Χρήση γραπτών συμβόλων έκαναν οι μακρινοί πρόγονοί μας προκειμένου να επικοινωνούν μεταξύ τους. Κι αυτό, πολύ πριν από την εμφάνιση των αρχαίων πολιτισμών. Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξε η Καναδή ανθρωπολόγος Genevieve von Petzinger, που ανέλυσε βραχογραφίες από 46 γαλλικά σπήλαια. Οι έρευνές της καταδεικνύουν ότι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες της εποχής των παγετώνων, πριν από 35.000 χρόνια, χρησιμοποιούσαν αυτά τα γραπτά σημάδια. Οι 5.000 βραχογραφίες που εντόπισε, περιορίζονται σε 26 διαφορετικά σχήματα. Γινόταν δε χρήση αυτών των συμβόλων επί 20.000 έτη.

Εύλογα προκύπτει το ερώτημα αν πίσω από αυτές τις απλές χαράξεις κρύβεται κάποιο νόημα. Η Genevieve von Petzinger το πιστεύει: «Όλοι σχεδόν οι ειδικοί συμφωνούν ότι αυτά τα πανάρχαια γραφήματα έγιναν για να εκφράσουν κάτι. Είναι δύσκολο να καταλάβουμε το νόημά τους, αλλά δεν έχουν γίνει τυχαία. Είναι κωδικοί επικοινωνίας.»

Τα γαλλικά σπήλαια, όπως το Lascaux και το Chauvet, είναι φημισμένα κυρίως για τις θαυμάσιες βραχογραφίες τους. Στα σημάδια ωστόσο απλής γραφής που υπήρχαν δίπλα τους, δεν είχε δοθεί ιδιαίτερη σημασία. Η Καναδή ανθρωπολόγος διαπίστωσε τη συμπεφωνημένη χρήση των γραφημάτων προκειμένου να είναι δυνατή η αποκωδικοποίησή τους. «Δημιούργησαν τα γραφήματα ακριβώς με τον ίδιο τρόπο. Δεν υπάρχει ακόμη συστηματοποιημένη γραπτή γλώσσα, αλλά ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούν τα σύμβολα αυτά, δείχνει ότι έχουν συγκεκριμένη σημασία», τονίζει η Genevieve von Petzinger.

Η θεωρία του πανάρχαιου κώδικα απλής γραφής ενισχύεται από νέα ευρήματα που προέρχονται από το γνωστό σπήλαιο Chauvet της Γαλλίας. Οι αρχαιολόγοι Marc Azéma και Jean Clottes απέδειξαν ότι ένα σημάδι που μοιάζει με «W» απεικονίζει απλώς τους χαυλιόδοντες μαμούθ. Οι ερευνητές εντόπισαν βραχογραφία μαμούθ κι ακριβώς επάνω από τους χαυλιόδοντες είχε ζωγραφιστεί ένα «W». Το σύμβολο θυμίζει τα πικτογράματα που σκάλιζαν οι Πίκτες (ομάδα κέλτικων φυλών) την Εποχή του Σιδήρου στη Σκωτία ή σημειακή αναπαράσταση που θεωρείται κομβικής σημασίας κατά τη μετάβαση από τον προφορικό στο γραπτό λόγο. Ένα αφηρημένο σχήμα μάς βοηθά να καταγράψουμε όρους και ιδέες που δεν είναι εύκολο να εκφραστούν ζωγραφίζοντάς τα στη φυσική τους μορφή. Είναι πολύ πιο εύκολο να χαραχτεί στο βράχο ένα «W» παρά ένα μαμούθ.

Γέννημα της Αφρικής η δημιουργική σκέψη
Η συμβολική σκέψη αποτελεί συστατικό στοιχείο της εξελικτικής πορείας του ανθρώπου, καθώς τον διαχώρισε από τα λοιπά ανθρωποειδή, προσδίδοντάς του παράλληλα τα πρωτεία στο ζωικό βασίλειο. Φαίνεται ότι ο πρώτος σύγχρονος άνθρωπος που ζούσε στην Αφρική πριν από 75.000 - 100.000, χρόνια διέθετε συμβολική σκέψη.

Πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι ο σύγχρονος άνθρωπος είναι το αποτέλεσμα ποιοτικών αλλαγών της εγκεφαλικής λειτουργίας του. Οι αλλαγές αυτές δεν είναι δυνατό να ανιχνευτούν στην ανατομία των σκελετών που έχουν βρεθεί. Πρόκειται ωστόσο για ποιοτικές αλλαγές που οδήγησαν σε «δημιουργική έκρηξη», η οποία καθρεφτίζεται σε πολλές εκφάνσεις της συμπεριφοράς, που επέτρεψαν στους προγόνους μας την πιο αποτελεσματική εκμετάλλευση των φυσικών πόρων.

Στο σπήλαιο Cuvea de los Manos, στην Αργεντινή, βρέθηκαν αποτυπώματα χεριών και σπειροειδή χαράγματα δίπλα σε απεικονίσεις ζώων

Ίδια γραφήματα παντού
Όπως ανακάλυψε η Genevieve von Petzinger, τα περισσότερα γραφήματα εμφανίζονται με την άφιξη του σύγχρονου ανθρώπου στην Ευρώπη. Γεγονός που επιβεβαιώνει κατά κάποιον τρόπο την υπόθεση της «δημιουργικής έκρηξης» στην Αφρική.

Η Καναδή ανθρωπολόγος υπογραμμίζει ότι είναι πολύ νωρίς ακόμη για να βγουν συμπεράσματα. Όμως εκτιμά ότι αυτά τα σύμβολα θα πρέπει να υπήρχαν στις διανοητικές αποσκευές του σύγχρονου ανθρώπου, ως δίαυλοι επικοινωνίας, κατά την αναχώρησή του από την Αφρική.

Τόσο η δημιουργική νοημοσύνη, όσο και οι βραχογραφίες και τα γραφήματα, έχουν τις ρίζες τους στην Αφρική πριν από 75.000 χρόνια. Ίσως φαίνεται περίεργο που οι ειδικοί δεν έχουν βρει σπήλαια ή βραχογραφίες από την εποχή εκείνη στην Αφρική, όμως οι αρχαιολογικές έρευνες σ’ αυτή την ήπειρο ήταν και είναι πολύ περιορισμένες. Εξάλλου και τα σπήλαια δεν είναι αθάνατα. Αν πρόκειται για σπήλαιο σε αβεστολιθικό πέτρωμα, οι τοίχοι και η οροφή θα έχουν καταρρεύσει μετά την παρέλευση 30.000 ετών, ενταφιάζοντας όλα τα ευρήματα.

Πολλά είναι ακόμη τα αναπάντητα ερωτήματα. Ωστόσο, η Genevieve von Petzinger μας ανοίγει νέους δρόμους για να κατανοήσουμε τα χαράγματα που άφησαν στα σπήλαια οι πρόγονοί μας. Η ίδια συνεχίζει την έρευνα με σκοπό να καταγράψει γραφήματα σε όλη την Ευρώπη, για να διαπιστώσει τη διασύνδεσή τους και ενδεχομένως να συμπεράνει την αρχική σημασία αυτών των πανάρχαιων κωδικών. Έχει ήδη ανακαλύψει δύο νέα γραφήματα στην Ισπανία - συνολικά ανέρχονται στα 29. Ορισμένα δε από αυτά δείχνουν να είναι τοπικές παραλλαγές. «Πιστεύω ότι υπάρχουν πολύ περισσότερα που δεν έχουν ανακαλυφθεί. Οι έρευνες βρίσκονται ακόμη στο αρχικό στάδιο», καταλήγει η Καναδή ανθρωπολόγος.

ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "SCIENCE ILLUSTRATED"