Πρόσφατα ψηφίστηκε στο ελληνικό κοινοβούλιο το νομοσχέδιο για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ένα από τα σημεία που πυροδότησε την αντιπαράθεση ανάμεσα στην κυβέρνηση και την αντιπολίτευση ήταν η διάταξη που προβλέπει την αναγραφή στον Απολυτήριο τίτλο των μαθητών της διαγωγής τους. Ας σημειωθεί πως η αξιολόγηση των μαθητών γινόταν από συστάσεως του ελληνικού κράτους και της θεμελίωσης του θεσμού τη παιδείας. Η διαγωγή τους αναγραφόταν στους τίτλους τους και μόνο οι όροι με τους οποίους αποδιδόταν αυτή άλλαζαν στις διάφορες μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιούνταν στον χώρο της εκπαίδευσης. Έτσι, χρησιμοποιήθηκαν κατά καιρούς τα αξιολογικά επίθετα άριστος, εξαίρετος, κοσμιότατος, κόσμιος, μεμπτός, επίμεμπτος κ.λπ. Η αναγραφή της διαγωγής στους τίτλους των μαθητών είχε καταργηθεί από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ το 2017 και επαναφέρεται τώρα από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Πρόκειται για την «κατάρα» της νεοελληνικής παιδείας που μοιάζει με ένα πλοίο που σιγά σιγά βουλιάζει, γιατί όλες οι μεταρρυθμίσεις γίνονται με ιδεολογικά κριτήρια και χωρίς ιδιαίτερη μελέτη και έρευνα. Κι ενώ η διεθνής εμπειρία και έρευνα έχει δείξει πως και η μικρότερη αλλαγή σε ένα χώρο, ιδιαίτερα την εκπαίδευση, απαιτεί ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον δύο χρόνων, για να αποδώσει, εμείς γκρεμίζουμε ό τι έχει γίνει χωρίς να δώσουμε στις διάφορες αλλαγές τον απαιτούμενο χρόνο, για να αποδώσουν. Έτσι, βρισκόμαστε πάντα στην αρχή!

Στην περίπτωση, λοιπόν, της αναγραφής της διαγωγής των μαθητών στους τίτλους σπουδών τους εγείρονται κάποιοι προβληματισμοί:

Πρώτο: η κ. Υπουργός υποστήριξε πως το σχολείο δεν αποβλέπει μόνο στην πνευματικά ανάπτυξη των μαθητών αλλά και στην ψυχική τους καλλιέργεια. Όπως, λοιπόν, αναγράφεται στον τίτλο η επίδοση του μαθητή, έτσι πρέπει να αναγράφεται και η ηθική του κατάσταση, να φαίνεται, δηλαδή, ο βαθμός στον οποίο αυτός έχει αποκτήσει όλα τα γνωστικά και ηθικά αγαθά που προσφέρει το σχολείο. Τι πιο λογικό από αυτό. Όπως, όμως, ένας μαθητής που δεν έχει αποκτήσεις στον απαιτούμενο βαθμό τα προβλεπόμενα γνωστικά προϊόντα είναι αναγκασμένος να επαναλάβει την τάξη, γιατί να μη μένει στάσιμος και αυτός που δεν κατάφερε να ηθικοποιηθεί στον βαθμό που πρέπει; Γιατί, ασφαλώς, δεν είναι σωστό το σχολείο να δημιουργεί «έξυπνους διαβόλους» και με αυτούς να γεμίζει την κοινωνία.

Δεύτερο: η επίδοση των μαθητών αξιολογείται στο Γυμνάσιο και το Λύκειο με κάποιο βαθμό της εικοσάβαθμης κλίμακας. Κι εδώ έχουμε μια κλιμάκωση, ότι, για παράδειγμα, η επίδοση του μαθητή που αξιολογείται με βαθμό 16,5 μέχρι 18,5 χαρακτηρίζεται ως «Λίαν Καλή» και η επίδοση του μαθητή που αξιολογείται με βαθμό 18,5 μέχρι το 20 χαρακτηρίζεται ως «Άριστη». Υπάρχει τέτοια διαβάθμιση όσον αφορά τη διαγωγή των μαθητών; Με ποια κριτήρια αξιολογείται αυτή και πότε μια διαγωγή από «Κοσμιότατη» γίνεται «Κοσμία»; Ας πούμε, πόσες μέρες αποβολής πρέπει να έχει «φάει» ο μαθητής, για να μειωθεί η διαγωγή του;

Τρίτο: Ο μαθητής φεύγει από το σχολείο με το Απολυτήριο στο χέρι που γράφει πως η διαγωγή του υπήρξε «Κοσμία». Αλήθεια, τι αντιπροσωπεύει αυτός ο αξιολογικός χαρακτηρισμός; Τη συνολική φοίτηση του μαθητή στο σχολείο ή της συγκεκριμένης τάξης; Γιατί είναι δυνατό να έχουμε ένα μαθητή που όλα τα χρόνια ήταν τύπος και υπογραμμός και στην τελευταία τάξη έγινε απείθαρχος για κάποιο λόγο. Υπάρχουν παιδιά που σε κάποια περίοδο της ζωής τους συναντούν κάποια προβλήματα και καθήκον του δασκάλου είναι να τα βοηθήσει να τα ξεπεράσουν. Από την άλλη πλευρά, εξετάζεται καθόλου η ευθύνη που ενδεχομένως έχει ο διδάσκων σε αυτή την αλλαγή; Γιατί, όσοι έχουμε ασκήσει διευθυντικά καθήκοντα και κληθήκαμε να λύσουμε προβλήματα διαφορών ανάμεσα σε κάποιους μαθητές και καθηγητές με λύπη πολλές φορές διαπιστώσαμε πως υπεύθυνος για την κατάσταση που δημιουργήθηκε ήταν ο καθηγητής και όχι ο μαθητής.

Τέταρτο: Υπάρχει όμως και το πρόβλημα της διαδικασίας του χαρακτηρισμού της διαγωγής των μαθητών. Ποια είναι αυτή; Είναι γνωστό πως το τέλος της χρονιάς γίνεται μια συνεδρίαση του Συλλόγου των καθηγητών στην οποία ο καθένας αισθάνεται πια ασφαλής και βγάζει «τα απωθημένα» του. Για να γίνει αντιληπτό αυτό που εννοώ, θα αναφέρω μια προσωπική μου εμπειρία. Το 1979 υπηρετούσα στο 1^ο Λύκειο Αρρένων Νέας Σμύρνης. Επρόκειτο για ένα Λύκειο 1200 μαθητών με επτά τμήματα στην Γ΄ Λυκείου με 46-47 μαθητές σε κάθε τμήμα! Στο τέλος, λοιπόν, της χρονιάς έγινε η συνεδρίαση για τον χαρακτηρισμό της διαγωγής των μαθητών. Μία καθηγήτρια ζήτησε να μειωθεί η διαγωγή ενός συγκεκριμένου μαθητή. Όταν ρωτήθηκε «γιατί», αυτή απάντησε πως όλο τον χρόνο τής είχε κάνει «τη ζωή μαρτύριο»! Σημειώνω πως κανενός άλλου καθηγητή τη ζωή δεν την είχε κάνει μαρτύριο ο εν λόγω μαθητής. Όλοι οι συνάδελφοι που ήταν πολλοί και έμπειροι κινούμενοι προφανώς από συναδελφική αλληλεγγύη ψήφισαν τη μείωση της διαγωγής του μαθητή. Έτυχε να κληθώ τελευταίος να εκφράσω την άποψή μου. Σημειωτέον ότι τον προηγούμενο χρόνο είχα υπηρετήσει ως Προϊστάμενος σε μια Επιθεώρηση και διέθετα μια πρόσθετη διοικητική εμπειρία. Ρώτησα, λοιπόν, την καθηγήτρια αν υπάρχει κάτι γραμμένο στο Ποινολόγιο του σχολείου, κάποια παρατήρηση και μου απάντησε αρνητικά. Τη ρώτησα αν ο μαθητής αυτός έχει τιμωρηθεί με κάποια ποινή κ.λπ. Και πάλι μου απάντησε αρνητικά. Τότε ρώτησα τους συναδέλφους πώς θα μειώσουμε την ποινή κάποιου που δεν έχει δεχθεί ούτε παρατήρηση από τον Διευθυντή! Συμπλήρωσα πως, αν μειώσουμε τη διαγωγή του μαθητή και προσφύγει αυτός σε κάποιο δικαστήριο, είναι βέβαιο πως θα δικαιωθεί και εμείς θα εξευτελιστούμε. Οι συνάδελφοι συμφώνησαν με έμενα και άλλαξαν τη στάση τους. Θέλω να πω πως πολλές φορές κρίνουμε επιπόλαια τα γεγονότα και μειώνουμε τη διαγωγή των μαθητών.

Όλα αυτά δείχνουν πως η επιβολή ποινής περνά από κάποια διαδικασία και αυτή πρέπει να τηρείται ευλαβικά, όταν πρόκειται να μειωθεί η διαγωγή κάποιου μαθητή, πράγμα που θα τον ακολουθεί σε όλη του τη ζωή. Τούτο σημαίνει πως, όπως γίνονται σεμινάρια για τον τρόπο που διδάσκεται ένα μάθημα, πρέπει να γίνονται σεμινάρια και για τον τρόπο που επιβάλλονται οι ποινές και ιδιαίτερα μειώνεται η διαγωγή των μαθητών. Το καλύτερο, όμως, όλων είναι να αποτρέπουμε τις συνθήκες εκείνες που οδηγούν τους εκπαιδευτικούς να ασχολούνται με αυτά τα θέματα. Τρόποι υπάρχουν…