Μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία, βασισμένη σε αρχεία, αλιεύσαμε αυτές τις μέρες από το facebook του Κώστα Καμπουρίδη και αφορά την υπεράσπιση της Μυτιλήνης από πλευράς Καταλανών από τους Οθωμανούς τον Σεπτέμβριο του 1462!

Το Σεπτέμβριο του 1462, αναφέρει ο κ. Καμπουρίδης, όταν οι Οθωμανοί Τούρκοι ξεκινούσαν την πολιορκία του κάστρου της Μυτιλήνης, την πόλη υπερασπίζονταν 5.000 άνδρες, από τους οποίους, όπως γράφει ο Χαλκοκονδύλης, 1.000 ήταν ξένοι και απ’ αυτούς 300 Καταλανοί μισθοφόροι και 70 ιππότες της Ρόδου. Ως Καταλανική Εταιρεία, οι μισθοφόροι αυτοί πρόσφεραν πολεμικές υπηρεσίες στην Ανατολή και βέβαια στο Βυζάντιο, ήδη από τον 14ο αιώνα. Στη Λέσβο ήταν υπό τις διαταγές των Γατελούζων, υπερασπιζόμενοι το κάστρο αλλά και διενεργώντας επιδρομές στα απέναντι μικρασιατικά παράλια απ’ όπου επέστρεφαν με λεία. Ήταν επόμενο μετά την άλωση της Μυτιλήνης η οργή των Τούρκων να ξεσπάσει και στους μισθοφόρους αυτούς, που τιμωρήθηκαν με άγριο τρόπο.

Η παρουσία Λατίνων και Καταλανών στη Λέσβο ανιχνεύεται και στα «κατάστιχα απογραφής», τις οθωμανικές ιστορικές πηγές που είναι περισσότερο αξιόπιστες όταν είναι χρονολογικά πιο κοντά στα γεγονότα. Σε κώδικα απογραφής της Λέσβου του 1548 επί Σουλεϊμάν Α΄ (1520-1566), δίπλα στα βυζαντινά οικογενειακά ονόματα των κατοίκων της Λέσβου, καταχωρίζεται πληθώρα λατινικών ονομάτων, μερικά από τα οποία υποδηλώνουν παρουσία Καταλανών στο νησί. Φαίνεται πως κάποιοι είχαν εγκατασταθεί στο νησί ερχόμενοι σε επιγαμίες με τον ντόπιο πληθυσμό και καταγράφονται μαζί με τους υπόλοιπους χριστιανούς ραγιάδες.

Ως οικογενειακό όνομα, το Katalan απαντάται στην Ερεσό (Herse), στο χωριό Λαγκάδα της περιοχής Κόρακα, ενώ ως Katalano στην πόλη Κόρακα (Koreke) και στο χωριό Manuloz, άλλο όνομα, Alipo, στο βόρειο μέρος της Λέσβου. Στην εικόνα ο Dimitri Katalan από τη συνοικία Papa Palologo Yorgi της Ερεσού.