Κατά την διάρκεια συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου Μυτιλήνης που πραγματοποιήθηκε την Δευτέρα 31 Μαρτίου 2025 το σώμα διατύπωσε κατά πλειοψηφία τις ενστάσεις του σχετικά με την Εκπόνηση Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης για τις περιοχές του Δικτύου Natura 2000 για την οποία κλήθηκε να γνωμοδοτήσει.

Όπως αναφέρεται παρακάτω οι καταγεγραμμένες στην μελέτη ενέργειες που έχουν διαπιστωθεί σε προστατευόμενες περιοχές της Λέσβου αφορούν στις περισσότερες των περιπτώσεων δημιουργία κτιρίων εκτός σχεδίου δόμησης νόμιμων και αυθαίρετων, καταπάτηση υγροτοπικών εκτάσεων, μπαζώματα υγροτοπικών εκτάσεων και απόρριψη απορριμμάτων σε αυτές. Οι ενστάσεις της εισήγησης στον Δήμο Μυτιλήνης συντάχθηκαν από την Διεύθυνση Πολεοδομίας...

Οι 5 + 1 ενστάσεις

Οι ενστάσεις συντάχθηκαν από την Διεύθυνση Πολεοδομίας του Δήμου και τελικά αποφασίστηκε να υποβληθούν οι παρακάτω προτάσεις στο Υπουργείο:

• Τα όρια των ζωνών σύμφωνα με τις οποίες καθορίζονται συγκεκριμένες χρήσεις γης και περιορισμοί, της προτεινόμενης Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης, να συμπίπτουν πλήρως με τα εγκεκριμένα όρια των περιοχών Natura 2000, χωρίς επιπλέον επεκτάσεις.
• Να ληφθεί υπόψη ο υφιστάμενος πολεοδομικός σχεδιασμός (ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ, ΖΟΕ, δασικοί χάρτες κ.λπ.), ώστε να μην επιβληθούν αυστηρότερες ρυθμίσεις από τις ήδη θεσμοθετημένες, ειδικά όσον αφορά τη χρήση της κατοικίας.
• Στις ΖΔΟΕ του Δ. Μυτιλήνης, ως παρέκκλιση του ΠΔ 59/2018, να επιτρέπεται η ανέγερση νέων κατοικιών.
• Για τις περιοχές προστασίας να καθορίζονται οι αποστάσεις δόμησης σε 20 μέτρα εκατέρωθεν των γραμμών πλημμύρας.
• Να μην υπάρχει περιορισμός στην αύξηση του ζωικού κεφαλαίου μέχρι την σύνταξη του Διαχειριστικού Σχεδίου Βόσκησης από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου.

Επιπρόσθετα κατά την διάρκεια της συνεδρίασης ο αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος και Πρωτογενούς Τομέα, Χρίστος Τσιβγούλης ζήτησε την προσθήκη της σταδιακής κατάργησης της υδατοκαλλιέργειας μέσα στον Κόλπο Γέρας.

Η εισήγηση εγκρίθηκε κατά πλειοψηφία, ενώ κατά ψήφισαν η επικεφαλής και το μέλος της Λαϊκής Συσπείρωσης Νίκη Τσιριγώτη και Παναγιώτης Αυγουστίδης εκφράζοντας την αντίθεσή τους στο σύνολο των κειμένων ζωνοποίησης των περιοχών NATURA και στην ανάπτυξη που προωθείται η οποία σίγουρα δεν θα ωφελήσει το λεσβιακό λαό, όπως σημειώνεται.

Οι συμμετέχοντες

Στην συγκεκριμένη συζήτηση του θέματος κλήθηκαν και συμμετείχαν ο πρόεδρος του Περιφερειακού Τμήματος Ανατολικού Αιγαίου του  Οικονομικού Επιμελητηρίου, Παναγιώτης Μπαρούτης, ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Λέσβου Βασίλης Βογιατζής, ο πρόεδρος του Αλιευτικού Συλλόγου Παράκτιας Αλιείας του Δήμου Δυτικής Λέσβου Παναγιώτης Νανίδης, ο πρόεδρος του Συλλόγου Παράκτιας και Επαγγελματικής Αλιείας Δήμου Μυτιλήνης Νικόλας Βαξεβάνης, ο πρόεδρος του Κυνηγετικού Συλλόγου Πλωμαρίου Μιχάλης Μαμάκος, ο πρόεδρος της Β Κυνηγετικής Ομοσπονδίας Αρχιπελάγους Ασημάκης Γιακουμής, ο πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ Αιγαίου Παναγιώτης Κατσαβέλλης και ο πρόεδρος του ΤΕΕ Βορειοανατολικού Αιγαίου Στρατής Μανωλακέλλης που έθεσαν ερωτήματα και προτάσεις  στον μελετητή Χριστόφορο Μανδυλά. Σημειώνεται ότι στην αντίστοιχη συζήτηση γνωμοδότησης του Δήμου Δυτικής Λέσβου που δεν πάρθηκε απόφαση αλλά αναβλήθηκε το θέμα, δεν είχαν παραστεί οι εκπρόσωποι των παραπάνω φορέων παρά την γεωγραφική προέλευση ορισμένων.  

Σε κάθε περίπτωση θυμίζουμε ότι η παρουσίαση της μελέτης έγινε στις 16 Δεκεμβρίου 2024 στο Επιμελητήριο Λέσβου και στην ημερίδα τοποθετήθηκαν εκ μέρους της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου ο αντιπεριφερειάρχης Καινοτομίας, Βιομηχανίας, Ενέργειας, Περιβάλλοντος και Απόδημου Ελληνισμού Παντελής Μπουρνιάς, εκ μέρους του Δήμου Δυτικής Λέσβου η αντιδήμαρχος Ανάπτυξης – Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων και Ψηφιακής Πολιτικής Δυτικής Λέσβου, Ασανούλα Γιαννή- Κοκκινέλλη και εκ μέρους του Δήμου Μυτιλήνης ο κ. Παναγιώτης Χλίμπος, καθώς και ο πρόεδρος της Κοινότητας Μεσοτόπου, Γαβριήλ Πιπίνης. 

Και καταγεγραμμένες απειλές στις προστατευμένες περιοχές της Λέσβου

Σύμφωνα με την μελέτη οι απειλές που έχουν καταγραφεί στις προστατευμένες περιοχές αφορούν στις περισσότερες των περιπτώσεων δημιουργία κτηρίων εκτός σχεδίου δόμησης νόμιμων και αυθαίρετων, καταπάτηση υγροτοπικών εκτάσεων, μπαζώματα υγροτοπικών εκτάσεων και απόρριψη απορριμμάτων σε αυτές.

Επίσης αυτό που δεν σημειώνεται αλλά έχει καταγραφεί και αναδειχθεί μέσω των ρεπορτάζ του τοπικού τύπου  είναι ενδεικτικά.. παράνομες αμμοληψίες, καταπάτηση προστατευμένων περιοχών, χρήση απαγορευμένων αλιευτικών εργαλείων  και όλα αυτά με την σφραγίδα της αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού οι οποίες έχουν το δικαίωμα να γνωμοδοτήσει επί της Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης για τις Προστατευόμενες Περιοχές του Βορείου Αιγαίου.  

Δυτική Χερσόνησος – Απολιθωμένο Δάσος, Νοτιοδυτική Χερσόνησος – Απολιθωμένο Δάσος & Θαλάσσια Περιοχή Δυτικής Λέσβου

Μια απειλή για το προστατευτέο αντικείμενο των συγκεκριμένων προστατευτέων περιοχών εντοπίζεται από το έργο «ΑΙΓΑΙΑ ΖΕΥΞΗ», όπου προβλέπεται η κατασκευή δέκα (10) Αιολικών Πάρκων, συνολικής ισχύος 306MW και την σύνδεση τους με την ηπειρωτική Ελλάδα μέσω υποβρύχιων καλωδίων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Τα εν λόγω αιολικά πάρκα διαθέτουν Άδεια Παραγωγής, αλλά εκκρεμεί ακόμη η περιβαλλοντική τους αδειοδότηση.

Κόλπος Καλλονής & Χερσαία Παράκτια Ζώνη – Λέσβος: Παράκτιοι υγρότοποι και κόλπος Καλλονής

Στην παράκτια ζώνη, αναπτύσσονται οικιστικές ενότητες - παραλιακές που αποτελούν επίνεια – Σκάλες - αντίστοιχων μεσόγειων οικισμών. Η ζώνη που περιβάλλει την Καλλονή-Σκάλα Καλλονής χαρακτηρίζεται από έντονες τάσεις οικιστικής ανάπτυξης κυρίως δεύτερης κατοικίας και τουρισμού. Αυτές συνεπάγονται και έξαρση της εκτός σχεδίου δόμησης, κυρίως νόμιμης, αλλά και αυθαίρετης.

Ο πληθυσμός της περιοχής είναι στην πλειοψηφία του αγροτικός. Παραδοσιακή απασχόληση των κατοίκων αποτελεί η γεωργία και η κτηνοτροφία, ενώ υπάρχει απασχόληση στον κλάδο της αλιείας και των υδατοκαλλιεργειών, κλάδος στον οποίο η περιοχή του Κόλπου διαθέτει παράδοση. Ωστόσο, βασικός τομέας απασχόλησης αποτελεί ο τριτογενής και συγκεκριμένα ο τουρισμός, με αρκετές ξενοδοχειακές μονάδες να έχουν κατασκευαστεί στην περιοχή της Σκάλας Καλλονής, καταπατώντας τις περισσότερες φορές υγροτοπικές εκτάσεις και πιέζοντας τους εναπομείνοντες υγρότοπους.

Με το προβλεπόμενο έργο του «Φράγματος Τσικνιά», για την κάλυψη των αναγκών ύδρευσης της πόλης της Μυτιλήνης, αλλά και της περιοχής της Καλλονής, αναμένεται ότι θα απειλήσει σημαντικά τα προστατευόμενα στοιχεία της περιοχής, ενώ η κατακράτηση των νερών των ποταμών και η εντατικοποίηση της γεωργίας -που συμβάλλει κατά 59% σε άλατα αζώτου και κατά 19% σε άλατα φωσφόρου στον ευτροφισμό του Κόλπου (ΕΚΘΕ, 1997).

Κόλπος Γέρας, έλος Ντίπι και όρος Όλυμπος, Ποταμός Ευεργέτουλα – Κόλπος Γέρας, έλη Ντίπι και Χαραμίδα

Οι δυο προστατευόμενες περιοχές εμπίπτουν διοικητικά εντός των ορίων του Δήμου Μυτιλήνης και συγκεκριμένα των Δ.Ε. Μυτιλήνη, Ευεργέτουλα, Αγιάσου και Γέρας και περιλαμβάνουν τον Κόλπο Γέρας, την παράκτια ζώνη περιμετρικά αυτού και το δασικό οικοσύστημα του όρους Όλυμπος περιοχής Αγιάσου.

Οι αστικές περιοχές εντός των δυο προστατευτέων περιοχών είναι λίγες, αλλά με αυξητική τάση, εξαιτίας τόσο των τουριστικών δραστηριοτήτων, αλλά και των εξοχικών κατοικιών, ιδίως κατά μήκος της παράκτιας ζώνης του κόλπου, λόγω και του γεγονότος ότι η περιοχή βρίσκεται κοντά στη Μυτιλήνη, την πρωτεύουσα του νησιού. Αυτό συνεπάγεται και έξαρση της εκτός σχεδίου δόμησης, κυρίως νόμιμης, αλλά και αυθαίρετης. Το φαινόμενο αυτό είναι εντονότερο στη δυτική πλευρά του Κόλπου και ιδιαίτερα στις περιοχές Πηγαδάκια, Ευρειακή, Πέραμα.

Η εγγύτητά της περιοχής με την πρωτεύουσα του νησιού, η διέλευση των βασικών οδικών αξόνων του νησιού, καθώς και το πεδινό έδαφος της περιοχής έχουν επηρεάσει την εγκατάσταση οικονομικών δραστηριοτήτων, όπως πρατήρια, εκθεσιακοί χώροι, μονάδες παραγωγής σκυροδέματος, πυρηνελαιουργείο κλπ., κυρίως στην περίμετρο του υγρότοπου Ντίπι-Λάρσου, οδηγώντας σε μπαζώματα των υγροτοπικών εκτάσεων της περιοχής, καθώς και απόρριψη απορριμμάτων.

Επίσης, στην περιοχή λόγω της έντονης ενασχόλησης των κατοίκων με την ελαιοκαλλιέργεια, υπάρχουν αρκετές μονάδες επεξεργασίας της ελιάς (ελαιοτριβεία) με τη μέθοδο της φυγοκέντρισης, κυρίως στο δυτικό και στο ανατολικό τμήμα της λεκάνης του Κόλπου της Γέρας. Τα τελικά παραπροϊόντα της διεργασίας – που πραγματοποιείται στα ελαιοτριβεία - περιέχουν ασήμαντες ποσότητες ανόργανου αζώτου και 0.03%-0.05% ανόργανου φωσφόρου. Αυτό το παραπροϊόν αποτίθεται, χωρίς επεξεργασία, στους ποταμούς της λεκάνης απορροής του Κόλπου, με τελικό αποδέκτη τη θάλασσα. Οι συνέπειες είναι η διαταραχή των πελαγικών και βενθικών κοινοτήτων των ποταμών και της θάλασσας. Ο συνδυασμός της εισροής των ακατέργαστων λυμάτων των ελαιοτριβείων, καθώς και των θρεπτικών (άζωτο & φώσφορο) από τα γεωργικά λιπάσματα, στον Κόλπο, έχει οδηγήσει στην εμφάνιση φαινομένων ευτροφισμού σ’ αυτόν.

Όρος Όλυμπος

Μεγάλη πίεση στην εν λόγω προστατευτέα περιοχή ασκείται από το υπάρχον πεδίο βολής στην περιοχή του «Καμένου Δάσους», όπου πραγματοποιούνται τακτικά από τον στρατό ασκήσεις με πραγματικά πυρά, ενώ συχνά ξεσπούν μικρού μεγέθους πυρκαγιές, εξαιτίας αυτών των ασκήσεων.

Βόρεια Λέσβος

Η τουριστική ανάπτυξη των τελευταίων δεκαετιών στις Δ.Ε. Μήθυμνας και Πέτρας δημιούργησε πιέσεις για καταλύματα επισκεπτών και για β' κατοικία και η δόμηση εξαπλώθηκε στις εκτός σχεδίου περιοχές, αρχικά κοντά στους οικισμούς και προοδευτικά προς την ευρύτερη περιοχή.

Στο τμήμα της προστατευτέας περιοχής που εμπίπτει στην Δ.Ε. Μανταμάδου, εντοπίζεται ασχεδίαστη οικοδομική ανάπτυξη λόγω της ανάγκης για παραθεριστική κατοικία.

Οι κυριότερες απειλές και πιέσεις στην εν λόγω προστατευτέα περιοχή συνοψίζονται στα εξής: i) οικιστική ανάπτυξη, αστική ή εκτός σχεδίου, νόμιμη ή αυθαίρετη και ii) υπερβόσκηση κτηνοτροφικών ζώων, ιδίως στην περιοχή του Λεπέτυμνου.