Στην περιοχή της Γέρας υπήρξαν τρία Μοναστήρια, από τα οποία τα δύο, αναφέρονται στην Μεσοβυζαντινή περίοδο, όπου υπήρχε η χωροεπισκοπή Γέρρας, η οποία έχει χωροθετηθεί τώρα στον Ταξιάρχη του Παππάδου (Χωριό Επισκοπή το 1548). Έχουμε λοιπόν το 1246, σ’ αυτή την χωροεπισκοπή, δύο Μοναστήρια, στην περιοχή της Γέρρας!* Την Μονή του Αγίου Γρηγορίου (Εμπρός 18/7/18) και την Μονή των Αριστών, σε νησίδιον του κόλπου! Το δεύτερο μοναστήρι, των Αριστών, βρισκόταν επάνω στο νησάκι, απέναντι από το ψαροχώρι των Πύργων, όπου ανασκάφηκαν θεμέλια κτισμάτων (επεκτεινόταν προς την στεριά), το ιερό του μικρού καθολικού**, υπάρχει η στεγασμένη δεξαμενή και υπάρχει κεραμική της εποχής (λύχνοι, αγγεία, αμφορείς ,κεραμίδια κ.ά.). Αυτό το νησάκι, στην κατοχή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1918, με την εγκατάσταση των Γάλλων στα Λουτρά και των Εγγλέζων στα ΑΚΟΘ (κτήρια, πλοία και άνδρες), οι πρώτοι το οχύρωσαν με πυροβόλο και ανθυποβρυχιακό δίχτυ, στον βαθύ, ανατολικό δίαυλο, του κόλπου.

Το τρίτο Μοναστήρι υπήρχε τον 19ο αιώνα, στον Καριώνα του Σκοπέλου, όπου υπάρχει ανακαινισμένη η Αγία Παρασκευή και ο αιωνόβιος, αλλά μισόξερος πια Πλάτανος. Εκεί υπάρχουν ένας μαρμάρινος, αρράβδωτος κίονας και ένας αμφικιονίσκος παραθύρου, του παλιού ναού. Το 1894, ο Αρχοντόπουλος αναφέρει ότι «εις μαγευτικήν θέσιν το μονήδριον αγία Παρασκευή μεθ’ ενός Μοναχού. Γίνεται δε πανήγυρις την Παρασκευήν της Διακαινησίμου και την 26 Ιουλίου και άλλας εποχάς του έτους, υπό των κατοίκων της Γέρας, Πλωμαρίου και Αγιάσου. Είναι ευάερος και ωραία θέσις με ορίζοντα εκτεταμένον, μετ’ αφθόνων υδάτων διαυγεστάτων και υπό πλατάνων, λεύκων και άλλων οπωροφόρων δένδρων και κλιμάτων σκιαζομένων το μέρος του Μονηδρίου τούτου». Το 1909, ο Τάξης, αναφέρει μόνο την θέση! Όμως υπάρχει και αναφορά ότι ανήκε σαν Μετόχι, στην μονή Ξενοφώντος Αγίου Όρους και ότι εδώ ετάφη ένας Μητροπολίτης, το 1824!! (Σπύρος Καρδακάρης).

Εκτός από αυτά τα Μοναστήρια, Μοναστηρέλι αναφέρεται και το τοπωνύμιο, επάνω από τους Πύργους, στην θέση Ασώματος με τον μικρό Ταξιάρχη!

* Μάκης Αξιώτης, Εφ. Εμπρός 15/2/12 και 25/2/15

** Ανασκάφηκε από τον Μητροπολίτη Ιάκωβο τον Β’, που αναφέρεται στο χρονικό, στο MYTILENA SACRA. Για την Μονή Αριστών: Μάκης Αξιώτης, «Στα Χνάρια τα Παλιά», σελ. 76

με την εκκλησία

την Cisterna

και τα θεμέλια της Μονής Αριστών

οχυρωμένη το 1918 (φώτο Στρ. Χαραλάμπους)

Η Αγία Παρασκευή (1987)

με τα μέλη του παλιού ναού

και τον Πλάτανο