Δύο είναι τα ποιοτικά πολιτικά γνωρίσματα της περιόδου της κρίσης που διερχόμαστε. Το πρώτο είναι ότι ο πολιτικός χρόνος έχει πυκνώσει δραματικά: τα γεγονότα είναι καταιγιστικά, τα δεδομένα αλλάζουν ακόμα και μέσα στην ίδια ημέρα. Το δεύτερο είναι ότι μεταστρέφονται έντονα οι εθνικοί μύθοι μας ως προς τη θέση μας στον κόσμο: το θέμα της μικρής και αθώας Ελλάδας, με την εξέχουσα ιδιαιτερότητα περιούσιων ανθρώπων, που την επιβουλεύονται πανταχόθεν μοχθηροί «κακοί» - σιωνιστές, Οθωμανοί, κερδοσκόποι, καπιταλιστές, Αμερικάνοι, ο Αντίχριστος κ.ο.κ. - κατέρρευσε, εν μία νυκτί, όταν το ένοχο εθνικό μας μυστικό έσκασε: η γενιά μας, την οποία αυτάρεσκα, αλαζονικά και αμαρτωλά συναποκαλούσαμε «η Γενιά του Πολυτεχνείου» αποδείχθηκε να έπραξε ως «η Γενιά της Ακρίδας», τα ξεπάτωσε όλα. Δάνεια πολιτική, πολιτισμική και ιστορική κληρονομιά, δάνεια ιδιωτική κατανάλωση, δάνεια δημόσια επένδυση, δάνεια… Τώρα, πληρώνουμε ως τιμωρία κι όχι ως έντιμοι συναλλασσόμενοι. Σαφώς, δεν ήμασταν όλοι συνένοχοι, μετείχαμε μαζικά όμως της ενοχής διά της σιωπής και της ψήφου…
Ο χειρισμός αυτών των γνωρισμάτων θα είναι το μέγα τεστ της επάρκειας και της ικανότητας του πολιτικού και κοινοβουλευτικού συστήματος, σε βάθος χρόνου, να μας οδηγήσει σε νέα πρότυπα ηθών, προγραμματισμού και διοίκησης. Υπό τις τρέχουσες συγκυρίες το ζητούμενο είναι η ταχύτητα στην απόφαση, η αποτελεσματικότητα, η διορατικότητα, ο οραματισμός, με άλλα λόγια η αριστεία! Τα λοιπά, περί διαφάνειας, διαφθοράς, απάτης κ.λπ. είναι μικρής εμβέλειας και σύντομου δημόσιου ενδιαφέροντος: ο σκανδαλισμός και η ικανοποίηση από τη δημόσια διαπόμπευση πολιτικών, επωνύμων και δημόσιων λειτουργών θα έχουν κοντά ποδάρια. Μετά το χιλιοστό επίορκο γιατρό, το δέκατο φοροδιαφεύγοντα τραγουδιστή και το νιοστό «λαμόγιο» διευθυντή δημόσιας υπηρεσίας, όταν δηλαδή θα έχουμε κορεσθεί να βλέπουμε εικόνες «κακοποιών» ανηρτημένες δημοσίως με «wanted» ως στην Άγρια Δύση, το πολιτικο-μεντιακό σύμπλεγμα θα πρέπει να απαντήσει στο συμβολικό ζήτημα που ήδη διεφάνη, παραδειγματικά: ο «λεπτεπίλεπτος» κ. Βοσκόπουλος δικαστικώς «παίζει» με τα χρέη του, ο «βαρύς λαϊκός» κ. Βαζαίος όμως υποστηρίζει ευθαρσώς ότι «χρωστάει μόνο στη μάνα του» και άρα δικαιούται να μην κάνει δήλωση στην Εφορία. Εκεί θα είναι το πρόβλημά μας…
Το λεγόμενο πολιτικό σύστημα, προς το παρόν, δε φαίνεται να κατανοεί το ζήτημα αυτό. Αντίθετα, καταφεύγει σε απλές και γνωστές λύσεις επικοινωνίας: στους συμβολισμούς, τα στερεότυπα και τις λεκτικά φορτισμένες διολισθήσεις προς ένα συλλογικό φαντασιακό που το θεωρεί ως ήδη κεκτημένο, εύπιστο και έρμαιο της ευκολίας. Λεκτικές διολισθήσεις; Είναι εντυπωσιακή η λεκτική επιλογή χαρακτηρισμού του μηχανισμού στήριξης: αντί να λέγεται ότι αυτός επελέγη λογικά για την αναγκαία στήριξη της οικονομίας - επιχείρημα αρκούντως ισχυρό για σοβαρούς ανθρώπους -, αναγιγνώσκεται στη Βουλή ως θυσία των πολιτικών για τη σωτηρία της Πατρίδας. Ανατριχιαστικά πράγματα…
Συμβολισμοί; Από την ημέρα του Καστελλόριζου με τις βαρκούλες, η πολιτική μας προσλαμβάνεται με όρους εικονικής συγκίνησης. Μόνο που σε συνθήκες κοινωνικής οργής οι συμβολισμοί απαιτούν υψηλές δεξιότητες για το χειρισμό τους. Γιατί οι συμβολισμοί είναι αμφίσημοι, επιδέχονται πολλαπλών αναγνώσεων. Ας θυμηθούμε τρία πολύ πρόσφατα παραδείγματα συμβολισμών που παραλάβαμε δι’ εμβρυουλκίας:
1. Η Ελλάδα επέτυχε το μηχανισμό στήριξης την 25η Μαρτίου, επέτειο της Εθνεγερσίας αλλά και επέτειο της γένεσης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας…
2. Η Ελλάδα προσέφυγε στο μηχανισμό στήριξης ανήμερα της 12ης επετείου του θανάτου του Κωνσταντίνου Καραμανλή που την έβαλε στην ΕΟΚ και του Άι-Γιώργη, του πολεμιστή αγίου που έφιππος λογχίζει το θεριό…
3. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε τη γενίκευση του μηχανισμού στήριξης ανήμερα της επετείου λήξης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν αμερικανικά αγήματα παρέλασαν στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας, υπό τα βλέμματα των παρακαθήμενων κ.κ. Πούτιν και Μέρκελ…
Υποθέτω, ο καθένας διαβάζει τα ανωτέρω με τον τρόπο του και μπορεί να αφηγηθεί μιαν ιστορία εθνικής επιτυχίας ή αντίθετα μιαν ιστορία παταγώδους αποτυχίας! Πολιτική δε γίνεται με συμβολισμούς, ούτε επικυρώνεται στο συλλογικό θυμικό μέσα από συμβολικές ιστορικές αναφορές. Σ’ αυτούς, όμως, ανατρέχουν οι πολιτικοί στο διάλογό τους με τους πολίτες, ώστε να ενισχύσουν την ένταση της πειθούς του Λόγου τους, ιδιαίτερα όταν τα επιχειρήματά τους είναι ατελή ή οι «επιλογές» τους έωλες κι ασθενικές και μάλιστα σε συνθήκες κορύφωσης του νεο-ελληνικού δράματος. Κι εδώ ελλοχεύει ο μέγας κίνδυνος της εσωτερικής αναξιοπιστίας. Το χειρότερο για τον πρωθυπουργό και για όλους μας είναι να αναγνωσθεί ο συμβολισμός του Καστελλόριζου κατά τη λαϊκή σοφία: «εδώ καράβια χάνονται, βαρκούλες αρμενίζουν…». Και τότε καήκαμε, με ή χωρίς Δ.Ν.Τ.…

* Ο καθηγητής Ανδρέας Ι. Τρούμπης είναι πρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου.