Όταν λέμε σύμβολα εννοούμε σημεία, λέξεις και κυρίως σχήματα που υποδηλώνουν μια έννοια ή μια αφηρημένη ιδέα. Έτσι έχουμε σημαίες, εθνόσημα, οικόσημα και παντός είδους σύμβολα (αστρονομικά, ζωδιακά, μαθηματικά, βοτανικά, μουσικά, χημικά, μετεωρολογικά κ.ά.).

Είναι τεράστια η σημασία των συμβόλων για τους πολιτισμούς της ανθρωπότητας. Κάποιοι μάλιστα λένε ότι και ολόκληρη η καλλιτεχνία, ως αναπαριστώσα ιδέες σε αισθητή εμφάνιση, είναι ένα σύμβολο.

Εάν εξαιρέσουμε τη σβάστικα που παρατηρείται προ χιλιάδων ετών σ’ όλους τους πολιτισμούς της λεγόμενης Ινδοευρωπαϊκής ομοεθνίας, τα πέντε λοιπά σύμβολα που περιγράφονται στο άρθρο είναι ελληνικές επινοήσεις που τις έκλεψαν και τις ιδιοποιήθηκαν άλλα έθνη και πολιτισμοί, εξ ου και ο τίτλος του άρθρου θα ήταν ακριβέστερος ως «η κλοπή ή η μοίρα των συμβόλων».

Σβάστικα είναι λέξη σανσκριτική και σημαίνει «τα μικρά πράγματα που φέρνουν την ευτυχία». Τέσσερις ορθές γωνίες σε σχήμα σταυρού (αγκυλωτού) δεξιόστροφες (σβάστικα) ή αριστερόστροφες (σοβάστικα). Πανάρχαιο ηλιακό σύμβολο της ευτυχίας, θα το συναντήσουμε από πολύ ενωρίς στους Έλληνες με το όνομα «τετρασκέλιον» ή «δίγαμμα».

Στον μεσοπόλεμο του εικοστού αιώνα ο Χίτλερ, με την ιδεολογική μεσολάβηση του Κεμάλ Ατατούρκ, οικειοποιήθηκε το άρειας προέλευσης σύμβολο για να διακηρύξει τις ιδεοληψίες του για την άρεια υπεροχή, συνδέοντας έτσι ένα προαιώνιο σύμβολο της χαράς με τον αντισημιτισμό και τις ναζιστικές θηριωδίες.

Παρόμοιο διακοσμητικό σχήμα με τη σβάστικα είναι ο ελληνικός «μαίανδρος» που αποτελείται από συνελισσόμενες ορθές γωνίες, και πήρε το όνομα από τον μικρασιατικό ποταμό Μαίανδρο (τουρκ. Menderes ), έναν ποταμό με αλλεπάλληλους ελιγμούς και με τόσο ήρεμη ροή που χρειάζεται κάτι να επιπλεύσει για να αντιληφθεί κάποιος τη διεύθυνση των υδάτων του. Λέγεται μάλιστα ότι η αρχική του ονομασία ήταν «Αναβαίνων» (προς τα πηγάς).

Να σημειώσουμε ότι μαίανδρος λέγονταν και η «χειρώνειος λαβή» που υποδείχθηκε στον Πηλέα από τον Χείρωνα για να εξουδετερώσει τη θεά Θέτιδα, και η οποία λαβή χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα στο αγώνισμα της πάλης.

Ένα άλλο σύμβολο είναι ο σταυρός, το σύμβολο του Χριστιανισμού από το ξύλο της θείας σταύρωσης και το «εν τούτω νίκα» του Μεγ. Κωνσταντίνου. Ο σταυρός έχει ελληνική προέλευση. Εν αρχή εσήμαινε πάσσαλος (από το θέμα στα- του ίστημι) και στη συνέχεια σύνθεση δύο ξύλων σε σχήμα Τ που χρησιμοποιήθηκε για θανατικές εκτελέσεις, όπως του Χριστού, διαμορφωμένος πλέον με τέσσερα σκέλη.

Να σημειωθεί ότι ο χριστιανικός πλέον σταυρός μοιάζει με το θιβετιανό συγκρότημα «Μάνταλα» (κύκλος) που είναι δύο κάθετοι διάμετροι εγγεγραμμένου σε τετράγωνο κύκλου. Το σχήμα αυτό συμβολίζει τον κόσμο, τις τέσσερις εποχές και τροπές και τον ήλιο, την πηγή της ζωής, φαίνεται δε να έχει σχέση με την πυθαγόρεια «τετρακτύ».

Ο σταυρός χρησιμοποιήθηκε ως αρχιτεκτονικό πρότυπο σχήμα στη ναοδομία.

Ο δικέφαλος αετός, εθνόσημο ίσως ανατολικής προέλευσης (Χετταίοι), υιοθετήθηκε από τον Ισαάκιο Κομνηνό (1057-1059) και έγινε στη συνέχεια το επίσημο σύμβολο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τον Θεόδωρο Β΄ Λάσκαρη.

Το βυζαντινό αυτό έμβλημα το ιδιοποιήθηκαν οι Τούρκοι μετά τη νικηφόρα μάχη του Μαντζικέρτ το 1071 και πολύ αργότερα οι Αλβανοί, από τον Αλβανό ήρωα ελληνικής καταγωγής Γεώργιο Καστριώτη ή Σκεντέρμπεη, οι οποίοι επίσημα το 1915 το τοποθέτησαν και στη σημαία τους (μαύρος δικέφαλος σε κόκκινο φόντο). Σαν πολύ πάει λοιπόν μια τέτοια απειλή εναντίον μας με τα δάχτυλα να σχεδιάζουν δικό μας αετό...

Στη συνέχεια, η τουρκική «ημισέληνος» έχει μια πιθανή ιουδαϊκή καταγωγή και μια ενδιαφέρουσα ελληνική ιστορία, πάντως όμως καμία σχέση με την Τουρκία. Και παρά το ότι έχουμε ημισελήνους σε ελληνικά νομίσματα της Κάτω Ιταλίας και της Κρήτης ήδη από τον 6^ο π.Χ. αιώνα, ενδιαφέρον παρουσιάζει η ακόλουθη ιστορία:

Το 339 π.Χ. ο Φίλιππος ο Β΄ ενώ πολιορκούσε το αρχαίο Βυζάντιο, φάνηκε ξαφνικά η σελήνη στον ουρανό και άρχισαν να γαυγίζουν οι σκύλοι, με αποτέλεσμα να ξυπνήσουν οι κάτοικοι και να καταφέρουν να αποκρούσουν τους Μακεδόνες.

Οι Βυζαντινοί τότε έστησαν από ευγνωμοσύνη άγαλμα της σεληνιακής θεάς Εκάτης και έκαναν επίσημο σύμβολό τους την ημισέληνο. Ένα νόμισμα μάλιστα απεικόνιζε στη μια όψη τη θεά Άρτεμη και στην άλλη την ημισέληνο με αστέρι (!)

Στη συνέχεια -επειδή ο κόσμος αλλάζει συνέχεια και ανατροφοδοτείται όχι μόνο από σύμβολα- ο Ερτογρούλ (1224) ιδρυτής της Οθωμανικής Τουρκίας μαζί με το γιο του Οσμάν παρέλαβαν το βυζαντινό έμβλημα και το διετήρησαν ως θρησκευτικό και στρατιωτικό μέχρι σήμερα, μεταβάλλοντας μάλιστα το 1844 το οκτάκτινο αστέρι σε πεντάκτινο.

Τέλος, ένα ακόμα ελληνικό σύμβολο που αμφισβητήθηκε και υπέστη εθνικές δοκιμασίες είναι το δεκαεξάκτινο αστέρι της Βεργίνας, επίσημο εθνόσημο της Αργεαδικής δυναστείας του Φιλίππου και στη συνέχεια όλου του Ελληνισμού. Το αστέρι λέγεται ότι απεικονίζει τα τέσσερα κοσμογονικά στοιχεία μαζί με το δωδεκάθεο.

Τα σύμβολα είναι όντως ισχυρά, αλλά η μοχθηρία και η κατακτητική επιβουλή των ανθρώπων (και μάλιστα των γειτόνων) είναι δυστυχώς ισχυρότερη.