Σ’ αυτή την ιστορική καμπή των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή και μέσα σε κλίμα συγκίνησης και ενθουσιασμού συναντήθηκαν απόγονοι δεύτερης, τρίτης και τέταρτης γενιάς από την Αγία Παρασκευή του Τσεσμέ τη Δευτέρα 10 Οκτώβρη στο Επιμελητήριο Λέσβου και υπέγραψαν το καταστατικό ίδρυσης του Μικρασιατικού Συλλόγου Αγιοπαρασκευούσηδων-Τσεσμελήδων Μυτιλήνης «το Κιόστε», που ετοίμασε η δικηγόρος Ειρήνη Σταματέλλη.

Έμβλημα του συλλόγου θα είναι ένα τρατοκάικο, καθώς οι τράτες και η αλιεία γενικότερα αποτελούσε την κύρια επαγγελματική ενασχόληση των κατοίκων της Αγ. Παρασκευής του Τσεσμέ, «αλλά ήταν και το μέσο με το οποίο έφυγαν και σώθηκαν οι παππούδες μας φτάνοντας στη Μυτιλήνη μετά και από τους δύο διωγμούς, του 1914 και του 1922. Το έμβλημα σχεδίασε ο χωριανός μας ζωγράφος και ξυλογλύπτης Μανόλης Λεριός», όπως σημειώνεται στην ανακοίνωση που δόθηκε στη δημοσιότητα μετά την ιδρυτική συνέλευση.

Παράλληλα, η ιδρυτική γενική συνέλευση ενέκρινε ένα προσωρινό Διοικητικό Συμβούλιο ως την έγκριση του καταστατικού από το Πρωτοδικείο Μυτιλήνης, οπότε και θα προκύψει μετά από εκλογές το Δ.Σ. του συλλόγου.

Ο Γιώργος Κατσούπης μίλησε για την Ερυθραία και την Αγία Παρασκευή του Τσεσμέ παρουσιάζοντας παλιές, σπάνιες φωτογραφίες του χωριού και της ευρύτερης περιοχής.

Οι κυρίες του Συλλόγου με τη μικρασιατική νοικοκυροσύνη τους είχαν ετοιμάσει νόστιμα εδέσματα και κέρασαν τους παρευρισκόμενους. Μια διαφορετική νότα έδωσαν οι γυναίκες από τη Σκάλα Λουτρών με την καθοδήγηση της Φλώρας Αντωνοπούλου και την οργάνωση της Ευθαλίας Τουρλή, που τραγούδησαν χωριανά τραγούδια, όπως έφτασαν κι αυτά μαζί με τους πρόσφυγες στη Σκάλα.

Αξιοσημείωτο είναι ότι κάποιοι από τους απογόνους, ενώ γνωρίζονταν μεταξύ τους, δεν ήξεραν ότι έχουν κοινή καταγωγή. Ενώ άλλοι, συγγενείς και φίλοι, συναντήθηκαν μετά από καιρό και αναπολούσαν ιστορίες από το πανέμορφο χωριό της Μικρασιατικής Ερυθραίας, είτε ακόμα από τα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς στη Μυτιλήνη, που τους διηγούνταν οι γονείς και οι παππούδες τους. Επιθυμία όλων είναι μέσα από τις εκδηλώσεις του συλλόγου, να προωθείται η σύσφιξη των σχέσεων των μελών και να προάγεται η συλλογική δράση.

Το προσωρινό Διοικητικό Συμβούλιο ετοιμάζεται να εκδώσει ημερολόγιο για το 2023 με παλιές φωτογραφίες του χωριού που θα συνοδεύονται από κείμενα με ιστορικά στοιχεία, ενώ πολλοί επιχειρηματίες ενισχύουν ήδη την προσπάθεια αυτή.

Ο νεοσύστατος σύλλογος θα έχει έδρα στη Μυτιλήνη και ως στόχο την έρευνα, την καταγραφή, τη μελέτη και τη διάδοση των πολιτιστικών στοιχείων του χωριού και του ευρύτερου μικρασιατικού χώρου, καθώς και της ζωής των προσφύγων στη νέα τους πατρίδα.

Η Αγία Παρασκευή του Τσεσμέ

Η Αγία Παρασκευή του Τσεσμέ ή αλλιώς Κιόστε ήταν ένα χωριό με 5000 έλληνες ορθοδόξους, που πριν την καταστροφή και εκτιμώντας το κλίμα των ημερών, προνόησαν και έφυγαν πριν μπουν στο χωριό οι Τσέτες. Κατευθύνθηκαν με βάρκες στην Χίο και έτσι σώθηκαν και δεν έζησαν την καταστροφή, όπως άλλοι ελληνικοί πληθυσμοί. Παράλληλα κατάφεραν με την έγκαιρη απομάκρυνσή τους να σώσουν και πολλά προσωπικά αντικείμενα και κειμήλια. Κάποιοι από εκείνους ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στην Λέσβο σε περιοχές που βρέχονται από θάλασσα, όπως Παναγιούδα, Σκάλα Λουτρών και Μυτιλήνη. Αυτό γιατί το χωριό τους η Αγία Παρασκευή ήταν ένα χωριό που βρισκόταν δίπλα στη θάλασσα και τα επαγγέλματα των κατοίκων επικεντρωνόταν γύρω από αυτή. Αξίζει να αναφέρουμε ότι το χωριό είχε αλιευτικό στόλο 300 καΐκια και αυτά ήταν που χρησιμοποίησαν για να μεταφερθούν στην Χίο, όπως εξιστορεί στο «Ε» ο προσωρινός πρόεδρος Γιώργος Κατσούπης, απόγονος Αγιοπαρασκευούσηδων - Τσεσμελήδων τέταρτης γενιάς.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι κάτοικοι της Αγίας Παρασκευής του Τσεσμέ λίγα χρόνια αφότου έφτασαν στην Χίο δημιούργησαν την Ένωση Αγιαπαρασκευουσίων Κρήνης Μικράς Ασίας και έχτισαν την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στο Καστέλο της Χίου, όπου στέγασαν κειμήλια που είχαν φέρει από το χωριό τους.

Ο κ. Κατσούπης έχει επισκεφτεί πολλές φορές την γη των προγόνων του για να αντλήσει πληροφορίες από τους Τούρκους που ζουν σήμερα εκεί.

«Ένα πράγμα που με πληγώνει είναι ότι δεν υπάρχουν τα παλιά σπίτια στο χωριό. Σύμφωνα με πληροφορίες υπήρχαν 950 σπίτια, με πληθυσμό 5000 κατοίκων. Ήταν ένα χωριό με μόνο ελληνικό πληθυσμό. Δυστυχώς δεν έχουν σωθεί τα παλιά σπίτια. Κάποια είχαν και υπέρθυρο όπου σημειωνόταν το όνομα των ιδιοκτητών και η χρονολογία δημιουργίας. Κατά τα έτη 1923-1928, σύμφωνα με πρωτογενείς πηγές, πήγε στο χωριό τούρκος κρατικός υπάλληλος να διανείμει τα σπίτια στους εποίκους. Πολλοί από τους Τούρκους που πήγαν εκεί με την ανταλλαγή των πληθυσμών δεν ήθελαν να κατοικήσουν, γιατί ήταν άνθρωποι που ζούσαν σε ορεινές περιοχές και έκαναν δουλειές που συνδέονται άμεσα με το γεωγραφικό στοιχείο και δεν μπορούσαν να προσαρμοστούν σε μια τέτοια αλλαγή. Επομένως πολλά σπίτια έμεινα ακατοίκητα. Κατοικήθηκαν περί τα 250-300 σπίτια από τα 950. Ο τούρκος υπάλληλος, επειδή πολλά σπίτια δεν κατοικήθηκαν, τα γκρέμιζε και πουλούσε τα οικοδομικά είδη και άλλα αντικείμενα για ίδιον όφελος. Αυτός είναι ένας λόγος που δεν σώζονται πολλά σπίτια στο χωριό και αυτό είναι κάτι που με πληγώνει», είπε ο κ. Κατσούπης κατά την διάρκεια της συνέντευξης που παραχώρησε στο «Ε».

Ολοκληρώνοντας μπορούμε να πούμε ότι υπάρχουν εξαιρετικά σημαντικές βιβλιογραφικές αναφορές για την Αγία Παρασκευή του Τσεσμέ.