Ένα από τα προβλήματα στο λόγο που παρουσιάζουν τα παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας, είναι ο τραυλισμός.

Η πάθηση προκαλεί δυσχέρεια στη ροή του λόγου και εκδηλώνεται με διαταραχή στο ρυθμό, τη μελωδία και την ταχύτητα κατά τη διάρκεια της ομιλίας.

Ο τραυλισμός που παρουσιάζεται στα παιδιά, χαρακτηρίζεται από αστάθεια ως προς την ένταση και την ποιότητα των τραυλικών συμπτωμάτων και μπορεί να εμφανίζεται κατά περιόδους.

Εξαρτάται από το βαθμό της έντασης που το παιδί νιώθει, οφειλόμενης σε χαρά, λύπη ή άγχος. Εξασθενεί όταν το παιδί μιλάει αργά ή ψιθυριστά, όταν τραγουδάει ή απαγγέλλει ποίημα, όταν βρίσκεται σε χώρους με πολύ θόρυβο και δεν ακούει πώς μιλάει ώστε να αγχωθεί, όταν παίζει μόνο του κ.λπ..

Τα στάδια εξέλιξης του τραυλισμού σύμφωνα με το Van Riper, είναι τα εξής:

1ο Στάδιο - το παιδί επαναλαμβάνει περιστασιακά ήχους ή συλλαβές.

2ο Στάδιο - παρατηρείται «τράβηγμα» (επιμήκυνση) φθόγγων, ενώ κατά τη διάρκεια της ομιλίας εμφανίζεται δισταγμός και μπλοκάρισμα.

3ο Στάδιο - εδραιώνονται οι περιπτώσεις εμφάνισης δισταγμού, μπλοκαρίσματος, επαναλήψεων και επιμηκύνσεων φθόγγων και συλλαβών. Σε αυτό το στάδιο το παιδί συνειδητοποιεί τη δυσκολία του και μπορεί να συνυπάρχουν διάφορα τικ (παράλληλες κινήσεις των μυών του προσώπου, του λαιμού, των χεριών, των ώμων).

4ο Στάδιο - οι παύσεις και τα μπλοκαρίσματα κατά τη διάρκεια της ομιλίας είναι τόσο μεγάλα, που παρακωλύουν την επικοινωνία του παιδιού με τους άλλους.

Πρέπει να σημειωθεί ότι ο τραυλισμός διαταράσσει την ισορροπία της οικογένειας. Δημιουργεί ένταση και άγχος στους γονείς, που μεταδίδεται στο παιδί είτε λεκτικά, με παρατηρήσεις του τύπου «πρόσεχε, πρώτα σκέψου και μετά μίλα, γιατί δεν προσπαθείς;», είτε μη λεκτικά, μέσω ορισμένης συμπεριφοράς, χροιάς της φωνής κ.τ.λ., οπότε το παιδί αντιλαμβάνεται τα συναισθήματα του γονιού σχετικά με τη δυσκολία του στην έκφραση και αγχώνεται περισσότερο.

Στο αυξανόμενο άγχος, τα τραυλικά επεισόδια εντείνονται και το παιδί προσπαθεί να αμυνθεί με επιθετικότητα, απόσυρση, άρνηση για ομιλία. Δημιουργείται λοιπόν ένας φαύλος κύκλος, που για να αρθεί, πρέπει να εντοπιστούν οι παράγοντες που συντηρούν ή και εντείνουν τον τραυλισμό.

Η θεραπευτική προσέγγιση συχνά απαιτεί συνδυασμό διάφορων τεχνικών και επικεντρώνεται στην ψυχολογική και λογοθεραπευτική στήριξη του παιδιού, με παράλληλη, σε κάποιες περιπτώσεις, συμβουλευτική των γονιών.

Ο πρώιμος τραυλισμός, από την άλλη, αποτελεί ένα φυσιολογικό στάδιο στην πορεία της κατάκτησης του λόγου. Είναι μία ακραία μορφή της φυσιολογικής δυσχέρειας που το παιδί ενδέχεται να αντιμετωπίσει σε σχέση με την ομιλία. Παρουσιάζεται στην ηλικία μεταξύ των 2,6 και των 5,6 χρόνων περίπου, κυρίως σε αγόρια.

Ο πρώιμος τραυλισμός, σε αντίθεση με τον τραυλισμό, εμφανίζεται περιστασιακά και για μικρό χρονικό διάστημα. Έχει μοναδική συμπτωματολογία.

Το παιδί επαναλαμβάνει ολόκληρες λέξεις και φράσεις. Οι λέξεις είναι λειτουργικές, δηλαδή σύνδεσμοι, αντωνυμίες κ.τ.λ., ενώ στον τραυλισμό η δυσκολία εντοπίζεται σε ρήματα, ουσιαστικά κ.τ.λ.. Μόνο σποραδικά μπορεί να παρατηρήσουμε στον πρώιμο τραυλισμό οποιαδήποτε χαρακτηριστικά του πλήρους ανεπτυγμένου τραυλισμού.

Επίσης τα παιδιά που εμφανίζουν πρώιμο τραυλισμό, δε βιώνουν τον εαυτό τους διαφορετικό από τα άλλα παιδιά, ούτε η ομιλία τους είναι για αυτά πηγή άγχους.

Μπορεί να έχουν αίσθηση της δυσκολίας τους και το εξωτερικεύουν χτυπώντας με το χεράκι τους το στόμα, κλαίγοντας ή γελώντας.

Τον πρώιμο τραυλισμό συνήθως επιδεινώνει η προσπάθεια των γονιών άρα και η πίεση που ασκούν στο παιδί, να συντομεύσουν τον απαιτούμενο χρόνο για την εκμάθηση του λόγου.

Ο πρώιμος τραυλισμός συνήθως ξεπερνιέται εύκολα και ομαλά. Υπάρχει όμως κίνδυνος να εξελιχθεί σε διαταραχή προχωρημένης μορφής. Ιδιαίτερη σημασία έχει η έγκαιρη συμβουλευτική συνεργασία με τους γονείς του παιδιού.