Ο ελληνικός λαός ζει τους τελευταίους 18 μήνες ένα οικονομικό και κοινωνικό σοκ. Η χώρα μας αντιμετωπίζει το φάσμα της χρεωκοπίας, την καταστροφή της οικονομίας, τη δραματική μείωση των εισοδημάτων, την κοινωνική κατάρρευση. Το φαινόμενο δεν ενέσκηψε ξαφνικά. Τα σημάδια της καταιγίδας που ερχόταν ήταν για τους έμπειρους ορατά. Το πολιτικό σύστημα και ιδιαίτερα τα κόμματα εξουσίας ήξεραν. Συνέχιζαν όμως να ζουν στη θαλπωρή της εξουσίας, αδιαφορώντας για την καταιγίδα που ερχόταν με σφοδρότητα από τις αρχές τού 2008. Για αυτό οι ευθύνες τους είναι τεράστιες.
Η σημερινή ζοφερή πραγματικότητα έχει την αφετηρία της σε, κατά τη γνώμη μου, σημαντικές πολιτικές και οικονομικές παραμέτρους. Αυτές θα προσπαθήσω να αναδείξω με τούτο το σημείωμα.

Α΄. Διεθνής κρίση και επιπτώσεις
Η σημερινή παγκόσμια οικονομική κρίση έχει σίγουρα πολλές αιτίες. Βασικότερη, κατά τη γνώμη μου, είναι το ότι οι κυρίαρχες καπιταλιστικές δυνάμεις υπέπεσαν σε ένα ολέθριο για αυτούς σφάλμα. Κοινώς την πάτησαν. Και τώρα το πληρώνουν. Ποιο είναι το σφάλμα; Ότι πριν από 15 περίπου χρόνια αποφάσισαν να επιβάλουν στους λαούς και στις οικονομίες των κρατών το μοντέλο της «παγκοσμιοποίησης» των ελεύθερων αγορών, την ελεύθερη μετακίνηση επιχειρήσεων, κεφαλαίων και προϊόντων. Είχαν τη βεβαιότητα, που τελικά αποδείχθηκε ψευδαίσθηση, ότι εκείνες, ως κυρίαρχες καπιταλιστικές δυνάμεις (ΗΠΑ, Ε.Ε., Ιαπωνία), θα ήλεγχαν και θα καθοδηγούσαν το εγχείρημα, που θα έφερνε τεράστια κέρδη στις μεγάλες τους επιχειρήσεις. Κι όμως δεν έγινε έτσι! Το εγχείρημα αυτό σε ένα μεγάλο βαθμό ελέγχθηκε - αυτή ήταν η αντινομία - από ένα κατ’ επίφαση κομμουνιστικό κόμμα και ουσιαστικά από μία σκληρή καπιταλιστική χώρα, την Κίνα, άσχετα αν στη σημαία της έχει το κόκκινο αστέρι και το σφυροδρέπανο. Όποιος έχει πάει στην Κίνα μπορεί να διαπιστώσει τη σκληρότητα του συστήματος, την άνθιση της καπιταλιστικής οικονομίας και την απουσία κάθε συλλογικού ελέγχου και κάθε εργατικού δικαιώματος. Είχα την τύχη να τα δω από κοντά πριν πέντε χρόνια και για 12 μέρες. Στην Κίνα, ο μέσος μηνιαίος μισθός του εργαζομένου για 12 ώρες δουλειά, ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ, για 360 μέρες το χρόνο, είναι περίπου 100 ευρώ. Οι Κινέζοι έχουν μόνο πέντε αργίες το χρόνο. Δεν υπάρχει Σάββατο, δεν υπάρχει Κυριακή. Ποια δυτική χώρα μπορεί να ανταγωνιστεί τους Κινέζους ή το Βιετνάμ των 70 δολλαρίων το μήνα στο εργατικό κόστος, βασικό στοιχείο της ανταγωνιστικότητας στη διαμόρφωση της τιμής των προϊόντων; Απάντηση: Καμμία.

Εκεί έγιναν τεράστιες επενδύσεις υψηλής τεχνολογίας, όταν όλες σχεδόν οι πολυεθνικές εταιρείες της Δύσης επένδυσαν τρισεκατομμύρια δολλάρια για να εκμεταλλευτούν το απίστευτο χαμηλό κόστος της εργασίας και τη χωρίς κανένα κανόνα και εμπόδιο εγκατάσταση των επιχειρήσεών τους. Φυσικά τα ατομικά δικαιώματα, η δημοκρατία και οι ελευθερίες «θάφτηκαν» από τις πλούσιες χώρες τού G-8 κάτω από το πέπλο της παγκοσμιοποίησης που σάρωνε τα πάντα. Αποτέλεσμα; Σήμερα η κατ’ επίφαση κομμουνιστική Κίνα να έχει πλεόνασμα τέσσερα τρισεκατομμύρια δολλάρια, τεράστια συσσώρευση κεφαλαίων, να αγοράζει αμερικανικό και ευρωπαϊκό χρέος και να μπορεί με το μισό του πλεονάσματός της, με δύο τρισεκατομμύρια δολλάρια δηλαδή, να αγοράζει σήμερα όλες τις εισηγμένες εταιρείες, σε όλα τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια! Και επιπροσθέτως να βλέπουμε το εκπληκτικό! Ο Κινέζος πρωθυπουργός Τζιαμπάο να «κουνά το δάχτυλο» στους Αμερικανούς και τους Ευρωπαίους που ζουν στη δίνη του χρέους και να τους λέει: «Πολλά δαπανάτε. Δε θα αγοράσω ξανά χρέος σας αν δε μειώσετε τις δαπάνες σας.» Και μόνο από αυτό φαίνεται καθαρά πλέον ποιοι έχουν το πάνω χέρι στην παγκόσμια οικονομία και ποιος κινεί τα νήματα. Όλα αυτά νομίζω είναι μία σημαντική διάσταση της κρίσης του δυτικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, που επηρεάζει και τη χώρα μας σημαντικά ως κατ’ εξοχήν αδύναμο κρίκο του συστήματος, με τεράστιο έλλειμμα και χρέος. Όμως αυτό είναι ένα πολιτικό επιχείρημα που, κατά τη γνώμη μου, έχει τη σημασία του για την παγκόσμια οικονομική κρίση. Η δική μας, όμως, κρίση έχει και τα ιδιαίτερα ελληνικά χαρακτηριστικά, με τις τεράστιες ευθύνες του πολιτικού συστήματος.

Β΄. Ανάπτυξη Ελληνικού Μοντέλου - Ένταξη στο Ευρώ
Είναι αλήθεια, και σήμερα φαίνεται ξεκάθαρα πλέον, ότι το μεταπολιτευτικό μοντέλο μιας χώρας και μιας κοινωνίας που καθοδηγήθηκε λάθος, οδήγησε τη χώρα στα σημερινά τραγικά για το λαό αποτελέσματα και αδιέξοδα. Η οικονομία μας στηρίχθηκε στο δανεισμό, στην κατανάλωση και στην παραοικονομία. Το πολιτικό σύστημα, κυρίως τα δύο μεγάλα κόμματα εξουσίας, δόμησαν ένα κράτος σπάταλο, διεφθαρμένο, πελατειακό, αναποτελεσματικό.
Τα κόμματα της Αριστεράς για τη δική τους επιβίωση πλειοδοτούσαν και πλειοδοτούν σε κάθε αίτημα, κατηγορώντας πάντα το κεφάλαιο, το οποίο μη έχοντας πατρίδα, ταξίδευε στα Βαλκάνια, στην Κίνα, στην Ινδία, στο Βιετνάμ, πραγματοποιώντας σημαντικές επενδύσεις. Εδώ εμείς, μέσα στο μικρόκοσμό μας, χωρίς καμμία ικανότητα να δούμε πόσο αλλάζουν οι καιροί, πόσο αλλάζουν οι διεθνείς οικονομικές συνθήκες, τα περιμέναμε όλα από το Δημόσιο. Αγοράζαμε, δανειζόμενοι, σπίτια, αυτοκίνητα, καταναλώναμε αλόγιστα μια και οι τράπεζες είχαν ανοίξει τους κρουνούς. Την ώρα, λοιπόν, που η οικονομία μας αποδιαρθρωνόταν από τον ανηλεή ανταγωνισμό, οι επιχειρήσεις έφευγαν στα Βαλκάνια, παραδοσιακοί κλάδοι όπως η υφαντουργία, τα ναυπηγεία έκλειναν, οι ελληνικές κυβερνήσεις, δανειζόμενες μιλούσαν για την ισχυρή Ελλάδα. Ποια ισχυρή Ελλάδα; Τότε ακριβώς κάναμε, «για το μεγαλείο της φυλής», τους πιο πλούσιους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ξοδέψαμε, δανειζόμενοι, 40 δισ. ευρώ, ένα τεράστιο εγχείρημα από μία μικρή και χρεωμένη χώρα. Πορευτήκαμε έτσι για το «μεγαλείο της φυλής»…

Πολλοί από τα δύο μεγάλα κόμματα εγκλημάτησαν όχι μόνο ενάντια στο λαό και στη χώρα, αλλά και ενάντια στην πραγματικότητα και την κοινή λογική. Αφού άφησαν, πιστεύω, σκόπιμα τη φοροδιαφυγή να θεριέψει, έχοντας στο πίσω μέρος του μυαλού τους ότι η παραοικονομία τροφοδοτεί την «ανάπτυξη», αλλά και ότι η εκλογική πελατεία είναι εξασφαλισμένη, δεν τόλμησαν τα αυτονόητα για τον εκσυγχρονισμό της χώρας και τον περιορισμό της σπατάλης σε πολλούς τομείς. Τώρα μάς τα επιβάλλουν σκληρά και χωρίς έλεος οι διεθνείς δανειστές μας. Ακούω κάποιους αναλυτές και κάποια κόμματα να μιλούν για την έλλειψη ρευστότητας στην αγορά, για την ύφεση, τα αναπόφευκτα λουκέτα και την ανεργία. Δυστυχώς αυτό είναι γεγονός. Όμως γεγονός είναι και ότι μια χώρα που δεν παράγει, δεν μπορεί να δανείζεται για να καταναλώνει. Δεν την δανείζει πλέον αβασάνιστα κανείς. Πρέπει όλοι να κατανοήσουμε, αν θέλουμε να επιβιώσουμε, ότι το πρόβλημα της χώρας είναι κυρίως πρόβλημα παραγωγής και φοροδιαφυγής. Είναι πρόβλημα πόσο παράγεις και πόσο ξοδεύεις. Όσο η χώρα εισάγει τα πάντα, από πατάτες, λεμόνια, σκόρδα και κρεμμύδια μέχρι βιομηχανικά προϊόντα και ρούχα, όσο ο ιδιωτικός τομέας και οι επιχειρήσεις φοροδιαφεύγουν και κατακρατούν το Φ.Π.Α., όσο δεν έρχονται ξένες επενδύσεις, κανένα μνημόνιο, κανένας Παπανδρέου, κανένας Σαμαράς, κανένας πολιτικός δεν πρόκειται να σώσει τη χώρα. Γιατί σα λαός μάθαμε, ή μας άρεσε, να ανεχόμαστε πολλά. Μπορεί η «σωτηρία της ψυχής να είναι μεγάλο πράγμα», όμως η σωτηρία της χώρας θέλει σχέδιο, κόπο, πόνο και προπαντός ηγεσία να εμπνεύσει.

Μόνο μία ηγεσία που θα εμπνεύσει το λαό για τα πολύ δύσκολα που έχει μπροστά του, μία ηγεσία που δε θα συγκρουστεί με τους εργαζομένους, αλλά με τις νοοτροπίες, τους ανεφάρμοστους νόμους, τα στερεότυπα των εύκολων αφορισμών, μπορεί να εξασφαλίσει μέλλον για τη χώρα. Τι πρέπει να κάνουμε σα χώρα λοιπόν; Για να μη ζήσουν κυρίως τα παιδιά και τα εγγόνια μας με τραγικό τρόπο τις «τελευταίες ημέρες της Πομπηίας», πρέπει, όπως λέει και ο ποιητής, να σηκωθούμε ως λαός, ως κοινωνία, λίγο ψηλότερα. Να δούμε με καθαρό μυαλό τι θέλουμε για τη χώρα και το μέλλον της. Εύκολες λύσεις πλέον δεν υπάρχουν. Γιατί κανένας δανειζόμενος που χρωστάει τα μαλλιά της κεφαλής του δεν επιβάλλει στους δανειστές του τους όρους του. Αν κάποιοι νομίζουν ότι μπορούν να το επιβάλουν μέσα σε αυτό το σκληρό διεθνές περιβάλλον, το μόνο βέβαιο κατά τη γνώμη μου είναι ότι θα χορέψουμε όλοι μαζί το «σύγχρονο χορό του Ζαλόγγου». Αν δεν αλλάξουμε συνήθειες, αν δεν αξιοποιήσουμε τα πολλά συγκριτικά μας πλεονεκτήματα ως χώρα, αν δεν ξανακαρπίσουν τα χωράφια, αν δεν προσελκύσουμε ξένες επενδύσεις, η χώρα δεν έχει μέλλον. Οι «μαθητευόμενοι» μάγοι που επαγγέλλονταν εύκολες λύσεις, τέλειωσαν. Είμαι βέβαιος ότι μέσα από τις οδύνες και την οργή του σημερινού σκηνικού στη χώρα, ο λαός θα επιβάλει τη λύση. Γιατί στην ιστορική του πορεία άντεξε χειρότερες καταστάσεις και θα αντέξει και τώρα. Πιστεύω ότι το ένστικτο της αυτοσυντήρησης θα γκρεμίσει τα όποια εμπόδια έθεσαν ανίκανες πολιτικές, συνδικαλιστικές, πνευματικές ηγεσίες στα 37 χρόνια της μεταπολίτευσης.

* Ο Σταύρος Δημηρούδης είναι πρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Βορείου Αιγαίου.