Διαγράφονται τα «ιστορικά δικαιώματα»

Παρελθόν θα πρέπει να θεωρούνται τα ιστορικά δικαιώματα των αγροτών που δημιουργήθηκαν το 2003 με τη συμφωνία για την Κοινή Αγροτική Πολιτική που εφαρμόζουμε τώρα. Στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ που θα τεθεί σε εφαρμογή από το 2014, οι επιδοτήσεις θα χορηγούνται με εντελώς διαφορετικό τρόπο.

Παρ’ ότι βρισκόμαστε, ακόμη, στο στάδιο της διαμόρφωσης του τελικού σεναρίου, έχει γίνει φανερό το πνεύμα μέσα στο οποίο κινείται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωβουλή. Οι πολύ μικροί αγρότες θα λαμβάνουν μια κατ’ αποκοπή επιδότηση και τίποτα περισσότερο. Με τα όσα έχουν γίνει γνωστά μέχρι τώρα, σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται οι αγρότες που λαμβάνουν έως 100 ευρώ. Αλλά το όριο αυτό μπορεί να αυξηθεί ως τα 500 ή τα 1.000 ευρώ.
Μια άλλη άποψη ορίζει ως κριτήριο χαρακτηρισμού των μικρών αγροτών εκείνους που καλλιεργούν λιγότερα από 10 στρέμματα. Αυτή η ομάδα των παραγωγών για τα νησιά του Νομού μας μπορεί να κυμαίνεται από 1.000 παραγωγούς έως και 10.000 παραγωγούς, ανάλογα με το κριτήριο που θα υιοθετηθεί.
Πιθανότατα οι εισοδηματικές απώλειες που θα έχουν οι συγκεκριμένοι παραγωγοί να είναι μηδαμινές. Το σημαντικότερο στοιχείο, κατά την άποψή μας, είναι πως τίθενται εκτός όλων των μέτρων στήριξης της αγροτικής παραγωγής.

Στρεμματική κατά βάση
Οι υπόλοιποι αγρότες θα χτίζουν βήμα προς βήμα τις επιδοτήσεις που θα παίρνουν. Κατ’ αρχάς είναι η βασική επιδότηση, η οποία θα είναι στρεμματική. Δηλαδή ανάλογα με τις εκτάσεις που καλλιεργεί κάθε παραγωγός, θα παίρνει ένα ποσό ως επιδότηση. Το ποσό αυτό θα διαφοροποιείται κατά χώρα, ίσως και κατά περιφέρεια. Από εκεί και πέρα θα μπορεί να πάρει πρόσθετη επιδότηση αν η εκμετάλλευσή του βρίσκεται σε ορεινή ή μειονεκτική περιοχή. Όλα τα κείμενα που έχουν δει το φως της δημοσιότητας μέχρι τώρα γι’ αυτό το ζήτημα, δεν εντάσσουν στην κατηγορία αυτή τις νησιωτικές περιοχές. Πρόκειται για ένα ζήτημα που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή.
Πρόσθετη επιδότηση μπορούν να πάρουν οι αγρότες που εφαρμόζουν μεθόδους φιλικές προς το περιβάλλον και παράγουν ποιοτικά προϊόντα. Για παράδειγμα, η παραγωγή βιολογικών προϊόντων και προϊόντων ολοκληρωμένης διαχείρισης θα δίνει πρόσθετες επιδοτήσεις.
Το τελικό αποτέλεσμα θα είναι το ύψος της επιδότησης που θα λαμβάνει κάθε παραγωγός να αποτελεί άθροισμα επιμέρους επιδοτήσεων. Σε κάθε περίπτωση, το τελικό ύψος της επιδότησης που θα δίνει η νέα ΚΑΠ θα είναι μικρότερο από το ύψος της επιδότησης που λαμβάνει σήμερα κάθε παραγωγός, μια και λιγότερα χρήματα θα μοιράζονται σε περισσότερους αγρότες.


Οι 10 πυλώνες της νέας ΚΑΠ

Παρουσιάστηκε χθες η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη νέα ΚΑΠ. Οι 10 βασικές αρχές είναι αυτές που ακολουθούν:
1. Το πρώτο στοιχείο της νέας ΚΑΠ είναι η διαφοροποίηση των αγροτών σε ενεργούς και μη ενεργούς αγρότες. Η βασική στήριξη θα αφορά μόνο τους ενεργούς αγρότες. Ο όρος «ενεργοί αγρότες» υιοθετήθηκε προσφάτως και μένει να δούμε ποιοι χωρούν σε αυτόν. Το μόνο βέβαιο είναι πως όσοι θεωρηθούν μη ενεργοί αγρότες, είτε θα παίρνουν από το 2014 μια μικρή αποζημίωση ή δε θα λαμβάνουν καθόλου επιδότηση. Πρόκειται για ένα σχεδιασμό που ήταν γνωστός από το 2003. Επίσης το μέτρο της δυναμικής διαφοροποίησης που είχε υιοθετηθεί το 2003, συνεχίζεται να εφαρμόζεται και στη νέα ΚΑΠ, όμως τα ποσοστά περικοπών θα είναι πολύ μεγαλύτερα. Συγκεκριμένα, προτείνεται κλιμακωτή μείωση των ενισχύσεων άνω των 150.000 ευρώ από 20% έως και 100% για ενισχύσεις άνω των 300.000 ευρώ. Τα νησιά του Αιγαίου το 2003 είχαν εξαιρεθεί από το μέτρο αυτό. Κατά συνέπεια, υπάρχει νομικό και πολιτικό προηγούμενο, που μπορεί να αξιοποιηθεί και αυτήν τη φορά.
2. Το δεύτερο βασικό χαρακτηριστικό της νέας ΚΑΠ, σύμφωνα με τις προτάσεις της Ευρωπαϊκή Επιτροπής, είναι η θέσπιση μέτρων για τη διαχείριση των κρίσεων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει να συνεχιστεί η εφαρμογή του μέτρου της ιδιωτικής αποθεματοποίησης και να επανέλθει η δημόσια παρέμβαση. Όμως σε κάθε περίπτωση δε θα πρέπει να αναμένονται παρεμβάσεις που θα αναστέλλουν τη λειτουργία της αγοράς.
3. Τρίτο βασικό στοιχείο θα είναι η φιλοπεριβαλλοντική διάσταση των επιδοτήσεων. Συγκεκριμένα προτείνεται το 30% των άμεσων ενισχύσεων σε μεθόδους που προωθούν τη βέλτιστη χρήση των φυσικών πόρων. Τέτοιου είδους μέθοδοι είναι η διαφοροποίηση των καλλιεργειών, η αμειψισπορά, η διατήρηση μόνιμων βοσκοτόπων και η διατήρηση των οικολογικά ευαίσθητων περιοχών. Δηλαδή το 30% των άμεσων επιδοτήσεων που θα λαμβάνει ένας αγρότης, θα προέρχονται από τέτοιες δράσεις.
4. Η Επιτροπή προτείνει το διπλασιασμό των πόρων που διατίθενται για αγρονομική έρευνα και καινοτομία. Επίσης μεγάλο βάρος δίνεται στην εφαρμογή των αποτελεσμάτων της έρευνας στην παραγωγική αλυσίδα.

5. Πέμπτο στοιχείο τής ΚΑΠ είναι η προσπάθεια μείωσης των μεσαζόντων που μεσολαβούν μεταξύ του παραγωγού και του τελικού καταναλωτή. Η επίτευξη του στόχου αυτού θα επιδιωχθεί μέσα από τη στήριξη των οργανώσεων των παραγωγών, καθώς και τη δημιουργία απευθείας δικτύων ανάμεσα στους παραγωγούς και τους καταναλωτές.
6. Κρίσιμο ζήτημα για τη νέα ΚΑΠ είναι η στήριξη των αγροτοπεριβαλλοντικών δράσεων (π.χ. βιολογική γεωργία, ολοκληρωμένη διαχείριση κ.λπ.), οι οποίες δε θα έχουν ενιαίο χαρακτήρα για όλη την Ευρώπη. Θα διαμορφωθούν σε κάθε χώρα ξεχωριστά ανάλογα με ιδιαιτερότητές της. Επίσης θα μπορεί να γίνουν περιφερειακές και τοπικές ρυθμίσεις.
7. Προκειμένου να ανανεωθεί ο αγροτικός πληθυσμός, θα συνεχιστεί η στήριξη στους νέους αγρότες.
8. Ο «εμβολιασμός» των αγροτών με το επιχειρηματικό πνεύμα είναι άλλη μια προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στο πλαίσιο αυτό θα ενταχθούν χρηματοδοτικά εργαλεία όπως είναι τα ΟΠΑΑΧ και τα προγράμματα Leader. Δηλαδή θα χρηματοδοτούνται μικρές επιχειρηματικές προσπάθειες αγροτών, για να διαφοροποιηθεί η παραγωγική τους δραστηριότητα.
9. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η αρχή της προστασίας των ευάλωτων περιοχών και η στήριξη των αγροτών στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές της χώρας. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι δε γίνεται συγκεκριμένη αναφορά στις νησιωτικές περιοχές και αυτό πρέπει να προβληματίσει.
10. Θα επιδιωχθεί να γίνει απλούστερη η ΚΑΠ, ώστε να μειωθεί και το διοικητικό κόστος εφαρμογής της. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η πρόταση για κατ’ αποκοπή πληρωμή 500 έως 1.000 ευρώ ανά έτος στους μικρούς αγρότες. Τέλος, θα ενθαρρυνθεί η εκχώρηση εκτάσεων από μικρούς αγρότες που παύουν τη γεωργική τους δραστηριότητα, σε άλλους που επιθυμούν την αναδιάρθρωση του αγροκτήματός τους.


Οι πρώτες αντιδράσεις για την ΚΑΠ

Ο ευρωβουλευτής τού ΠΑΣΟΚ Σπύρος Δανέλλης, σχολιάζοντας τις ανακοινώσεις των προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ΚΑΠ, δήλωσε: «Οι σοσιαλιστές στο Ευρωκοινοβούλιο θεωρούμε θετικές τις προτάσεις τής Κομισιόν για τους μικρούς παραγωγούς, τους νέους αγρότες, τις περιοχές με τα φυσικά μειονεκτήματα, αλλά και την ενίσχυση που προβλέπεται για το ρόλο των ομάδων παραγωγών, των διεπαγγελματικών οργανώσεων και των άλλων συλλογικών οργάνων. Βρίσκουμε όμως ότι υπάρχουν και πολλά αρνητικά σημεία ή ελλείψεις, όπως είναι η απουσία δημοσιονομικών και άλλων προβλέψεων για τη διαχείριση της οικονομικής κρίσης, ιδιαίτερα στον πυλώνα της αγροτικής ανάπτυξης ή οι άτολμες προτάσεις για τον κανονισμό οργάνωσης της αγοράς. Και φυσικά στο επόμενο διάστημα θα διεκδικήσουμε το καλύτερο αποτέλεσμα για τον ελληνικό γεωργικό τομέα και την ύπαιθρο.»
Ο ευρωβουλευτής τής Ν.Δ. Γιώργος Παπαστάμκος, σε ανακοίνωσή του, σημειώνει πως η διατήρηση των πόρων στα επίπεδα που ισχύουν σήμερα είναι διαπραγμάτευση οπισθοφυλακής για τη χώρα μας. Στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης των συνολικών κονδυλίων τής ΚΑΠ, εντός του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2014 - 2020 αναμένονται πιέσεις για περαιτέρω μεταφορά πόρων υπέρ άλλων πολιτικών τής Ε.Ε.. Ως προς την κατανομή των πόρων τής ΚΑΠ στα επιμέρους κράτη-μέλη, ασκούνται ήδη έντονες πιέσεις για ριζικότερη ανακατανομή εκ μέρους όσων το ύψος ενισχύσεων είναι (πολύ) κατώτερο του μέσου όρου τής Ε.Ε.. Επιπλέον, υποστηρίζει πως το ελληνικό σύστημα διακυβέρνησης οφείλει, έστω και αυτή την υστάτη ώρα, να εκπονήσει τις απαραίτητες μελέτες προσομοίωσης, οι οποίες θα αποτελέσουν ασφαλή οδοδείκτη τόσο κατά το στάδιο της διαπραγμάτευσης, όσο και της εφαρμογής του μελλοντικού ρυθμιστικού πλαισίου τής ΚΑΠ.