εκδοθεί 204 κι αν κάνουμε αναγωγή αυτού του αριθμού σε ετήσια βάση, βλέπουμε ότι οι οικοδομικές άδειες δε θα ξεπεράσουν τις 223. Ο όγκος των νέων οικοδομών το 2009 ήταν 234.367 κυβικά μέτρα, στο 11μηνο του 2010 οι νέες οικοδομές αντιστοιχούσαν σε 167.555 κυβικά μέτρα και σε ετήσια βάση δεν αναμένεται να ξεπεράσουν τα 183.000 κυβικά μέτρα. Ο συνολικός όγκος νέων οικοδομών και προσθηκών το 2009 ήταν 278.872 κυβικά μέτρα, στο 11μηνο του 2010 έπεσαν στα 189.093 κυβικά μέτρα, ενώ σε 12μηνη βάση αναμένεται να προσεγγίσει τα 206.000 κυβικά μέτρα.

Της κρίσης;
Τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας δείχνουν ότι η φθίνουσα πορεία της οικοδομικής δραστηριότητας στο νομό μας υπάρχει προ της οικονομικής κρίσης. Απλά η οικονομική κρίση αυτό που έκανε ήταν να επιτείνει μια σειρά προβλήματα που ήδη ήταν πολύ οξυμμένα. Η έλλειψη οικοπέδων, η εξαιρετικά μεγάλη βραδύτητα ένταξης νέων εκτάσεων στο σχέδιο πόλης της Μυτιλήνης και των άλλων οικισμών του Νομού από το 2007, είχαν δημιουργήσει μια ασφυκτική πραγματικότητα.
Έτσι, το 2006 ο συνολικός όγκος των κατασκευών (νέες οικοδομές και προσθήκες) ήταν 652.597 κυβικά μέτρα, το 2007 ο όγκος των κατασκευών υποχώρησε στα 582.012 κ.μ., το 2008 σταθεροποιήθηκε στα 582.105 κ.μ.. Το 2009 (πρώτη χρονιά της οικονομικής κρίσης) ο όγκος των κατασκευών κάνει βουτιά στα 278.872 κυβικά μέτρα. Το 2010 ο όγκος των κατασκευών κάνει δεύτερη βουτιά, στα 206.000 κυβικά μέτρα (αναγωγή σε ετήσια βάση). Δηλαδή ο κατασκευαστικός όγκος τού 2010 αντιστοιχεί στο 31,57% του όγκου τού 2006. Ή, αν θέλετε, ο όγκος των κατασκευών τού 2010 είναι μικρότερος από το 1/3 του όγκου των κατασκευών τού 2006.

Οικοδομική δραστηριότητα στο Νομό Λέσβου
Έτος	Νέες οικοδομές	Όγκος	Προσθήκες οικοδομών	Όγκος	Σύνολο νέων οικοδομών & προσθηκών	Συνολικός όγκος
2006	550	447.142	210	205.455	760	652.597
2007	542	486.522	218	95.490	760	582.012
2008	567	511.676	171	70.429	738	582.105
2009	357	234.367	167	44.505	524	278.872
2010	204*	167.555*	97*	21.538*	301*	189.093*
Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία
* Τα στοιχεία για το έτος 2010 είναι προσωρινά και αφορούν στην περίοδο Ιανουαρίου - Νοεμβρίου.

Τι λένε οι άνθρωποι της οικοδομής
Ο Σταύρος Χατζημανωλάκης, από την κατασκευαστική εταιρεία «Αφοί Ασημάκη Χατζημανωλάκη», αναφερόμενος στην κατάσταση του κλάδου αναφέρει: «Η πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας κινείται στο 90% με 95%, κι αυτό που σας λέω δεν είναι υπερβολή. Αυτή την περίοδο στο ΙΚΑ Μυτιλήνης μπαίνουν ένσημα μόνο σε δύο οικοδομές. Υπάρχουν τεχνίτες που θεωρούνται κορυφαίοι στη δουλειά τους και είναι πέντε μήνες άνεργοι. Αυτή είναι η σημερινή πραγματικότητα στην οικοδομή.»
Ο κ. Χατζημανωλάκης θεωρεί ότι η οικονομική κρίση είναι ένα μεγάλο πρόβλημα, αλλά δεν είναι το μόνο που αντιμετωπίζει η οικοδομή. Κατά την άποψή του το σημαντικότερο πρόβλημα είναι η έλλειψη οικοπέδων μέσα στη Μυτιλήνη στα οποία θα μπορούσαν να κατασκευαστούν μικρά διαμερίσματα. «Σήμερα υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι που έχουν από 100.000 ευρώ έως 150.000 ευρώ και είναι διατεθειμένοι να τα επενδύσουν σε ακίνητα αλλά δεν μπορούν, διότι δεν υπάρχουν τέτοιας αξίας κατασκευές. Οι κατασκευές στα περίχωρα της Μυτιλήνης, κατά την άποψή μου, είναι καταδικασμένες, διότι έχουν πολύ υψηλό κόστος και κανείς δε θέλει να αγοράσει ένα τέτοιο σπίτι αυτή την περίοδο», εξηγεί ο κ. Χατζημανωλάκης.
Τεράστιο πρόβλημα, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι η άρνηση των τραπεζών να χορηγήσουν δάνεια. Από τη στιγμή που δε χορηγούνται δάνεια, ελάχιστοι είναι εκείνοι που έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν ένα σπίτι, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ενδιαφέρον.
Το ελάχιστο ενδιαφέρον που υπάρχει, συν τοις άλλοις, σταματά από την απίστευτη καθυστέρηση έκδοσης των οικοδομικών αδειών. Στη Λέσβο, η έκδοση μιας άδειας απαιτεί ενάμιση χρόνο, όταν στην Αθήνα απαιτούνται τρεις μήνες. Ακόμη και η πτώση των τιμών στις έτοιμες κατασκευές κατά 15% δεν έχει φέρει αποτέλεσμα, σημειώνει ο κ. Χατζημανωλάκης, διότι μέσα στο γενικότερο αρνητικό κλίμα πολύ δύσκολα κάποιος θα αποφασίσει να προχωρήσει σε μια επένδυση όπως είναι η απόκτηση ακινήτου.

Ο κατασκευαστής Βαγγέλης Σγουρέλλης δηλώνει: «Το 2010 ήταν μια κακή χρονιά για τον κλάδο των κατασκευών και το 2011 όλα δείχνουν ότι τα πράγματα θα είναι χειρότερα. Οι λόγοι είναι πολλοί. Η οικονομική κρίση, η έλλειψη ρευστότητας, το πάγωμα των χορηγήσεων δανείων, η αβεβαιότητα για το “αύριο”, είναι ορισμένοι από τους λόγους που έχουν οδηγήσει στην κάθετη πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας.
Σε αυτά προσθέστε ότι πολλοί είναι εκείνοι που περιμένουν να πέσουν οι τιμές και μετά να προχωρήσουν σε αγορές, αλλά και τις ελλείψεις οικοπέδων.
Τα προβλήματα που δημιουργεί το Κτηματολόγιο και μια σειρά άλλων δημόσιων υπηρεσιών προξενούν τεράστιο ζήτημα, που κανείς δε γνωρίζει πώς θα ξεπεραστεί.
Οι όποιες πωλήσεις έτοιμων κατοικιών γίνονται αυτή την περίοδο, είτε έχουν πολύ μικρό περιθώριο κέρδους είτε γίνονται με ζημιά των κατασκευαστών. Διότι δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις των κατασκευαστών που προτιμούν να πουλήσουν με ζημιά για να πάρουν στο χέρι χρήματα που τα χρειάζονται.»
Ο Μιχάλης Ταμτάμης εδώ και 10 χρόνια δουλεύει επαγγελματικά στην οικοδομή ως πατωματζής, ακολουθώντας τη δουλειά του πατέρα του σε μια εποχή που υπήρχε καλό μεροκάματο. Χθες, μιλώντας στο «Ε», μας είπε: «Εδώ και τέσσερις μήνες δεν έχω κάνει ούτε ένα μεροκάματο. Τα πράγματα πάνε από το κακό στο χειρότερο. Δεν έχω δει τόσο άσχημες συνθήκες στην οικοδομή όσο το χειμώνα που μας πέρασε. Τόσο εγώ, όσο και όλοι οι οικοδόμοι, ελπίζουμε μετά το Πάσχα να βελτιωθεί η κατάσταση. Με το άνοιγμα του καιρού να ανοίξουν και οι δουλειές.»