Ερώτηση υπέβαλε στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας ο βουλευτής της Ελληνικής Λύσης Στέλιος Φωτόπουλος με θέμα: «Αντισυνταγματικότητα του σχεδίου συγχωνεύσεων των φορέων διαχείρισης ύδατος και κίνδυνος εμπορευματοποίησης του νερού».

Ειδικότερα αναφέρει:

Η πρόσφατη δημοσιοποίηση του κυβερνητικού σχεδίου για την εθνική στρατηγική διαχείρισης των υδάτων, όπως αυτή περιγράφεται στο πλαίσιο της μελέτης “Project Aquarium”, που εκπονήθηκε από τη Deloitte, προκαλεί έντονο προβληματισμό, ως προς τη συνταγματικότητα, τη σκοπιμότητα και τις κοινωνικές συνέπειες της επιχειρούμενης μεταρρύθμισης. Η πρόβλεψη για δημιουργία τριών βασικών φορέων ύδρευσης-αποχέτευσης σε όλη τη χώρα, εκ των οποίων, ο ένας θα λάβει τη μορφή Ανώνυμης Εταιρείας, σηματοδοτεί μια σαφή στροφή προς ένα συγκεντρωτικό και πιθανώς, ιδιωτικοποιήσιμο μοντέλο διαχείρισης ενός εκ των βασικότερων δημόσιων αγαθών: του νερού.

Η προωθούμενη ενοποίηση 730 και πλέον τοπικών φορέων (ΔΕΥΑ, ΤΟΕΒ, ΓΟΕΒ κ.λπ.) υπό μια νέα εταιρική δομή, εκτός Γενικής Κυβέρνησης, με μεταβίβαση παγίων περιουσιακών στοιχείων και τιμολογιακή αρμοδιότητα, συνιστά σαφή υποβάθμιση του ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και έρχεται σε αντίθεση με την αρχή της διοικητικής αυτοτέλειας των ΟΤΑ, όπως αυτή κατοχυρώνεται στο άρθρο 102, του Συντάγματος. Η αναγκαστική συμμετοχή των ΔΕΥΑ στη νέα εταιρεία, μέσω εισφοράς περιουσιακών στοιχείων, εγείρει σοβαρά ζητήματα νομιμότητας και προσκρούει στις πάγιες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (με πιο πρόσφατη τη ΣτΕ 190/2022), το οποίο έχει επανειλημμένα κρίνει ότι, το νερό συνιστά κοινωφελές αγαθό, μη εμπορευματοποιήσιμο και μη εκχωρήσιμο σε φορείς που δεν διασφαλίζουν τον άμεσο δημόσιο έλεγχο.

Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι, το παραπάνω σχέδιο προβλέπει αυξήσεις στα τιμολόγια νερού, οι οποίες, σύμφωνα με το ίδιο το Project Aquarium, μπορεί να υπερβούν τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, πλήττοντας, κατά προτεραιότητα, τις πλέον ευάλωτες περιοχές της χώρας, όπως το Νότιο Αιγαίο, τα Ιόνια νησιά, την Κρήτη και τη Θεσσαλία, όπου ήδη καταγράφεται έντονο υδατικό έλλειμμα. Η πρόβλεψη για ενιαίο σύστημα τιμολόγησης, ανά χρήση, χωρίς κοινωνικά ή γεωγραφικά αντισταθμιστικά μέτρα, εντείνει τον κίνδυνο περιβαλλοντικής και κοινωνικής αδικίας, ενώ, η ενεργειακή εξάρτηση των αντλιοστασίων και των Κέντρων Επεξεργασίας Λυμάτων, σε συνδυασμό με τη μείωση της υδροηλεκτρικής παραγωγής, προμηνύει εκτίναξη του κόστους διαχείρισης.

Ο τρόπος χρηματοδότησης, μέσω της δυνατότητας των νέων Α.Ε. να προσφεύγουν στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και σε άλλα τραπεζικά εργαλεία, ενδέχεται να υποκρύπτει την είσοδο ιδιωτικών συμφερόντων στον στρατηγικό τομέα του νερού, σε βάρος της διαφάνειας, της κοινωνικής λογοδοσίας και της βιωσιμότητας του δημόσιου χαρακτήρα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Οι εξελίξεις αυτές, σε συνδυασμό με τις ήδη εκπεφρασμένες αντιρρήσεις της ΚΕΔΕ και της ΕΔΕΥΑ, οι οποίες κάνουν λόγο για ένα αποσπασματικό, μη συνεκτικό και αντισυνταγματικό σχέδιο, καθιστούν αναγκαία τη θεσμική αποσαφήνιση των προθέσεων της κυβέρνησης.

Με δεδομένα όλα τα παραπάνω,

Ερωτάται ο κ. Υπουργός:

1. Θα καταθέσετε στη Βουλή το πλήρες κείμενο της μελέτης “Project Aquarium” καθώς και όλα τα συνοδευτικά επιχειρησιακά σχέδια και σενάρια που εξετάζονται για την αναδιάρθρωση του τομέα ύδατος;
2. Ποια είναι η νομική βάση που επιτρέπει τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων και παγίων των ΔΕΥΑ σε Ανώνυμες Εταιρείες, χωρίς προηγούμενη νομοθετική ρύθμιση και χωρίς τη συναίνεση των ΟΤΑ;
3. Έχει γνωμοδοτήσει η νομική υπηρεσία του Υπουργείου σας για τη συμβατότητα του σχεδίου μεταβίβασης αρμοδιοτήτων και παγίων των ΔΕΥΑ σε Ανώνυμες Εταιρείες με τις αποφάσεις του ΣτΕ και το ενωσιακό δίκαιο, περί κοινωφελούς χαρακτήρα των υπηρεσιών ύδατος;
4. Σε ποιες περιοχές προβλέπεται η μεγαλύτερη αύξηση των τιμολογίων ύδρευσης και πώς θα διασφαλιστεί η προστασία των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και της αγροτικής παραγωγής;
5. Υπάρχει πρόθεση θεσμοθέτησης ρήτρας δημοσίου ελέγχου και απαγόρευσης ιδιωτικοποίησης στο νέο εταιρικό σχήμα που σχεδιάζεται;
6. Προτίθεται το Υπουργείο σας να εξετάσει σοβαρά την τεκμηριωμένη πρόταση της ΚΕΔΕ και της ΕΔΕΥΑ για εθελοντικές και όχι επιβεβλημένες συνενώσεις, με τη διατήρηση του δημοκρατικού ελέγχου των τοπικών κοινωνιών πάνω στους φυσικούς πόρους τους;