Η Ψηφιακή Ενοποίηση των Αρχαιολογικών Χώρων της Λέσβου & της Λήμνου, η αποκατάσταση και αναστήλωση του Τμήματος Β του Κάστρου Μυτιλήνης, το Κάτω Κάστρο Μυτιλήνης και η δημιουργία του Οργανωμένου Εργαστηρίου Χάρτου & Δέρματος που θα εξυπηρετεί όλο το ΒΑ Αιγαίο, είναι μερικά από τα έργα που έφερε το 2023 και λίγα μπροστά στον βαρυσήμαντο κατάλογο που επιμελείται η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου και ο προϊστάμενός της Παύλος Τριανταφυλλίδης.  

Στην επόμενη προγραμματική περίοδο 2021-2027 είναι ώριμες οι μελέτες για 4 έργα, Ηφαιστεία και Πολιόχνη Λήμνου, Κάστρο Σιγρίου & Κάστρο Μήθυμνας, προτάσεις που θα υποβληθούν στο Υπουργείο Πολιτισμού όταν δημοσιευθεί η πρόσκληση. Σε ότι έχει να κάνει με την αποκατάσταση του σεισμόπληκτου ναού της Ζωοδόχου Πηγής στη Βρίσα που επρόκειτο να ενταχθεί στο πρόγραμμα 2021-2027, ο κ. Τριανταφυλλίδης ανέφερε ότι το έργο βρίσκεται σε διαδικασία ανάθεσης της Μελέτης Εφαρμογής.  

Τα Μονοπάτια της Ορθόδοξης Πίστης είναι ακόμη ένα έργο, που θα στηρίξει τον πυλώνα του θρησκευτικού τουρισμού στην Λέσβου και είναι ώριμο για να υποβληθεί μόλις υπάρξουν τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία από την Περιφέρεια. 

Η Eφορεία Aρχαιοτήτων Λέσβου σε συνεργασία με τη Διαχειριστική Αρχή Βορείου Αιγαίου, την Περιφέρεια Βόρειου Αιγαίου και το Υπουργείο Πολιτισμού είχε στον προγραμματισμό και στους στόχους της για το 2023 την ολοκλήρωση έργων ΕΣΠΑ όπως και την έναρξη υλοποίησης έργων του Ταμείου Ανάκαμψης το οποίο επιμελήθηκε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. Στο πλαίσιο αυτών των έργων ολοκληρώθηκαν οι αρχαιολογικές αυτεπιστασίες των αρχαιολογικών υποέργων που σημειώθηκαν στις διανοίξεις δρόμων και βιολογικών καθαρισμών και συγκεκριμένα για τη Λαγκάδα, που είναι ένα έργο το οποίο ολοκληρώνεται και στο οποίο η Εφορεία βοήθησε όσο γίνεται για να επισπευσθούν οι αρχαιολογικές εργασίες από τις οποίες έχουν προκύψει πολύ σπουδαία πράγματα, όπως επίσης και στη Λήμνο η Περιφερειακή οδός του Θάνου η οποία και αυτή ολοκληρώθηκε. Επίσης βιολογικοί καθαρισμοί υποέργα αρχαιολογικά στην περιοχή της Βρίσας και των Βατερών τα οποία και αυτά ολοκληρώθηκαν μέσα στις προθεσμίες που είχαν δηλωθεί.  

Εγκαίνια από την Μενδώνη στο Κάστρο Μυτιλήνης  

Από τα αρχαιολογικά έργα το ολοκληρώθηκε η αποκατάσταση και αναστήλωση του Τμήματος Β του Κάστρου Μυτιλήνης στο οποίο αναμένεται να γίνουν και εγκαίνια από την Υπουργό Πολιτισμού το 2024. Η υπηρεσία τη δεδομένη στιγμή είναι στην φάση ολοκλήρωσης των αποθηκών Σαπλιτζά όπου δημιουργείται ένας νέος χώρος αποθήκευσης των κινητών ευρημάτων από τις ανασκαφές, σωστικές και συστηματικές της Λέσβου, όπως επίσης και ένας ειδικός χώρος πολιτιστικών δραστηριοτήτων εκδηλώσεων, ένα είδος μικρού αμφιθεάτρου στο οποίο θα γίνονται διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις μέσα στο κτίριο αυτό. Επίσης συνεχίζεται και Αρχαιολογικό Μουσείο Λήμνου το οποίο θα ολοκληρωθεί εντός του 2024 ώστε να παραδοθεί τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους στο κοινό. Αυτά είναι τα μεγάλα βασικά έργα που είχε η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου, σύμφωνα με τον κ. Τριανταφυλλίδη, όπως επίσης και το Κάτω Κάστρο έργο το οποίο ολοκληρώθηκε με την επισκεψιμότητα με τη διάνοιξη των δύο ποδηλατικών οδών και την αποκατάσταση των Οθωμανικών Οικιών. Στο πλαίσιο αυτό δημιουργήθηκε για πρώτη φορά Οργανωμένο Εργαστήριο Χάρτου και Δέρματος όπου θα συντηρούνται περγαμηνές, ευαγγέλια, παπύρους, φωτογραφικό υλικό. Πρόκειται για ένα εκσυγχρονισμένο πλέον εργαστήριο που υπάρχει στην πόλη της Μυτιλήνης και το οποίο θα εξυπηρετεί όλο τον Βορειοανατολικό Αιγαίο. 

Τα Έργα της περιόδου 2023-2024 

Στο πλαίσιο της περιόδου 2023 -2024 η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου έχει εντάξει στο Ταμείο Ανάκαμψης το έργο της Αποκατάστασης του Βορειοανατολικού Περιβόλου που είναι μέχρι τη Βυζαντινή Δεξαμενή ένα έργο το οποίο είναι σε εξέλιξη με τις σκαλωσιές που έχουν τοποθετηθεί στο Άνω Κάστρο της Μυτιλήνης. Έχει προχωρήσει η Αποκατάσταση και η Συντήρηση του Μενδρεσέ του Οθωμανικού Οικοδιδασκαλείο του 16ου αιώνα και συνεχίζει ακάθεκτα το έργο της Στερέωσης των Πρανών και του Αρχαιολογικού Χώρου του Καβειρίου στη Λήμνο, όπως επίσης και το έργο της Αποκατάστασης του μεταβυζαντινού Ναού του Αγίου Βασιλείου στον Άγιο Ευστράτιο. 

Στο πλαίσιο των έργων ΕΣΠΑ της περιόδου 2014-2020 η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου είχε γύρω στα 10 ψηφιακά έργα. Πέραν των τριών κυρίων ψηφιακών έργων, είχε υποέργα σε Δήμους τα οποία ολοκληρώθηκαν επιτυχώς. Τα αμιγώς καθαρά αρχαιολογικά έργα της Υπηρεσίας είναι η Ψηφιακή Ενοποίηση των Αρχαιολογικών Χωρών της Λέσβου. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα φυλλάδιο που είναι στα ελληνικά και αγγλικά και όπου επάνω μπορεί κανείς να σκανάρει με τα QR Code τις διάφορες διαδρομές που είναι θεματικές -αρχαιολογικές - ιστορικές και να επισκεφτεί τα πιο σημαντικά μνημεία του νησιού. Παράλληλα προσφέρονται στο κινητό του πληροφορίες πολύ πιο εξειδικευμένες και πιο αναλυτικές από ότι από τα φυλλάδια που υπάρχουν. Το ίδιο φυλλάδιο έχει γίνει και για την Λήμνο για την Ψηφιακή Ενοποίηση των Αρχαιολογικών Χώρων της Λήμνου όπως επίσης και η τρισδιάστατη παρουσίαση του Μεσαιωνικού Κάστρου της Μύρινας Λήμνου. Υπάρχουν ειδικές Ιστοσελίδες για αυτά που μπορεί κανείς να τις επισκεφτείτε και που ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να επισκεφθεί το μνημείο του Κάστρου της Μύρινας και να το δει και σε μορφή τρισδιάστατου μοντέλου περιδιαβαίνοντας μέσα σε αυτό. «Είναι η χρήση των νέων τεχνολογιών που πλέον έχουνε μπει στη ζωή μας και η υπηρεσία μας προσπαθεί να συμβαδίσει και να εκσυγχρονιστεί με αυτά» επισημαίνει ο κ. Τριανταφυλλίδης.  

Στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης έχει ενταχθεί και το έργο του Βαλιδέ Τζαμί το οποίο έχει προχωρήσει πάρα πολύ και αναμένεται να είναι έτοιμο σε ένα χρόνο που θα γίνει το Νέο Μουσείο της Νεότερης Ιστορίας της Λέσβου όπου θα δοθεί η δυνατότητα στους επισκέπτες - Έλληνες και μη- και κυρίως στους Τούρκους- που τα τελευταία χρόνια κατακλύζουν το νησί - να δουν την παράλληλη πόλη και συμβίωση των δύο κοινοτήτων που υπήρχαν στην Λέσβο των χριστιανών και των μουσουλμάνων Οθωμανών μέσα στο πλαίσιο των συγκρούσεων και της ειρηνικής συνύπαρξης. «Είναι ένα πολύ πρωτότυπο μουσειολογικό αφήγημα που θα εμπλουτιστεί με ευρήματα και εκθέματα που θα μας δώσουν οι ίδιοι Μυτιληνιοί και κάτοικοι της Λέσβου προκειμένου να εμπλουτίσουμε αυτή τη μόνιμη συλλογή στο νέο αυτό κτίριο». Αυτά είναι το πλαίσιο των έργων για την περίοδο 23-24.  

Η νέα προγραμματική περίοδος 2021-2027 

Στο πλαίσιο της προετοιμασίας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λέσβου για τη νέα προγραμματική περίοδο και της πρόσφατης έκδοσης ενός δελτίου Τύπου από την Περιφέρεια Βόρειου Αιγαίου για την πρόσκληση που πρόκειται να βγει για έργα Πολιτισμού στην περιοχή μας από το Υπουργείο Πολιτισμού σε συνεργασία με τις κεντρικές υπηρεσίες και τη Διαχειριστική Αρχή ΒΑ η Εφορεία -εφόσον ανοίξει η πρόσκληση για τον πολιτισμό -θα υποβάλει προτάσεις για τέσσερα έργα πολιτισμού, τα οποία έχουν ωριμότητα μελετών και πρόκειται για α) την Ηφαιστεία Λήμνου, β) την Πολιόχνη Λήμνου γ) το Κάστρο Σιγρίου και δ) το Κάστρο Μολύβου.  

Η Αποκατάσταση του Μεσαιωνικού Κάστρου του Σιγρίου ένα έργο εμβληματικό για την ΒορειοΔυτική Λέσβο όπου πρόκειται να γίνει αποκατάσταση του και η χρήση του κεντρικού υπαίθριου χώρου στο εσωτερικό του Κάστρου για την πραγματοποίηση πολιτιστικών εκδηλώσεων.  

Η Αποκατάσταση του Μεσαιωνικού Κάστρου του Μολύβου που είναι από τους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς του νησιού στο οποίο η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου αυτή τη χρονική περίοδο ολοκληρώνει και την Μόνιμη Περιοδική Έκθεση Μηθυμναίων Πολιτεία στο χώρο των φυλακών, δηλαδή στο χώρο που ήταν η σκηνή, υπάρχει ένα κτίσμα ημιυπόγειο στο οποίο θα παρουσιαστούν σε μορφή έκθεσης όλα τα αρχαιολογικά ευρήματα από την προϊστορική περίοδο μέχρι και τους νεότερους χρόνους από την Μήθυμνα με ένα πολύ εκσυγχρονισμένο ψηφιακό περιβάλλον με τη χρήση των νέων τεχνολογιών όπου θα δίνεται η δυνατότητα και στα παιδιά, μέσα από ειδικές οθόνες αφής να πραγματοποιούν εκπαιδευτικά προγράμματα και παιχνίδια ή ακόμη να στέλνουν και καρτ ποστάλ σε φίλους τους, γιατί είναι εξοπλισμένος και με internet ο χώρος αυτός όπου θα δοθεί η δυνατότητα να παρουσιαστεί ο πολιτισμός της Λέσβου και ειδικά της Μήθυμνας που είναι άγνωστος, από τα νεώτερα ευρήματα και τις ανασκαφές που έχουν γίνει στην ίδια την Μήθυμνα. «Οπότε αντιλαμβάνεστε ότι το έργο της Μουσειακής Συλλογής σε συνεργασία και σε συνέργια με το έργο της αποκατάστασης των μεσαιωνικών τειχών θα προσδώσει και ένα μεγάλο κύρος σε ένα τουριστικό προορισμό και σε ένα αρχαιολογικό χώρο όπως είναι το Κάστρο του Μολύβου» επισημαίνει ο κ. Τριανταφυλλίδης. Σημειώνεται ότι στον ίδιο χώρο πραγματοποιείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων η Στερέωση των Βραχωδών Πρανών, είναι κυρίως στο νότιο τμήμα του οικισμού που είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο τεχνικό έργο το οποίο θα δώσει και την δυνατότητα ασφαλείας των πρανών με τη στερέωσή τους μέσα από ειδικά αγκύρια που τοποθετούνται ήδη στο πλαίσιο του έργου αυτού ώστε μπορεί κανείς απρόσκοπτα και με ασφάλεια να περιηγηθεί στις υπώρειες του βραχώδους εξάρματος πάνω στο οποίο είναι τοποθετημένο το Κάστρο του Μολύβου. «Οπότε θεωρούμε ότι ο Μόλυβος αναβαθμίζεται πολύ πολιτιστικά μέσα από τα έργα αυτά του Ταμείου Ανάκαμψης όπως επίσης και από τα νέα έργα ΕΣΠΑ 21-27 που θα πραγματοποιήσει η Εφορεία μας με αυτεπιστασία» 

Αποκατάσταση Ζωοδόχου Πηγής στη Βρίσα  

Σε ότι έχει να κάνει με την αποκατάσταση του σεισμόπληκτου ναού της Ζωοδόχου Πηγής στη Βρίσα για το οποίο η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη με δελτίο Τύπου, μετά από την τελευταία της επίσκεψη στη Λέσβο, είχε κάνει γνωστό ότι θα ενταχθεί στην νέα προγραμματική περίοδο 2021-2027 ο κ. Τριανταφυλλίδης τόνισε ότι «η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου για το Μνημείο του Ναού της Ζωοδόχου Πηγής της Βρίσας σε συνεργασία με τις κεντρικές υπηρεσίες είχε εκπονήσει όλες τις απαραίτητες μελέτες -αρκετά βαρυσήμαντες γιατί το έργο αυτό είναι ένα πολύ σοβαρό τεχνικό έργο που ξεφεύγει από τα όρια της αρχαιολογικής αυτεπιστασίας άρα και της υπηρεσίας μας -Οπότε έχει γίνει συνεννόηση με τις κεντρικές υπηρεσίες του υπουργείου το έργο αυτό να πραγματοποιηθεί είτε μέσω της κεντρικής διεύθυνσης της Διεύθυνσης Αναστήλωσης ή μέσω της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου κατόπιν της σχετικής εκπόνησης Μελέτης Εφαρμογής , ώστε να βγουν τα Τεύχη Δημοπράτησης για το εν λόγω μνημείο. Νομίζω ότι είναι σε αυτή τη διαδικασία πλέον της ανάθεσης της Μελέτης Εφαρμογής ώστε να μπορέσει να προχωρήσει η εργολαβία».  

Στο πλαίσιο της νέας προγραμματικής περιόδου, επειδή η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου θέλει να τονώνει και το Θρησκευτικό τουρισμό της Λέσβου που είναι και ένα πολύ σημαντικό κομμάτι για το ίδιο το νησί πρόκειται με τις επόμενες προσκλήσεις που τυχόν βγουν από την Περιφέρεια να θέσει ως υποψηφιότητα ένα πολύ πολυσχιδές και μεγάλο έργο τα Μονοπάτια της Ορθόδοξης Πίστης. Με το έργο αυτό θα δίνεται η δυνατότητα στον ξένο επισκέπτη, αλλά και στον ντόπιο μέσα από την αναστήλωση και αποκατάσταση εμβληματικών ορθόδοξων θρησκευτικών μνημείων του νησιού, να περιηγηθεί στην πολιτιστική και θρησκευτική κληρονομιά της Λέσβου βλέποντας το έργο της αποκατάστασης και αναστήλωσης σημαντικών μνημείων Θρησκευτικών όπως της Παναγίας της Αγιάσου, της Μονής Περιβολής στην Άντισσα, του Αγίου Νικολάου στην Πέτρα κά . Ακόμη μέσα από την κατάλληλη συντήρηση και την έκδοση ειδικών ψηφιακών προγραμμάτων θα μπορεί κανείς να περιηγείται στο νησί και ψηφιακά, αλλά παράλληλα θα είναι και μία πρόκληση για τον επισκέπτη να μπορέσει να επισκεφθεί είτε με δικό του αμάξι είτε μέσω οργανωμένου τουρισμού τα πιο σημαντικά θρησκευτικά μνημεία της Λέσβου το οποίο χρονολογούνται από τον 16ο αιώνα μέχρι και τον 20ο. «Και αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο έργο μεγάλης κλίμακας αλλά θεωρούμε ότι είναι απαραίτητο για το νησί του της Λέσβου ώστε να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε και τους κατάλληλους τουριστικούς και πολιτιστικούς πόρους» επισημαίνει ο κ. Τριανταφυλλίδης.  

Μπορείτε να δείτε την ιστοσελίδα με τις Αρχαιολογικές Διαδρομές Λέσβου ΕΔΩ.