Το 1987,ανέφερα το επίνειο του Κάτω Τρίτους με το μικρό λιμανάκι και τα κεντράκια του, απόγονους των μικρών παραθαλάσσιων καφενείων, με τα οποία ξέφεγγε το μέρος το βράδυ, από τις φωταψίες! Ο στενός χωματόδρομος, κατέβαινε από το Μετόχι και μετά έφθανε μέχρι τον ποταμό -δρόμο, βορινά, με το υπερυψωμένο κεντράκι με τα καβάκια! Στην βορινή άκρη υπήρχε το μικρό «παρά θιν άλως» ταβερνάκι που λειτουργεί ακόμα! Τώρα ο δρόμος, που στρώθηκε και με Μυστεγνιώτικια πέτρα, βγαίνει στο Ντιπ, εξοχικά γέμισαν την παραλία, το λιμανάκι μεγάλωσε με μόλο και κατασκευάστηκε ακόμα ένα, στα τρία εκκλησάκια με τα πανύψηλα καραγάτσια και την δρυ! Αυτά τα μεγάλα καραγάτσια, σηματοδοτούν «περήφανα» τον τόπο! Παρόλα αυτά, μόνο δύο ταβερνάκια λειτούργησαν εφέτος και τα μικρά μαγαζάκια, της πάλαι ποτέ παραλίας, ερειπώνονται! Όλη η έκταση, από το νέο δρόμο, έως την θάλασσα, με τα περιβόλια, τα εξοχικά και τα νερά, καλυπτόταν από τον μεγάλο οικισμό, διάσπαρτο παντού με τα θεμέλια του να προχωρούν και μέσα στην θάλασσα, έως το Ντιπ! Ψηφιδωτά δάπεδα κτιρίων, θεμέλια, τάφοι και μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη από κτίρια της αρχαιότητας, κύρια της ελληνορωμαϊκής και βυζαντινής περιόδου (τα επιφανειακά), υπάρχουν παντού! Σίγουρα τα κατώτερα στρώματα φιλοξενούν και παλαιότερες περιόδους, όπως η μυκηναϊκή! Στα τρία εκκλησάκια (Άγιος Γεώργιος, Αγία Ειρήνη και Αγία Φωτεινή) με το μικρό λιμανάκι, ανασκάφηκε εγκατάσταση των Ρωμαϊκών χρόνων! Λίγο βορειότερα, σε έναν άλλο Αι Γιώργη, τα ωραιότατα ιωνικά κιονόκρανα και ένα κορινθιάζον, παρόμοια με αυτά της Παναγιάς της Γαλούσας, δείχνουν την ύπαρξη πολλών Χριστιανικών μνημείων στον κάμπο, σε αντικατάσταση, στον γόνιμο τόπο, των αρχαίων ιερών! Σ’ αυτά πρέπει να προστεθούν και τα κομμάτια από τους ελαιόμυλους, όπως αυτός που ανασκάφηκε και ο άλλος στον Άγιο Θεράποντα, που δείχνουν την πρωτοκαθεδρία της ελιάς μαζί με την παραγωγή κρασιού! Είπαμε και άλλη φορά, για την ύπαρξη αυτού του γόνιμου παραθαλάσσιου κάμπου, στα όρια της αρχαίας επικράτειας της Μυτιλήνης, ο οποίος δεχόταν τα νερά του από το υπέροχο φαράγγι, ένα πέρασμα με αρκετά μνημεία της αρχαιότητας και όπου κτίστηκαν τα δύο μοναστήρια, του Ταξιάρχη και του Αϊ Γιάννη και οι άνθρωποι τελικά μαζεύτηκαν στο σημερινό Κάτω Τρίτος και στην Μυχού!

με τα τρία εκκλησάκια το 1983

και το 2018

Τάφοι

Κίονες

θεμέλια στη θάλασσα, παντού

κιονόκρανα σε «έναν» Αϊ Γιώργη

και το ταβερνάκι στη βορινή άκρη!