Από το 2006 ο τέως Δήμος Αγιάσου φώναζε ότι ο Καστανιώνας κινδυνεύει με ολική καταστροφή από μύκητα που τον έχει προσβάλει. Ακόμη θυμόμαστε τον τελευταίο δήμαρχο της Αγιάσου, Χρύσανθο Χατζηπαναγιώτη, να ζητάει αγωνιωδώς τη χρηματοδότηση από τη Νομαρχία της μελέτης για τη διάσωση του Καστανιώνα, ενώ από τις αρχές τού 2009 υπάρχει έτοιμη μελέτη για την αντιμετώπιση του προβλήματος, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα. Το χειρότερο από όλα είναι πως κατά πάσα πιθανότητα το πρόγραμμα που θα χρηματοδοτήσει την αντιμετώπιση του προβλήματος θα ανοίξει… το 2013! Χθες ο βουλευτής τής Ν.Δ. Σπύρος Γαληνός επανέφερε το θέμα στη δημοσιότητα, ζητώντας από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης να ανοίξει το χρηματοδοτικό πρόγραμμα για να γίνουν οι ενέργειες που θα διασώσουν τον Καστανιώνα της Αγιάσου.

Για την αντιμετώπιση της ασθένειας απαιτείται να γίνει εμβολιασμός των δέντρων. Ο τέως Δήμος Αγιάσου, τον Ιανουάριο του 2008 είχε συνάψει προγραμματική συμφωνία με τη Νομαρχία Λέσβου για την εκπόνηση της μελέτης που απαιτούνταν. Επί της ουσίας η Νομαρχία χρηματοδότησε το Δήμο, που ανέθεσε την εκπόνηση της μελέτης στο ΕΘΙΑΓΕ. Στα τέλη του Δεκεμβρίου τού 2008 η μελέτη ολοκληρώθηκε και στάλθηκε στο Δήμο Αγιάσου. Στη συνέχεια έπρεπε η μελέτη να θεωρηθεί από τη Διεύθυνση Δασών, ώστε να μπορεί να υλοποιηθεί. Το Σεπτέμβριο του 2009 ο Δήμος Αγιάσου διαμαρτυρόταν για τη μεγάλη καθυστέρηση στη θεώρηση της μελέτης. Τελικά η μελέτη θεωρήθηκε. Όμως το χρηματοδοτικό πρόγραμμα που θα δώσει τους πόρους για την εφαρμογή της, δεν έχει ανοίξει έως σήμερα.

Στη Βουλή ξανά και ξανά…
Στις αρχές του καλοκαιριού, όταν το θέμα συζητήθηκε στη Βουλή, ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Γιάννης Δριβελέγκας, είχε δηλώσει ότι θα εκπονηθούν μελέτες για τους καστανιώνες όλης της χώρας έως την άνοιξη του επόμενου χρόνου. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως οι χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση του προβλήματος θα είναι διαθέσιμη το 2013.
Ο πρόεδρος του ΓΕΩΤΕΕ Αιγαίου και αντιδήμαρχος Λέσβου, Γιάννης Τσακίρης, αναφέρει πως είναι άμεση ανάγκη να αντιμετωπισθεί η ασθένεια και τονίζει: «Τα αποτελέσματα από την εφαρμογή της μελέτης προβλέπεται να είναι άμεσα, διότι θα αυξηθεί η απόδοση του Καστανιώνα της Αγιάσου. Παράλληλη θα αυξηθεί το εισόδημα των κατοίκων της Αγιάσου. Πολύ σημαντική θα είναι και η συμβολή στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, στην άμβλυνση των κλιματικών αλλαγών και στη βελτίωση της αισθητικής του τοπίου. Ο Δήμος Λέσβου παρακολουθεί στενά το θέμα και διεκδικούμε την άμεση χρηματοδότηση της μελέτης. Είμαστε σε συνεχή συνεργασία με την προϊσταμένη της Διεύθυνσης Αγροτικών Υποθέσεων Βορείου Αιγαίου της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, Μερόπη Κυδωνιάτου, και με το μελετητή Στέφανο Διαμαντή.»
Ο κ. Γαληνός με την ερώτησή του ζητάει από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης να ανοίξει το κοινοτικό πρόγραμμα που χρηματοδοτεί αυτές τις δράσεις, με το έρεισμα ότι η μελέτη είναι «ώριμη» και μπορεί να εφαρμοστεί άμεσα.


Ο καταστροφικός μύκητας Cryphonectria parasitica

Ο Καστανιώνας της Αγιάσου καταλαμβάνει μια έκταση 11.000 στρεμμάτων στον ορεινό όγκο του Ολύμπου. Όπως και πολλοί άλλοι καστανιώνες της χώρας, έχει προσβληθεί από το μύκητα Cryphonectria parasitica. που δημιουργεί έλκη στις καστανιές. Η ασθένεια έχει βραδεία εξέλιξη, ωστόσο είναι επικίνδυνη διότι μπορεί να οδηγήσει στην καταστροφή του καστανιώνα.

Στην Ελλάδα διαγνώσθηκε για πρώτη φορά στο Πήλιο το 1963. Παρά τα μέτρα που πάρθηκαν, η ασθένεια εντοπίσθηκε τα επόμενα χρόνια σε όλες σχεδόν τις περιοχές με καστανιώνες της ηπειρωτικής Ελλάδας.
Το πότε έφθασε ο μύκητας στην Λέσβο είναι άγνωστο, όμως στα μέσα της δεκαετίας τού 2000 εντοπίσθηκε και στον Καστανιώνα της Αγιάσου.
Επιστημονικές μελέτες αναφέρουν ότι ο μύκητας μεταφέρθηκε στη Β. Αμερική από την Ασία στις αρχές του 20ού αιώνα. Κατά το διάστημα 1904 - 1950 νέκρωσε περισσότερα από 30 εκατομμύρια στρέμματα αμερικανικής καστανιάς. Στην Ευρώπη η ασθένεια αναφέρθηκε το 1938 στην Ιταλία. Στην ήπειρό μας, όμως, η εξέλιξη της ασθένειας παρουσιάζεται λιγότερο δραματική από ό,τι στις ΗΠΑ.
Σήμερα έχει διαπιστωθεί ότι είναι δυνατή η βιολογική καταπολέμηση της νόσου.
Με την πάροδο του χρόνου τα έλκη γίνονται ανώμαλα, η επιφάνεια γεμίζει ρυτίδες και τελικά τμήματα του φλοιού ξεκολλούν απ’ το ξύλο. Τα νεαρά δέντρα, όταν προσβληθούν, πεθαίνουν σε τρία με τέσσερα χρόνια, ενώ τα μεγαλύτερης ηλικίας σε οκτώ με δέκα χρόνια.
Όσο καθυστερεί η αντιμετώπιση της ασθένειας, τόσο το πρόβλημα εντείνεται.
Ο μύκητας προσβάλλει το φλοιό της καστανιάς. Η προσβολή συνήθως εκδηλώνεται σε σημεία όπου υπάρχουν σκασίματα του φλοιού ή σε τομές από κλαδέματα. Στο σημείο προσβολής ο φλοιός νεκρώνεται και σε νεαρά δένδρα ή κλαδιά γίνεται πορτοκαλοκόκκινος έως καστανός. Όταν νεκρωθεί ο φλοιός, η ασθένεια προχωράει σε βαθύτερα επίπεδα. Το δένδρο σχηματίζει νέα κύτταρα φλοιού, με αποτέλεσμα τη διόγκωση του κορμού στο σημείο του έλκους. Όταν το έλκος περιβάλλει τον κορμό, τότε το επάνω από αυτό τμήμα του δένδρου νεκρώνεται. Οι ρίζες δεν προσβάλλονται από το μύκητα.