Ο Ελιέζερ Βίζελ συγγραφέας, καθηγητής, δημοσιογράφος και πολιτικός ακτιβιστής τιμημένος με το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 1986 έλεγε ότι «Ο δήμιος σκοτώνει πάντα δύο φορές. Τη δεύτερη με τη λήθη», έτσι κόντρα σε αυτή την παραδοχή μία παρέα φίλων λίγα χρόνια πριν, με αφορμή την έκδοση του Βιβλίου του Γιώργου Γαλέτσα «Στο σημάδι», αποφάσισε να ανασύρει από το χρονοντούλαπο πτυχές και γεγονότα της ιστορίας του τόπου μας όχι μόνο για να μαθευτούν, αλλά κυρίως για να μην ξεχαστούν.  

Έτσι οι Δούκας Αλβανός, Στρατής Βλαστάρης, Γιώργος Γαλέτσας, Κώστας Καρατζάς, Απόστολος Κομνηνάκας, Παναγιώτης Μ. Κουτσκουδής, Δημήτρης Μπουρνούς, Νίκος Τσιριγώτης και Χρήστος Χατζηλίας θα δημιουργήσουν τους Φίλους Ιστορικής Μνήμης και Πολιτιστικής Δημιουργίας (ΦΙΜΠΟΔ), που πριν λίγο καιρό έφτιαξαν την δική τους ιστοσελίδα (<https://fimpod.gr>). Βασικός σκοπός ήταν και είναι, όπως σημειώνουν, να κάνουν γνωστά στην λεσβιακή και ελληνική κοινωνία γεγονότα και όψεις της νεότερης ιστορίας της Λέσβου και της πολιτιστικής κληρονομιάς, με σειρά εκδηλώσεων, με αναρτήσεις στην ομάδα που διατηρούν στο facebook, με παρεμβάσεις στα Μ.Μ.Ε. και με κείμενα- αρχειακό υλικό της ιστοσελίδας που επιμελήθηκαν οι Νίκος Βέτσος, Μιχάλης Χτενέλλης και Λευτέρης Εμμανουήλ.  

Το χρονικό της δημιουργίας  

Παραμονές Χριστουγέννων του 2015 ο Δημήτρης Μπουρνούς θα κάνει δώρο στον Απόστολο Κομνηνάκα το βιβλίο του Γιώργου Γαλέτσα «Στο σημάδι». «Διαβάζοντάς το διαπίστωσα ότι ήταν κάτι το συγκλονιστικό. Γιατί αναφέρεται στους εκτελεσμένους λεσβίους πατριώτες από τους Ναζί στα Τσαμάκια εκεί όπου υπάρχει το μνημείο αυτό με την μαρμάρινη πλάκα» αναφέρει ο Απόστολος Κομνηνάκας και προσθέτει: «Ήταν κάτι συγκλονιστικό γιατί έβλεπες την ιστορία του τόπου μας και ανθρώπων απλών που διαπιστώναμε ότι με το πέρασμα των χρόνων -είχαμε τότε και τα φαινόμενα του νεοναζιστών στην Ελλάδα - πολλά από αυτά τα γεγονότα είχαν ξεχαστεί. Σε μία φράση από το βιβλίο του Γιώργου Γαλέτσα σημειώνεται ότι ο δήμιος σκοτώνει δύο φορές μία στην εκτέλεση και μία με την λήθη - όταν ξεχαστεί αυτό το ιστορικό γεγονός. Έτσι πραγματικά νιώσαμε την ανάγκη ότι είναι συγκλονιστικά τα στοιχεία που περιγράφονται στο βιβλίο και για αυτό πρέπει να το αναδείξουμε στη νεότερη γενιά».   

Με αφορμή αυτό το γεγονός βρεθήκαν αυτοί οι εννέα άνθρωποι έστησαν αυτή την ομάδα για να αναδείξουν τέτοια στοιχεία ιστορικά του τόπου κυρίως που είχαν να κάνουν με την ιστορία της Κατοχής και της Αντίστασης του λεσβιακού λαού και στη συνέχεια με την Δικτατορία.  

«Έτσι δημιουργούνται οι Φίλοι Ιστορικής Μνήμης και Πολιτιστικής Δημιουργίας ξεκινώντας με την παρουσίαση του Γιώργου Γαλέτσα «Στο σημάδι» - που αξίζει να σημειώσουμε ότι εκδόθηκε από τις εκδόσεις «Αιολίδα» της εφημερίδας «Εμπρος»-στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης ανασύροντας στην επιφάνεια ιστορίες ανθρώπων που συγκλόνισαν την κοινωνία κι όμως ακόμα και ο χώρος των εκτελεσμένων στα Τσαμάκια -σε πολύ λίγους όντας γνωστός- γίνεται αντικείμενο εγκατάλειψης. Οι ιστορίες αυτές των ανθρώπων που αντιστάθηκαν και θυσιάστηκαν για να πολεμήσουν τον ναζισμό ταρακούνησαν την νέα γενιά. Είναι δυνατόν να αποδεχτούν τις συμφορές που έφερε στον τόπο μας ο ναζισμός;» είπε ο Απόστολος Κομνηνάκας ολοκληρώνοντας.  

Η ιστοσελίδα  

Το 2017 δημιουργείται μία ομάδα στο Facebook με αναρτήσεις που αφορούσαν είτε με γεγονότα άγνωστα ή γνωστά ιστορικά, είτε παλιές πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργάνωνε κυρίως ο Δήμος Μυτιλήνης -με τις ορχήστρες, με τις χορωδίες, με τα θεατρικά - σε επετείους του Πολυτεχνείου ή της 25ης Μαρτίου ή της 28ης Οκτωβρίου.  

«Στο Facebook όμως δεν μπορεί ανά πάσα στιγμή ο καθένας να βρει τις παλαιότερες αναρτήσεις μας. Έτσι με την μεγάλη τεχνική βοήθεια που προσέφεραν αφιλοκερδώς οι Νίκος Βέτσος, Μιχάλης Χτενέλλης και Λευτέρης Εμμανουήλ δημιουργήσαμε μία ιστοσελίδα που περιλαμβάνει 150 αναρτήσεις που έχουμε κάνει μέχρι τώρα» είπε ο Μήτσος Μπουρνούς. Σε αυτές περιλαμβάνονται και τα βίντεο από τις εκδηλώσεις που έκαναν οι ΦΙΜΠΟΔ, κάποιες δημόσιες παρεμβάσεις για πολιτιστικά και ιστορικά θέματα, αφιερώματα στο λεσβιακό τύπο των δεκαετιών ’40 & ‘50 με αναρτήσεις που θα γίνουν από την επόμενη εβδομάδα μέσα από μία δουλειά που έχει κάνει ο Γιώργος Γαλέτσας. Επίσης περιλαμβάνονται γεγονότα που έχουν καταγραφεί από το 1821 μέχρι τις μέρες μας σε 7-8 περιόδους. Ακόμη υπάρχει μία μεγάλη κατηγορία «τα πρόσωπα» με υποκατηγορίες τους λαϊκούς αγωνιστές που σιγά-σιγά «ανεβαίνουν». Ένας από τους πρώτους λαϊκούς αγωνιστές είναι ο Απόστολος Αποστόλου που έδρασε σε πολλά επίπεδα. Ακόμη εμπεριέχονται πρόσωπα της πολιτικής ζωής που συνδέονται με τη Λέσβο, αιρετοί της αυτοδιοίκησης που δεν βρίσκονται πια στη ζωή. Επίσης υπάρχει μία μεγάλη κατηγορία με ανθρώπους κοινωνικής προσφοράς, πολιτισμού, αθλητισμού, γραμμάτων και τεχνών. Επιπλέον υπάρχουν αφιερώματα στο εργατικό κίνημα της Λέσβου, στη μουσική παράδοση, στον πολιτισμό, στην ιστορία, στο φασισμό, στο ναζισμό, σε όλους τους ανθρώπους που διώχθηκαν και πέθαναν τα δύσκολα χρόνια. «Αυτό που θέλω να πω είναι ότι ψάχνουμε και από ιστορίες και πληροφορίες που μας δίνουν καλοί φίλοι και αναδεικνύουμε άγνωστες ιστορίες ανθρώπων γιατί μας ενδιαφέρει η ιστορία μέσα από την ανθρώπινη πλευρά της. Για παράδειγμα έχουμε αναδείξει την ιστορία του Παναγιώτη Νταηπαναγιώτη που πρωτοστάτησε στην απόβαση της Νορμανδίας» τόνισε, μεταξύ άλλων, ο κ. Μπουρνούς.  

«Η ιστοσελίδα μας μπορεί να αξιοποιηθεί από εκπαιδευτικούς, φοιτητές, μεταπτυχιακούς, ανθρώπους που ερευνούν την ιστορία τη νεότερη και τη σύγχρονη του νησιού - γιατί περιέχει άρθρα/ αναρτήσεις που είναι προϊόν έρευνας και κόπου. Κάθε ανάρτηση αποτελεί προϊόν συλλογικής εργασίας. Όλο αυτό το υλικό αφορά την τοπική ιστορία που ξέρουμε ότι δεν διδάσκεται στα σχολεία από πηγές» επισημαίνει ο Χρήστος Χατζηλίας.  

Οι εκδηλώσεις 

Η ομάδα ξεκίνησε το 2015 με την πρώτη της εκδήλωση στο Δημοτικό Θέατρο όπου εκεί προβλήθηκε ξανά το βιβλίο «Στο σημάδι». «Το βιβλίο είχε παρουσιαστεί στα Τσαμάκια το 2010 όταν έγινε και το μνημείο με την καινούργια αναθηματική πλάκα που είχαμε σε ένα νέο διαμορφωμένο χώρο. Ταυτόχρονα σε αυτή την εκδήλωση παρουσιάσαμε για πρώτη φορά σε πανελλήνιο επίπεδο τον Γιάννη Καραγεωργίου με το θέμα της Μεγάλης Σφαγής στις φυλακές του Στάιν εκεί όπου δολοφονήθηκαν δύο μέρες πριν τη λήξη του πολέμου -και ενώ ήτανε τέσσερα χρόνια πολιτικοί κρατούμενοι των Γερμανών - τέσσερις συμπατριώτες μας. Αυτή η συγκεκριμένη εκδήλωση μέσα από την επιτυχία της μας έδωσε τη δυνατότητα να παρέμβουμε πια στον τότε Δήμο Λέσβου και να ζητήσουμε ένα καινούργιο περιεχόμενο για τις εκδηλώσεις που γίνονται το τελευταίο Σάββατο του Σεπτεμβρίου που γιορτάζεται η απελευθέρωση της Λέσβου» αναφέρει ο Γιώργος Γαλέτσας και πρόσθεσε: «Το 2016 ξεκινήσαμε με τον τότε Δήμο Λέσβου για να διαμορφώσουμε ένα νέο πλαίσιο γιατί μέχρι τότε σε αυτές συμμετείχαν ελάχιστα άτομα. Έτσι την πρώτη χρονιά προσκαλέσαμε συγγενείς θυμάτων με την βοήθεια ενός καταλόγου που είχα στη διάθεσή μου από το βιβλίο μου. Αλλά το πιο σημαντικό ήταν πάρθηκε απόφαση από το τότε Δημοτικό Συμβούλιο Λέσβου σύμφωνα με την οποία αυτός ο τόπος ονομαζόταν Μαρτυρικός Τόπος Ιστορικής Μνήμης και τοποθετήθηκε μία μαρμάρινη πλάκα που αναγράφει το γεγονός και το 2016 ξεκινάμε έναν αγώνα δρόμου ο οποίος συμβολίζει το ταξίδι των μελλοθάνατων από την Βίλα Ηλιοπούλου (που ήταν το κέντρο της Γκεστάπο εκεί όπου γινόταν οι βασανισμοί) και από εκεί οδηγούσαν τους αγωνιστές στα Τσαμάκια για να τους εκτελέσουν.  

Και από τότε μέχρι σήμερα γίνεται αυτός ο αγώνας δρόμου με αρκετή επιτυχία. Το 2017 αναρτήσαμε σε μεγάλα πλαίσια όλους τους εκτελεσμένους τους είχαμε φωτογραφία». Ακολούθησαν κι άλλες εκδηλώσεις με παρουσιάσεις βιβλίου του Γιώργου Γαλέτσα «Η Λέσβος στην Εθνική Αντίσταση», εκδήλωση για τον Στρατή Παπανικόλα στο Χαλίμ Μπέη, με σημαντική συμβολή του μουσικοσυνθέτη Νίκου Τσιριγώτη. Ακόμη έγιναν εκδηλώσεις - αφιέρωμα στον Γιάννη Καραγεωργίου και στους Αιγαιοπελαγίτες πρόσφυγες και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ αναμένονται όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες και νέες εκδηλώσεις γεμάτες ιστορία.