Με τη δυστυχία διάχυτη και δεδομένη στο λαό, τα γεγονότα είναι εμφανή και αποδεδειγμένα, αναρωτιέται κανείς γιατί δεν υπάρχουν επαρκείς και μαζικές αντιδράσεις.

Η νάρκη είναι γενική και βαθιά, φαίνεται στις δημοσκοπήσεις, όπου οι ίδιοι άνθρωποι που γκρινιάζουν και ζουν την κόλαση της δικής τους καθημερινότητας, ψηφίζουν τους ίδιους ανθρώπους που κατηγορούσαν.

Η διαφθορά, η διαπλοκή, η καταστροφική πορεία δεν αντέχουν στη λογική ανάλυση οποιουδήποτε επιπέδου. Μιλάμε γενικά για μα δυσανάλογη συμπεριφορά, μια ανεξήγητη φυγή από τα προβλήματα.

Αν προσπαθήσουμε να δούμε το φαινόμενο από την πλευρά της ψυχολογίας, θα χαρακτηρίζαμε την κατάσταση ως αποτέλεσμα μιας ασυνείδητης απώθησης.

Στην ψυχή μας, ό,τι είναι επώδυνο και τραυματικό, σκεπάζεται από ένα χιτώνα αμνησίας, θάβεται κάτω από εκλογικεύσεις και μια βολική δικαιολογία ότι τάχα είναι άσκοπο να προσπαθήσουν γιατί τίποτα δεν αλλάζει. Μια πλήρης παθητικότητα και έλλειψη ελπίδας, καθώς η ύπαρξη συρρικνώνεται και αδρανοποιείται. Περιορίζεται στο ελάχιστο η διατροφή, η πνευματική ανάπτυξη, που σχεδόν μηδενίζεται, και οι πολίτες γίνονται κατατονικοί χωρίς ίχνος βούλησης.

Μια άλλη ερμηνεία αυτής της φαινομενικής αποβλάκωσης του λαού έρχεται πάλι από την ψυχολογία και τη σχολή της Συμπεριφορικής. Σύμφωνα, λοιπόν, με την ερμηνεία αυτής της επιστήμης, ο άνθρωπος μαθαίνει συμπεριφορές ανάλογα με τις θετικές ή αρνητικές ενισχύσεις. Όταν μια συμπεριφορά αμείβεται, τότε ενισχύεται και γίνεται μόνιμη. Αντίθετα, όταν η δράση του ανθρώπου έχει ως αποτέλεσμα συνεχείς ματαιώσεις, δηλαδή αρνητική ενίσχυση, τότε το αποτέλεσμα είναι η φυγή, η απομάκρυνση από την αγχογενή κατάσταση και η περιστολή του ανθρώπου. Ταυτόχρονα, η κατάσταση φόβου που εντέχνως καλλιεργούν οι επικυρίαρχοι του ελληνικού λαού, συντελεί στο πάγωμα, την αδρανοποίηση και την αδυναμία αντίδρασης.

Από την «Πολιτεία» του Πλάτωνος μπορούμε να αντλήσουμε μια ακόμα ερμηνεία της αφύσικης συμπεριφοράς αυτής της υποταγής. Το παράδειγμα για την πλατωνική ερμηνεία μάς μεταφέρει σ’ έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι ζουν μέσα σε μια σπηλιά. Είναι ακινητοποιημένοι σε μια θέση και το μόνο που αντιλαμβάνονται, είναι οι σκιές των πραγμάτων. Οι σκιές αυτές δημιουργούνται στον απέναντι τοίχο και ο φωτισμός που τις προκαλεί, είναι οι φωτιές που ανάβουν στην πλάτη των ανθρώπων. Σε έναν παράλληλο τοίχο, περνούν τα σκαριφήματα των ζώων και των πραγμάτων που συνυπάρχουν στη ζωή μας. Ίσως αυτή να είναι η τηλεόραση με τα καραγκιοζάκια της. Οι άνθρωποι της σπηλιάς ζουν και διαμορφώνουν απόψεις μέσα στο σκηνικό των σκιών, που είναι γι’ αυτούς η μοναδική πραγματικότητα.

Ας υποθέσουμε, τώρα, ότι κάποιος άλλος, ή ακόμα και η ίδια η ζωή τους, τους εξαναγκάζει να βγουν έξω από την κρύπτη τους και να δουν τον κόσμο στις πραγματικές του διαστάσεις, αλλά το κυριότερο, να αντικρίσουν το φως, τη διαύγεια και την καθαρότητά του σε αντίθεση με τη φασματική λάμψη, με τη λάμψη της φλόγας και των σκιών που προκαλούσε.

Αυτή η μετάβαση από το ένα στο άλλο, χρειάζεται μεγάλη δύναμη προσαρμογής. Οι περισσότεροι τρομάζουν, πανικοβάλλονται και προτιμούν το μισοσκόταδο της σπηλιάς, όπου και επιστρέφουν. Το φως τυφλώνει και σοκάρει. Έτσι η αναστροφή είναι εύκολη. Πείθεις τον εαυτό σου ότι η αλήθεια είναι οι σκιές και τα «καραγκιοζάκια» της τηλεόρασης, ή η ξύλινη γλώσσα των πολιτευτών. Η ζωή αποκτά μια εικονική πραγματικότητα. Η αδράνεια, η παράλυση κάθε αντίδρασης μοιάζει με τη νάρκη που προαναφέραμε.

Μουδιασμένοι και αναποφάσιστοι άνθρωποι, δεμένοι στη μονοκατευθυντή στάση της θέασης των σκιών, μεταβάλλονται σε έναν αδρανή πληθυσμό.

Φως και σκοτάδι. Το φως ενοχλεί και προς στιγμήν τυφλώνει. Το σκοτάδι βολεύει.

Κάποιος πρέπει να μας σπρώξει έξω απ’ τη σπηλιά. Αυτό θα γίνει έτσι κι αλλιώς. Και αυτό που θα μας πιέσει, φαίνεται ότι δε θα ‘ναι το μυαλό μας, αλλά το στομάχι μας και η φυσική μας επιβίωση.