ΑΡΘΡΟ

Στο πρώτο μέρος του άρθρου αναφερθήκαμε σε ιστορικά, φυσικά και ανθρωπογενή χαρακτηριστικά της παραλίας των Βατερών. Συμπέρασμά μας ήταν, ότι δε σημειώνεται απογείωση στην προσέλκυση επισκεπτών και παραθεριστών, παρά τα εξαιρετικώς καλά στοιχεία της. Στο σημερινό δεύτερο μέρος εκθέτουμε αναπτυξιακές σκέψεις μας.
Το οδικό δίκτυο των Βατερών περιλαμβάνει τον άξονα συνδέσεώς τους με Μυτιλήνη, Βρίσα και Πολίχνιτο, η οποία απολήγει περίπου στο μέσον της παραλίας, όπου επείγει η διαμόρφωση σωστού κόμβου, πριν συμβούν ατυχήματα. Μία παραλλαγή του οδεύει οφιοειδώς μέσω εσωτερικής νεόκτιστης συνοικίας με έντονη έως άτακτη οικοδομική δραστηριότητα και καταλήγει στο ανατολικό τμήμα της παραλίας. Κυρίαρχο, όμως, στοιχείο τους είναι η υπάρχουσα οδός κατά μήκος της παραλίας, η οποία αποτελεί κύριο αναπτυξιακό άξονά της. Εκκινεί ως τσιμεντόδρομος από τον Άγ. Φωκά έως τη γέφυρα του Αλμυροποτάμου, συνεχίζει ως χωματόδρομος (ακόμη, εν έτει 2011!) επί περίπου 1 χλμ., οδεύει ασφαλτοστρωμένος παραλλήλως προς την ακτογραμμή έως την εκβολή του ποταμού Βούρκου και τον Κάτω Σταυρό και με άθλια χάραξη συνεχίζει ως χωματόδρομος επί 6 χλμ. έως την οδό Μεγάλης Λίμνης - Ακρασίου - Πλωμαρίου. Το κατά μήκος της παραλίας κρίσιμο τμήμα της έχει εύρος επαρκές για τις χειμερινές περιόδους, αλλά ανεπαρκέστατο για τη θερινή περίοδο αιχμής, δεδομένου ότι λουόμενοι, θαμώνες και πελάτες των επί του κεντρικού τμήματος της παραλίας κέντρων και καταστημάτων μονίμως σταθμεύουν οχήματα. Είναι απαραίτητη η εξεύρεση και διαμόρφωση επιπλέον χώρων σταθμεύσεως με μικρές καλαίσθητες παρεμβάσεις σε κενά οικόπεδα επί της παραλίας και σε θέσεις μεταξύ των παραλιακών αλμυρικιών, όπου και σήμερα γίνεται στάθμευση.

Κρίνεται απαραίτητη η ολοκλήρωση της κατασκευής πεζοδρομίου σε πολύ μεγαλύτερο μήκος, δεδομένου ότι στο ανατολικό και δυτικό τμήμα της παραλίας η οδός αυτή ενδείκνυται ιδιαιτέρως για πεζοπορία και ποδήλατο, αφού γίνει κατάλληλη σήμανση και εγκατασταθούν ανά αποστάσεις παγκάκια, κιόσκια κ.ά.. Προσφάτως κυκλοφόρησε χρήσιμο τεύχος αλλοδαπών συγγραφέων με περιπατητικές διαδρομές στα Βατερά. Παλαιότερα είχε προταθεί και η διαμόρφωση συστάδων με τα μοναδικά κρινάκια Βατερών και αμαράντους.
Η επαναχάραξη της οδού από τα Βατερά προς Μελίντα Πλωμαρίου, με όδευση κατά το δυνατόν πλησίον της ακτογραμμής, αναμφισβητήτως θα είναι αναπτυξιακού χαρακτήρα και θα προσελκύσει προσθέτους επισκέπτες στα Βατερά. Υπάρχουν τεχνικά προβλήματα σε μία τέτοια χάραξη, τα οποία όμως είναι επιλύσιμα, εάν υπάρξει αποφασιστικότητα και διατεθούν οι απαραίτητοι σημαντικοί οικονομικοί πόροι. Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο ευχαρίστως θα συνέβαλλε αδαπάνως με ειδικευμένη τεχνική γνώση ειδικών γεωτεχνικών καθηγητών του, εφόσον κληθεί. Πάντως, η έλλειψη της οδού αυτής δεν είναι, κατά την άποψή μας, το κύριο αίτιο της μέχρι σήμερα υποτονικής αναπτυξιακής πορείας των Βατερών. Εν αναμονή της νέας αυτής χαράξεως, επιβάλλεται να γίνουν άμεσες παρεμβάσεις στον υπάρχοντα χωματόδρομο από το Σταυρό (ασφαλτόστρωση, διανοίξεις για να είναι δυνατή η διέλευση πούλμαν κ.ά.)
Η ανάδειξη, σήμανση και κυρίως προβολή του αρχαιολογικού χώρου στον Άγ. Φωκά με το ναό του Διονύσου και με τα εκπληκτικά ηλιοβασιλέματα, είναι εκ των ων ουκ άνευ. Είναι λεσβιακό καθήκον.

Διαθέτει μοναδικότητα, περιβάλλεται από αχλή μυστηρίου και μύθων αναγομένων έως τον Αχιλλέα και το Μάκαρα, αναφέρεται ευσήμως στη βιβλιογραφία, βρίσκεται σε γεωμορφολογικώς μοναδική θέση, γειτνιάζει με το λιμενίσκο και καλό κέντρο εστιάσεως κ.ά.. Οι τοπικοί αιρετοί άρχοντες και η Αρχαιολογική Υπηρεσία νομίζουμε ότι θα πρέπει να ασχοληθούν σοβαρώς. Η δε τοπική αυτοδιοίκηση επιβάλλεται να παρέμβει πάραυτα για την ασφαλτόστρωση του τμήματος του χωματοδρόμου, με ανάδειξη του υγροβιοτόπου στις εκβολές του Αλμυροποτάμου, διαμόρφωση χώρων σταθμεύσεως οχημάτων εκεί, δημιουργία περιπατητικού διαδρόμου και, κυρίως, κατασκευή στέρεας γέφυρας.
Ο υφιστάμενος λιμενίσκος Αγ. Φωκά έχει κατασκευαστεί επί αρχαίου λιμένα, που δεν αποτελεί πρωτοτυπία για τη χώρα και τη νήσο μας. Σήμερα μπορεί να φιλοξενεί έως και 40 ή 50 μικρά σκάφη. Η βελτίωση της υποδομής του με μέτρο, σεβασμό στα αρχαία και έγκριση από τις Ενάλιες Αρχαιότητες, ώστε να αποκτήσει τα απαιτούμενα βάθη, κρηπιδώματα και χώρο σταθμεύσεως, είμαστε βέβαιοι ότι θα προσελκύσει σκάφη αναψυχής, Λεσβίων και επισκεπτών, και θα εξυπηρετήσει καλύτερα τους επαγγελματίες και ερασιτέχνες αλιείς. Το Εργαστήριο Λιμενικών Έργων ΕΜΠ, σε συμφωνία με το ΤΕΕ, διατίθεται να παράσχει εξειδικευμένες υπηρεσίες για το σχεδιασμό των έργων, εφόσον υπάρχει τοπική βούληση.

Η επαναπροσέλκυση του Πανεπιστημίου Αθηνών, το οποίο διαθέτει την εξειδικευμένη γνώση και το επιστημονικό προσωπικό, για τη συνέχιση αναζητήσεως παλαιοντολογικών ευρημάτων, και όχι μόνον, στην περιοχή και την προβολή τους είναι απαραίτητη. Και αυτό, ανεξαρτήτως του μέλλοντος του μέχρι σήμερα (δυστυχώς) ατυχήσαντος κτηρίου Κέντρου Έρευνας και Εκπαιδεύσεως Βρίσας, πιθανόν υπερσχεδιασμένου στη σύλληψή του. Ευτυχήσαμε να προσελκυθεί το επιστημονικό ενδιαφέρον του μεγάλου αυτού εκπαιδευτικού φορέα ήδη από το 1977 και κυρίως το 2000. Δε θα πρέπει, για λόγους κατανοητούς ή ακατανοήτους έως προσωπικών διαφορών ή εγωισμού και εσωστρέφειας, να το στερηθεί η περιοχή και εν τέλει η Λέσβος. Όλοι και όλα τα ιδρύματα μπορούν να έχουν θέση στη λεσβιακή προσπάθεια. Κανείς αποκλεισμός δε χωρά. Εγγράφεται στην κατεύθυνση αυτή η συμμετοχή του Κέντρου, και δι’ αυτού του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην πρόταση για ένταξη όλης της Λέσβου στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων. Εν τέλει πρυτάνευσε η λογική.
Το λειτουργούν με επιτυχία μικρό Παλαιοντολογικό Μουσείο στη Βρίσα θα πρέπει όλοι να το αγκαλιάσουμε, προβάλουμε, αγαπήσουμε. Μπορεί να προσφέρει περισσότερα. Ήταν πολύ αξιέπαινη η προσπάθεια στησίματος και λειτουργίας του, περιέχει στον περιορισμένο χώρο του πολύ σημαντικά ευρήματα από την περιοχή Βατερών και ευρύτερα, στελεχώνεται από ανθρώπους και φύλακα που πραγματικώς γνωρίζουν τη δουλειά τους και την αγαπούν. Επείγει η σήμανση, προβολή του και, κυρίως, η εξεύρεση θέσεων σταθμεύσεως οχημάτων.

Σήμερα δεν υπάρχει χώρος ούτε για ένα πούλμαν. Η επίσκεψη στο Μουσείο αυτό, στην εκκλησία, όπως και στην πανέμορφη πλατεία της Βρίσας, θα πρέπει να καταστεί must για κάθε επισκέπτη των Βατερών, αλλά και ευρύτερα, σε συνδυασμό με το χώρο του Αγ. Φωκά και τις εκπληκτικές παλαιές οικίες του Πολιχνίτου.
Ο συνεδριακός τουρισμός γνώρισε κάποια ανάπτυξη στα τέλη τού 1990 έως τις αρχές τού 2000, έδωσε πνοή στην περιοχή, αλλά περιήλθε σήμερα σε αφάνεια. Όλοι, και οι υπεύθυνοι του Κέντρου, οφείλουν να επαναδραστηριοποιηθούν.
Τέλος, θα πρέπει να εκλείψει η παράνομη απόληψη ιζήματος από την παραλία των Βατερών και ιδιαιτέρως την περιοχή «Λιμνιά», όπως καταγγέλλεται από το «vatera.gr». Η φύση συσσώρευε το ίζημα επί εκατοντάδες χιλιάδες έτη. Η ανθρώπινη βουλιμία δεν πρέπει να το στερήσει από την ακτή.
Εν κατακλείδι: Η εξαιρετική για λουομένους και αναψυχή παραλία των Βατερών χρήζει αγάπης από όλους, διοικούντες και διοικουμένους. Οι προτεινόμενες εδώ μικρού κόστους παρεμβάσεις (πλην της οδού Βατερών - Μελίντας) μπορούν να συμβάλουν στη με μέτρο μετατροπή της σε προορισμό ναυταθλητικού, οικολογικού, αρχαιολογικού, περιπατητικού και ποδηλατικού τουρισμού. Τους ίδιους στόχους νομίζουμε θα πρέπει να αποκτήσουν και άλλες περιοχές της Λέσβου.

Σ.τ.Σ.: Οι σκέψεις μας είναι συμπληρωματικές με αυτές του Βασίλη Ψαριανού, γραμμένες στο «Ε» 14/9/2011, και του Κώστα Σταυριανού, διατυπωμένες σε παραλιακή καφετέρια των Βατερών. Τέθηκαν υπό την κρίση του αεικίνητου Κώστα Ταξείδη. Στοιχεία αντλήθηκαν από την πολύ καλή και πλούσια ιστοσελίδα «vatera.gr».

* Ο Κ. Ι. Μουτζούρης είναι καθηγητής, πρ. πρύτανης ΕΜΠ.