*Γράφει ο Στρατής Κοκκινέλλης

Η Ελλάδα, εδώ και σχεδόν μια δεκαετία, σηκώνει το μεγαλύτερο βάρος του μεταναστευτικού ζητήματος στην Ευρώπη. Από τη Λέσβο και τη Χίο μέχρι τη Σάμο και τον Έβρο, η χώρα μας βρέθηκε στην πρώτη γραμμή μιας κρίσης που δοκίμασε τα όρια της αντοχής και της κοινωνικής συνοχής. Κι ενώ οι τοπικές κοινωνίες - ιδίως το νησί μας και τα υπόλοιπα του Ανατολικού Αιγαίου - στάθηκαν με αξιοπρέπεια και ανθρωπιά, η Ευρώπη εξακολουθεί να μην αντιμετωπίζει το πρόβλημα στη σωστή του διάσταση: ως ζήτημα ευρωπαϊκής ευθύνης και όχι αποκλειστικά ελληνικής υποχρέωσης.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η πρόσφατη στάση του Υπουργού Μετανάστευσης Θάνου Πλεύρη στη συνάντησή του με τον Γερμανό ομόλογό του, Αλεξάντερ Ντόμπριντ, αποτελεί ένα καθαρό μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση: η Ελλάδα δεν πρόκειται να δεχθεί επιστροφές μεταναστών από τη Γερμανία, που στο παρελθόν είχαν λάβει άσυλο στη χώρα μας και εν συνεχεία μετέβησαν εκεί.

Η θέση της Αθήνας είναι ξεκάθαρη. Η Ελλάδα έχει επιτελέσει το καθήκον της. Φιλοξένησε, περιέθαλψε, διαχειρίστηκε ανθρώπινες ροές χωρίς προηγούμενο, τηρώντας τις ευρωπαϊκές και διεθνείς υποχρεώσεις της. Δεν είναι δυνατόν, λοιπόν, να επωμιστεί ξανά ένα βάρος που άλλες χώρες θέλουν να αποτινάξουν από τους ώμους τους. Οι λεγόμενες «δευτερογενείς επιστροφές» δεν μπορούν να αποτελέσουν λύση, τουλάχιστον όχι εις βάρος των κρατών πρώτης γραμμής.

Η γερμανική πλευρά, επικαλούμενη τον Κανονισμό του Δουβλίνου, ζητά επανεκκίνηση των επιστροφών. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σύνθετη. Για χρόνια, τα ίδια τα γερμανικά δικαστήρια είχαν εμποδίσει τέτοιες κινήσεις, κρίνοντας ότι οι συνθήκες διαβίωσης των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα δεν πληρούσαν το ελάχιστο επίπεδο αξιοπρέπειας. Σήμερα, με νέες αποφάσεις που ανοίγουν τον δρόμο για επαναπροωθήσεις, η κυβέρνηση της Γερμανίας επανέρχεται στο αίτημα, αγνοώντας τις τεράστιες προσπάθειες που έχουν γίνει στη χώρα μας για να αλλάξει αυτή η εικόνα.

Απέναντι σε αυτό, ο Θάνος Πλεύρης στάθηκε σταθερά. Με σαφήνεια τόνισε ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να λειτουργεί ως αποθήκη ψυχών ή ως «χώρος στάθμευσης» ανθρώπων που άλλες ευρωπαϊκές χώρες δεν επιθυμούν να φιλοξενήσουν. Η στάση του δεν ήταν ούτε συγκρουσιακή ούτε ρητορική. Ήταν ρεαλιστική, βασισμένη σε γεγονότα και αριθμούς. Με συγκεκριμένα στατιστικά στοιχεία, απέδειξε ότι οι αφίξεις μεταναστών και προσφύγων έχουν μειωθεί θεαματικά, χάρη στις αυστηρές αλλά δίκαιες πολιτικές αποτροπής και φύλαξης των συνόρων που εφαρμόζονται τα τελευταία χρόνια.

Η Ελλάδα σήμερα δεν είναι η χώρα του 2015. Δεν είναι ο «εύκολος διάδρομος» για ανεξέλεγκτες ροές, ούτε το πειραματόζωο της Ευρώπης. Είναι ένα κράτος που φυλάσσει τα σύνορά του και κατ’ επέκταση τα σύνορα ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και αυτό είναι κάτι που πρέπει να αναγνωριστεί εμπράκτως, όχι με λόγια συμπάθειας αλλά με πράξεις ευθύνης και ισοτιμίας.

Τα νησιά του Αιγαίου, με πρώτη τη Λέσβο, έχουν ήδη πληρώσει το τίμημα της ευρωπαϊκής αδράνειας. Έχουν δει τη ζωή τους να αλλάζει, τις τοπικές κοινωνίες να πιέζονται, τις δομές να υπερφορτώνονται. Δεν μπορεί, λοιπόν, να ζητείται από τη Λέσβο, τη Χίο ή τη Σάμο να επαναλάβουν το ίδιο έργο, δηλαδή να ξαναγίνουν «πύλες εισόδου» και «χώροι αναμονής» για ανθρώπους που οι ισχυρές χώρες της Ευρώπης θέλουν να ξεφορτωθούν.

Η Ελλάδα έχει αποδείξει ότι μπορεί να είναι ανθρώπινη αλλά και αποφασιστική. Η στάση του Θάνου Πλεύρη δείχνει πως η χώρα μας διαθέτει πλέον φωνή, θέση και σθένος. Γιατί μόνο έτσι μπορεί να διαφυλαχθεί το αυτονόητο.

Η πατρίδα μας και τα νησιά μας δεν θα ξαναγίνουν «πάρκινγκ ψυχών», αλλά σύνορα αξιοπρέπειας, ευθύνης, εθνικής και ευρωπαϊκής κυριαρχίας.

*Ο Στρατής Κοκκινέλλης είναι φιλόλογος - δημοσιογράφος