Αφιερωμένο σε όλους εκείνους που μπορούν και θέλουν να αποσυμβολίζουν νοήματα.

Το Μεσολόγγι, λένε τα βιβλία της Ιστορίας, κράτησε όρθιο ένα χρόνο περίπου! Δεν μπόρεσε να αντέξει! Έπεσε νικημένο από την πείνα. Το έγραψε κι ο ποιητής: «Έρμο τουφέκι σκοτεινό τι σ’ έχω εγώ στο χέρι / οπού συ μου ‘γινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξέρει». Αυτήν τη φυσική αδυναμία προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν οι αντίπαλοι: την πείνα, την εξαθλίωση, τις κακουχίες. Έτσι πίστευαν ότι θα υποτάξουν και θα τιθασεύσουν το ελεύθερο φρόνημα και την αγωνιστική διάθεση των κατοίκων τής μετέπειτα «Ιερής Πόλης». Κι αυτό το γράφει ο εθνικός μας ποιητής: Ο αντίπαλος κυριευμένος από την αλαζονεία της αριθμητικής υπεροχής και των πολεμοφοδίων, «ξάφνου τρανή στέλνει λαλιά, […] τρόμου λαλιά» προς το πολιορκημένο κάστρο…

Δεν του βγήκε όμως. Το Μεσολόγγι δεν παραδόθηκε, ούτε έπεσε όσο εύκολα υπολόγιζε ο εχθρός. Άντεξε. Όταν ο άνθρωπος νικά τον εαυτό του και τις επιθυμίες του, ακόμη και την αγάπη του για τη ζωή, τότε μπορεί να κάνει τα πάντα. Σήμερα πια απαιτείται κάτι λιγότερο από το τελευταίο. Είναι κοινό μυστικό ότι στη διάρκεια του χρόνου εκείνου, οι πολιορκημένοι έφτασαν στο όριο της ανθρώπινης αξιοπρεπούς διαβίωσης. Αλλά διατήρησαν αδιαπραγμάτευτο το ήθος τους. Τις αρχές και τις αξίες τους. Τα ιδανικά τους. «Λέξεις ίσως μονάχα και αέρας κοπανιστός» θα σχολίαζαν τα σημερινά δελτία ειδήσεων! Αξίζει να σημειωθεί όμως ότι εκείνη η ηρωική έξοδος, που στοίχισε πολλές ανθρώπινες ζωές, αναπτέρωσε το κίνημα του φιλελευθερισμού στην Ευρώπη, επηρέασε τη διπλωματία υπέρ των ελληνικών συμφερόντων, κάλυψε τα μελανά σημάδια του εμφύλιου κι άνοιξε το δρόμο για την τελική νίκη.

Είναι αλήθεια: το Μεσολόγγι σε κάθε περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας, πόσο μάλλον της ελληνικής, συνήθως πέφτει! Αλλά δεν παραδίνεται. Πραγματοποιεί ηρωική έξοδο, θυσιάζεται αλλά δεν ξεπουλιέται. Οι κάτοικοί του δεν καταλαβαίνουν από διαταγές και στρατιωτικές απειλές. Και ένας και χίλιοι και νηστικοί και χορτασμένοι, κάνουν αυτό που πρέπει. Βάζουν τον εαυτό τους σε δεύτερη μοίρα. Οι κάτοικοι σ’ αυτήν την αλλόκοτη πόλη των ιδεών δε γνωρίζουν ιστορία. Τη γράφουν, διδάσκοντας ταυτόχρονα τα βαθύτερα νοήματα του ανθρωπισμού: Να πολεμάς δε σημαίνει πως θα κερδίζεις. Σημαίνει ότι δεν είσαι σκλάβος. Ότι δεν υποκύπτεις, δεν παραδίνεσαι. Ότι αντέχεις. Ότι εσύ ορίζεις τη ζωή σου, εσύ την κυβερνάς. Πως διεκδικείς ένα καλύτερο αύριο: να μπορείς να απολαμβάνεις την ομορφιά της φύσης και της ζωής, χωρίς να χρειάζεται γι’ αυτό να έχεις ξεπουλήσει την περηφάνεια σου.

Η ιστορία παραδίδει ότι η νίκη εκείνη των Τουρκοαιγυπτίων συνοδεύτηκε από τεράστιες υλικές απώλειες: στις πέντε χιλιάδες έφτασαν οι νεκροί αυτών που ύψωσαν τη σημαία τους στα χαλάσματα της πόλης, μέσα «στο μαύρο σύννεφο» και μέσα «στη μαύρη πίσσα». Κι αυτό αποτελεί ένα μήνυμα ιστορικό: πρέπει να το καλοσκεφτεί όποιος δοκιμάζει να κατακτά ένα Μεσολόγγι. Πρέπει να ξέρει ότι δεν είναι εύκολο. Ότι κι αν ακόμη κερδίσει, δε θα είναι προς όφελός του. Πρέπει να μπορεί να θυσιάσει μεγάλο αριθμό δικών του ανθρώπων για να έχει το ποθητό αποτέλεσμα.

Πρέπει να μπορεί να αντέξει την αλήθεια πως λίγοι άνθρωποι, αδύναμοι κι ανήμποροι φαινομενικά, θα τον ευτελίσουν, θα του αντισταθούν. Οφείλει να γνωρίζει ότι κι αν ακόμη κερδίσει, θα καταχωρηθεί ως άνανδρος στην ιστορία. Κανένας ιστορικός δε θα επαινούσε το Γολιάθ αν αυτός νικούσε το Δαυίδ. Και τέλος ο κάθε δυνητικός Κιουταχής πρέπει να μαθαίνει πως ακόμη κι αν κερδίσει τον πόλεμο, το Μεσολόγγι ποτέ δε νικιέται. Μέσα από την ήττα του, γίνεται σύμβολο, ιδέα, αέρας κοπανιστός, όπως η ελευθερία, η αξιοπρέπεια, το ήθος… Πώς να φυλακίσεις τον άνεμο;