Κάθε χρονιά την 1η του Οκτώβρη, βγαίνουν οι ανεμότρατες (μηχανότρατες) στη δουλειά, για ψάρεμα μέσα στα έξι μίλια των χωρικών υδάτων της Ελλάδας, αφού αρχίζει η επίσημη αλιευτική τους περίοδος. Εδώ και πολλά χρόνια το ξεκίνημα αυτό γίνεται αθόρυβα. Τα τελευταία χρόνια ψαρεύουν στα διεθνή ύδατα χρόνο-καιρό οι μεγάλες ανεμότρατες, με αποτέλεσμα το καλοκαίρι να μη λείπουν από τα ιχθυοπωλεία τα ανεμοτρατάρικα ψάρια του βυθού. Αλλά έχουν λείψει οι παλιοί Τσεσμελήδες ψαράδες, που γέμιζαν το Λιμάνι της Μυτιλήνης με τα ψαροκάικά τους, αραγμένα από το παλιό Λιμεναρχείο μέχρι το Φανάρι.

Τις δεκαετίες του '50 και του '60, η 30ή Σεπτέμβρη, ήταν μέρα γιορτής για όλη την πόλη, αφού στην Προκυμαία της Μυτιλήνης κατά τις 5 το απόγευμα, γινόταν μεγάλη επίσημη τελετή με αγιασμό, για να βγούν οι ανεμότρατες στη δουλειά. Ήταν η μέρα καταξίωσης των Τσεσμελήδων Προσφύγων και όλων των ψαράδων, που έδιναν μεγάλη πνοή και ζωντάνια στο λιμάνι, με την αδιάκοπη παραγωγική-εμπορική εργασία τους. Πλήθος κόσμου, με πρώτες τις οικογένειες των ψαράδων και τις αρχές του τόπου, έδιναν πανηγυρικό χαρακτήρα στην σημαδιακή μέρα. Όλες οι ανεμότρατες αραγμένες δίπλα-δίπλα, με αναμμένες μηχανές αδημονούσαν..., να βγουν να καλάρουν. Μετά τον αγιασμό του Δεσπότη και τις ευχές για καλή ψαριά, παπάδες έμπαιναν γύρω στις 6 η ώρα σε κάθε ανεμότρατα και ράντιζαν με αγιασμό τους ψαράδες και τα δίχτυα. Πίσω τους οι ναύτες του λιμεναρχείου, έδιναν στους καπεταναίους τα χαρτιά για τον απόπλου. Και τότε σβέλτα-σβέλτα, έλυναν κάβους, βίραραν τις άγκυρες, καργάριζαν τις μηχανές και παράβγαιναν ποιο καΐκι θα περάσει πρώτο από το πόρτο του Λιμανιού…

Ξανοιγόταν στο ένα μίλι και καλάριζαν στις αμαλαγιές (αψάρευτα νερά). Αν έστω και από την πρώτη καλάδα, έπιαναν αρκετά ψάρια, τά 'φερναν πίσω στις ψαραποθήκες του Φαναριού, όπου γινόταν ανάρπαστα. Ξεφόρτωναν στα σβέλτα και ολοταχώς ξανά στο πέλαγο, για νέες καλάδες. Εκείνο το βράδυ οι ψαραποθήκες, τα ιχθυοπωλεία της αγοράς και τα μαναβάκια με αραμπαδέλια ή τα τρίτροχα μηχανάκια ή ( αργότερα) τα αγροτικά αυτοκίνητα, διανυχτέρευαν για να προλάβουν να αγοράσουν τα καλύτερα ψάρια και να πάει ο καθένας να τα πουλήσει στο τεζιάκι του. Αλλά και οι Μυτιληνιοί περίμεναν έξω από τα ιχθυοπωλεία τα μεσάνυχτα ή τα ξημερώματα, να αγοράσουν κουτσομούρες, μπακαλιάρους, βραστά, γαρίδες, γαλέους, θράψαλα, προσφυγάκια, ζακέτες, κουταβάκια, τριγώνες ,… ο καθένας κατά το βαλάντιό του.

Ξημερώνοντας η 1η του Οκτώβρη, οι Τσεσμελιές και άλλες γυναίκες των ψαράδων, σχημάτιζαν καραβάνι που κατευθυνόταν από τη Μυτιλήνη προς στον Άη-Γιώργη της Κουτσουμπάρας, όπου πήγαιναν με όλα τα μέσα. Από εκεί φαινόταν (και αναγνωρίζονταν) οι ανεμότρατες που ψάρευαν ανοιχτά, κατά τα σημάδια του κάθε έμπειρου ψαροκαπτάνιου. Στον Άη-Γιώργη γινόταν πανηγυρική λειτουργιά, με πρόσφορα και ευχέλαια για νά 'ναι ασφαλείς οι ψαράδες και νά 'χουν καλές ψαριές. Ακολουθούσαν καφέδες και κάθε λογής κεράσματα, στα πεζούλια και στα τραπεζομάντηλα που έστρωναν κάτω.

Πρωτοστατούσε κάθε 1η Οκτώβρη στην ετοιμασία της λειτουργιάς, η Μπιτάδαινα η Μαρία (μάνα του καπτα-Κώστα Σκόλα), μαζί με τις αδερφάδες της, τη Γαρύφαλω Μπιτάδου-Λεριού, την Κατίνα Μπιτάδου-Τζούμα, την Φωτεινή Αθηνιώτη και άλλες από αυτές τις άξιες γυναίκες, που αδιάκοπα τραβούσαν τα οικογενειακά κουπιά ... στη στεριά!

Από τη χούντα, οι αυταρχικοί τυπολάτρες και ευθυνόφοβοι λιμεναρχαίοι, δεν επέτρεπαν στις ανεμότρατες να βγαίνουν αποβραδίς της 30ης Σεπτέμβρη και έδιναν τα χαρτιά για απόπλου στις 12 τα μεσάνυχτα! Κόπηκε και η μεγάλη τελετή, παρά μόνο σε κάθε ανεμότρατα φώναζαν έναν παπά να κάνει αγιασμό.

Ταξίδεψαν για πάντα και οι παλιοί Τσεσμελήδες ψαράδες...

Ταξίδεψαν και οι γυναίκες τους, που καταπιάνονταν με πολλά!

Οι απόγονοί των μικρασιατών προσφύγων από την Αγιά-Παρασκευή του Τσεσμέ, γίναμε μια καλή παρέα μέσα στον Σύλλογο : <<Το Κιόστε - Μικρασιατικός Σύλλογος Αγιοπαρασκευούσηδων-Τσεσμελήδων Μυτιλήνης>> από όπου με πολλές εκδηλώσεις και δραστηριότητες, αναδεικνύουμε τα αυθεντικά στοιχεία του πολιτισμού και της ιστορίας τους.