Η περιοχή της Αποθήκας, σα μια συνεχής παραθαλάσσια θέση με τα Μάκαρα, κατοικήθηκε πυκνά μέσα στους αιώνες, παρέχοντας στον επισκέπτη άφθονα επιφανειακά σημάδια της προϊστορίας της και των ιστορικών χρόνων.

Καμίνια, δεξαμενές στυπτηρίας

Δίπλα στο δρόμο δεξιά, πριν το λιμάνι, εντοπίστηκε ένα ορθογώνιο κτίσμα (1), με ενδιάμεσο χώρισμα, το οποίο έχει τοίχους με έμπλεκτο σύστημα και λεσβία δομή. Μελαμβαφή και γκρίζα όστρακα αγγείων το χρονολογούν στην Κλασσική - Αρχαϊκή Εποχή¹. Επάνω στο δρόμο, υπήρχε κεραμικός αρχαίος κλίβανος που καταστράφηκε από την ασφαλτόστρωση.

Ο περίβολος

Το κτίσμα αποτελεί τμήμα του κλασσικού - αρχαϊκού οικισμού, λείψανα με λεσβία δομή του οποίου αποκάλυψε η Εφορεία Αρχαιοτήτων, μαζί με δύο δρόμους, δίπλα στο εκκλησάκι της Παναγιούδας, στο λόφο.

... με τη μνημειακή πύλη

Μεταγενέστερες είναι οι ρωμαϊκές εγκαταστάσεις, με δύο κλιβάνους, τέσσερις δεξαμενές καθίζησης και κτίσματα, στο ποταμάκι μετά το λιμάνι. Γινόταν επεξεργασία στυπτηρίας, από τα μεταλλεία που βρίσκονταν στα γειτονικά Κοντίσια².

 ... και τη λεσβία δομή

Μετά από αυτές, επάνω από το δρόμο, την κορυφή του χαμηλού λοφίσκου καταλαμβάνει ένας «μυστηριώδης» περίβολος που απασχόλησε πολλούς ερευνητές και θεωρείται ο αρχαιότερος της περιοχής. Είναι ορθογώνιος-ωοειδής, 48 x 38 περίπου μέτρων, με μία μνημειακή από ογκολίθους πύλη στη βορεινή, στενή πλευρά, με παχύ τείχος του οποίου η έξω πλευρά είναι δομημένη με αρχέγονη λεσβία δομή.

Ο Ροδότοιχος

Τα όστρακα που βρέθηκαν εκεί, δίνουν ενδείξεις της Προϊστορικής Εποχής, ίσως και της Ύστερης Χαλκοκρατίας³. Ο λεγόμενος Καλόχτιστος, το μεγάλο ανάλημμα με τη λεσβία δομή, φιλοξενούσε κάποιο κτίσμα το οποίο σίγουρα δέσποζε στην περιοχή. Ο R. Koldewey το θεώρησε το 1890, ιερό.

 ... με ωραία κτίσματα γύρω του

Ο Γ. Κοντής διακρίνει τέσσερις ορθογώνιους χώρους, άγνωστης χρήσης, και περιγράφει υψηλότερα θεμέλιο πύργου και πολλαπλά αναλήμματα με θεμέλια κτισμάτων στην πλαγιά, που σίγουρα αποτελούσαν συνέχεια των οικιστικών λειψάνων της περιοχής της Παναγιούδας, νοτιότερα.

... και την Παναγιούδα

Ένα υπέροχο κομμάτι κτίσματος με λεσβία δομή βρίσκεται κοντά και δυτικά του «Ροδότοιχου». Το μεγάλο ανάλημμα χρονολογήθηκε από το 750 - 480 π.Χ., ενώ τα υπόλοιπα κτίσματα φθάνουν μέχρι το 167 π.Χ.4. Επίσης εντοπίστηκαν τάφοι (εγχυτρισμοί) κάτω από τον περίβολο, στην κάτω πλευρά του δρόμου. Πρόκειται λοιπόν για έναν τόπο διαχρονικά κατοικημένο επί πέντε περίπου χιλιετίες.

* Η έρευνα πραγματοποιήθηκε και από τους Μάκη Παυλέλλη, ερευνητή, τον Απόστολο Μακαρατζή, γεωγράφο, και το γιατρό Γιάννη Ντάμπο.

¹ Αξιώτης, Χαρίσης. Μάρτιος 2005.
² Την απόδειξη της στυπτηρίας στις δεξαμενές έδωσε η Μυρσ. Βαρτή - Ματαράγκα και ο Διον. Ματαράγκας από το ΙΓΜΕ.
³ Πρώτη αναφορά, Καράτζανος, Τσέλεκας (βλ. Μάκης Αξιώτης, «Εμπρός», 10 Σεπτεμβρίου 1998).
4 Μάκης Αξιώτης, «Περπατώντας τη Λέσβο», β΄ τόμ., σελ. 535