«Σμυρνιός καβγάς» έχει ξεσπάσει ανάμεσα στους υποστηρικτές της βιολογικής γεωργίας και στους θιασώτες της ολοκληρωμένης διαχείρισης. Πρόκειται για δύο μοντέλα πιστοποιημένης αγροτικής παραγωγής, η ανάπτυξη των οποίων απαιτεί συμβούλους πιστοποίησης και πιστοποιητικούς οργανισμούς, που αποκομίζουν σημαντικά έσοδα για τις υπηρεσίες που παρέχουν.

Οι διαφορές των δύο μοντέλων είναι πολλές και σημαντικές: στις μεθόδους που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή, στην εμπορική αναγνωσιμότητα του τελικού προϊόντος που παράγεται και φυσικά στο επιπλέον εισόδημα που εξασφαλίζει ο παραγωγός.

Η βιολογική γεωργία
Η βιολογική γεωργία στη Λέσβο έκανε αργά, αλλά σταθερά βήματα ανάπτυξης, για πάνω από 12 χρόνια. Σε αυτή εντάχθηκαν τα προηγούμενα χρόνια περί τους 2.000 παραγωγούς της Λέσβου και της Λήμνου, η συντριπτική πλειοψηφία από τους οποίους είναι ελαιοπαραγωγοί της Λέσβου, ενώ έχει ενταχθεί και ένας σημαντικός αριθμός αμπελουργών της Λήμνου. Η βιολογική γεωργία εξασφάλισε υψηλές επιδοτήσεις (72 ευρώ ανά στρέμμα) για πολλά χρόνια στους παραγωγούς που είχαν ενταχθεί, αν και πάρα πολλοί από αυτούς αντιμετώπισαν τεράστια προβλήματα στην είσπραξη αυτών των επιδοτήσεων.
Βέβαια, ένα σημαντικό μέρος των υψηλών επιδοτήσεων καταλήγει στους πιστοποιητικούς οργανισμούς, αφού το κόστος πιστοποίησης ανά στρέμμα ανέρχεται στα 4,5 ευρώ κατά μέσο όρο. Πέραν αυτού, οι παραγωγοί πληρώνουν και τα τοπικά μελετητικά γραφεία που διεκπεραιώνουν τη γραφειοκρατική διαδικασία της πιστοποίησης και των αιτήσεων για την επιδότηση. Επιπλέον, οι παραγωγοί, όταν πουλούν το προϊόν τους ως βιολογικό, λαμβάνουν καλύτερες τιμές κατά 25% έως 30% περίπου.
Μειονεκτήματα της βιολογικής γεωργίας είναι η μειωμένη παραγωγή, το υψηλό κόστος λιπασμάτων και των φυτοπροστατευτικών προϊόντων.
Στα θετικά της βιολογικής γεωργίας είναι η προστασία του περιβάλλοντος από συνθετικά λιπάσματα και από τα κατάλοιπα των φυτοφαρμάκων.

Η ολοκληρωμένη διαχείριση
Η ολοκληρωμένη διαχείριση εμφανίστηκε πολύ αργότερα, με κάποιες δειλές προσπάθειες στην αρχή (όπως του Συνεταιρισμού Πέτρας, που έφθασε ως την παραγωγή τελικού προϊόντος), αλλά τώρα έχει μπει σε φάση ταχύτατης ανάπτυξης, με πρωτοβουλία τής ΕΑΣ Λέσβου.
Η ΕΑΣ Λέσβου διασφάλισε τη χρηματοδότηση από τους πόρους των ΟΕΦ (ελαιουργικοί φορείς). Οι πόροι των ΟΕΦ προέρχονται από παρακρατήσεις που γίνονται στις επιδοτήσεις που δικαιούνται οι ελαιοπαραγωγοί και οι οποίες δίνονται για τη βελτίωση της ποιότητας του ελαιολάδου και την προβολή του προϊόντος.
Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος, η ΕΑΣ Λέσβου αρχικά ενέταξε 800 ελαιοπαραγωγούς από συνεταιρισμούς της Λέσβου. Στη δεύτερη φάση έχει θέσει ως στόχο να εντάξει άλλους 3.000 έως 4.000 ελαιοπαραγωγούς, σκοπεύοντας δηλαδή συνολικά να εντάξει 3.800 έως 4.800 παραγωγούς. Παράλληλα, επεκτείνοντας τη συνεργασία με την ίδια εταιρεία, η ΕΑΣ Λέσβου προχωρεί στην πιστοποίηση των συνεργαζόμενων ελαιοτριβείων κατά ISO 22000.
Η ολοκληρωμένη διαχείριση δεν εξασφαλίζει εξτρά επιδότηση και το παραγόμενο προϊόν δεν είναι αναγνωρίσιμο στην αγορά, σε αυτήν τη φάση. Όμως έχει χαμηλότερο κόστος πιστοποίησης, ιδιαίτερα όταν η πιστοποίηση γίνεται για μια ολόκληρη ομάδα παραγωγών, δε μειώνεται η παραγωγή του προϊόντος κι είναι πολύ κοντά στις καλλιεργητικές πρακτικές που εφαρμόζουν σήμερα οι παραγωγοί. Η ολοκληρωμένη διαχείριση δεν απαγορεύει τη χρήση συνθετικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, όμως προβλέπει συγκεκριμένες διαδικασίες για τη χρήση τους. Ταυτόχρονα, όλη την παραγωγική διαδικασία την παρακολουθούν γεωτεχνικοί που προσδιορίζουν ποιες ανάγκες έχει κάθε αγρόκτημα και με ποιο τρόπο αυτές θα καλυφθούν.
Οι ελαιοπαραγωγοί της Λέσβου που εντάσσονται στην ολοκληρωμένη διαχείριση, όπως και όσοι είναι ενταγμένοι στη βιολογική γεωργία, δικαιούνται να λάβουν το ποιοτικό παρακράτημα του ελαιολάδου. Αρκεί να μην επιδοτούνται για τον ίδιο σκοπό από άλλο πρόγραμμα. Δηλαδή, αρκεί να μη λαμβάνουν την επιδότηση των 72 ευρώ ανά στρέμμα ως βιοκαλλιεργητές.

Κι ο «καβγάς»
Τα προβλήματα στην είσπραξη των επιδοτήσεων των βιοκαλλιεργητών, οι δυσκολίες στην πώληση του βιολογικού ελαιολάδου και η μείωση της παραγωγής οδηγούν μεγάλο αριθμό βιοκαλλιεργητών στο να επιστρέψει στη συμβατική γεωργία. Αρκετοί από αυτούς ελκύονται από την ολοκληρωμένη διαχείριση, καθώς υπάρχει το δέλεαρ του ποιοτικού παρακρατήματος. Το ύψος της εξτρά επιδότησης που θα προκύψει από το ποιοτικό παρακράτημα δεν έχει προσδιοριστεί, αλλά σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες θα ανέλθει στα 30 ευρώ ανά στρέμμα.
Έχοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, αλλά και μια λανθασμένη πληροφόρηση που έχουν ορισμένοι ελαιοπαραγωγοί για το ποιοτικό παρακράτημα, η ΔΗΩ προέβη σε ανακοίνωση για να διευκρινίσει ποιοι δικαιούνται την επιδότηση αυτή και ποιοι όχι.
Συγκεκριμένα, η ΔΗΩ διευκρινίζει πως σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία δικαιούχοι του ποιοτικού παρακρατήματος «είναι οι ελαιοπαραγωγοί σε περιοχές που παράγονται ΠΟΠ και ΠΓΕ προϊόντα (όπως η Λέσβος), αρκεί να ασκούν βιολογική γεωργία ή ολοκληρωμένη (agro 2.1 agro 2.2), αρκεί να μη συγχρηματοδοτούνται για τις ίδιες δράσεις και το ίδιο έτος από άλλο μέτρο, αλλά και με την προϋπόθεση ότι η έκθλιψη ελαιοκάρπου θα γίνεται σε ελαιοτριβείο που διαθέτει πιστοποιητικό ISO 22000.
Επίσης, θα πρέπει να γνωρίζουν όσοι παραγωγοί ενταχθούν τώρα είτε στη βιολογική γεωργία είτε στην ολοκληρωμένη ότι θα δικαιούνται μόνο το ποιοτικό παρακράτημα του 2011 και 2012, τα οποία θα τους αποδοθούν το 2012 και 2013 αντίστοιχα.».
Επιπλέον, αναφέρει η ΔΗΩ, ένας βιοκαλλιεργητής έχει δύο ακόμη πλεονεκτήματα:
α) Μπορεί να πουλάει το προϊόν ως βιολογικό ακριβότερα κατά 30% - 70%.
β) Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, στην αρχή της νέας χρονιάς θα γίνει προκήρυξη για νέες επιδοτήσεις όσον αφορά στη βιολογική γεωργία.
Αυτήν τη στιγμή πιστοποιούνται, αλλά κυρίως εμπορεύονται, με ιδιαίτερη επιτυχία, πάνω από 10 ελαιόλαδα βιολογικής γεωργίας και άλλα τόσα κρασιά, αλλά και κηπευτικά, χυμοί, μαστίχα, αρωματικά φυτά και αιθέρια έλαια, τυροκομικά προϊόντα κ.λπ. από τα νησιά του Βορείου Αιγαίου, προς τις αγορές της υπόλοιπης Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού (Ευρώπη, Αμερική). Επίσης, τα τελευταία χρόνια, τα βιολογικά ελαιόλαδα της Λέσβου παίρνουν συνεχώς τα πρώτα βραβεία σε διεθνείς διαγωνισμούς, όπως η Βiol.