Την Καρδίτσα επισκέφθηκε την προηγούμενη εβδομάδα ο Γ.Γ. του Υπουργείου Εσωτερικών, Κώστας Πουλάκης, ο οποίος άλλωστε είναι εκείνος που έχει δουλέψει για την εν λόγω μεταρρύθμιση και μίλησε σε εκδήλωση της νομαρχιακής επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ για τη μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης, παρουσιάζοντας τις βασικές πλευρές της, στεκόμενος ιδιαίτερα στο θέμα της απλής αναλογικής, που έχει κυρίως απασχολήσει τη δημόσια συζήτηση.

Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε: «Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι η απλή αναλογική δεν είναι αντίθετη στην αποτελεσματική διοίκηση. Απλά αλλάζει τη λογική της παντοκρατορίας ενός δημάρχου που θα έχει εξασφαλισμένη την πειθαρχία του Δημοτικού Συμβουλίου. Πώς αλλάζει τη λογική της διοίκησης των Δήμων; Η απλή αναλογική φτιάχνει αιρετούς υπεύθυνους, όχι απλούς χειροκροτητές του δημάρχου, αν είναι στη συμπολίτευση, ή μια αντιπολίτευση που απλά πετάει πέτρες από την κερκίδα. Η απλή αναλογική θα βάλει τα δημοτικά συμβούλια να συζητήσουν ουσιαστικά, να προβληματιστούν συλλογικά και τελικά να συνθέσουν. Στην ομιλία του ο Κ. Πουλάκης ανέφερε:

Η καθιέρωση της απλής αναλογικής

Η βασική κριτική μας στον «Καλλικράτη» εστιαζόταν σε 4 σημεία. Και στα σημεία αυτά θεωρώ ότι απαντάμε με τη μεταρρύθμιση του «Κλεισθένη».

Σημείο πρώτο. Ο «Καλλικράτης» διατήρησε σε πολύ μεγάλο βαθμό το έλλειμμα δημοκρατίας στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Όχι μόνο με το εξόφθαλμα πλειοψηφικό εκλογικό του σύστημα, που δίνει στο δήμαρχο το 60% των εδρών, ακόμα κι αν έχει πάρει λιγότερο από 20% των ψήφων. Αλλά και με την ατολμία που επέδειξε σε αρκετά σημεία, σχετικά με τη συμμετοχή των πολιτών.

Πώς απαντάμε σε αυτό; Πρώτα απ’ όλα με την καθιέρωση της απλής αναλογικής. Κι επειδή πολλά έχουν ειπωθεί για την περιβόητη «κυβερνησιμότητα», πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι η απλή αναλογική δεν είναι αντίθετη στην αποτελεσματική διοίκηση. Απλά αλλάζει τη λογική της παντοκρατορίας ενός δημάρχου που -με το όπλο του θηριώδους εκλογικού μπόνους- θα έχει εξασφαλισμένη την πειθαρχία του Δημοτικού Συμβουλίου. Η απλή αναλογική φτιάχνει αιρετούς υπεύθυνους όχι απλούς χειροκροτητές του δημάρχου. Ενώ τώρα και οι πολίτες έχουμε σε μεγάλο βαθμό επαναπαυθεί και αναθέσει τα πάντα στους εκλεγμένους, όπως λέει και η καθιερωμένη παροιμία για «τα παράπονα στο δήμαρχο». Επομένως, με την απλή αναλογική απλά ανοίγουν διαφορετικοί δρόμοι για τη Διοίκηση των Δήμων. Δρόμοι συνθετικοί, συλλογικοί, δημοκρατικοί.

Ενίσχυση των τοπικών κοινοτήτων

Επειδή όμως η δημοκρατία σε καμία περίπτωση δεν αρχίζει και δεν τελειώνει στην απλή αναλογική, με τον «Κλεισθένη» προχωράμε πολλά βήματα παραπέρα :

Ενισχύουμε την αυτονομία των τοπικών κοινοτήτων, για να μπορούν οι κάτοικοι και του πιο μικρού και απομακρυσμένου χωριού της χώρας να διαχειρίζονται αποτελεσματικά και όπως αυτοί αποφασίζουν τα βασικά, έστω τα στοιχειώδη θέματα της καθημερινότητάς τους. Ενεργοποιούμε και διευρύνουμε το θεσμό των τοπικών και περιφερειακών δημοψηφισμάτων, για να μπορούν να τοποθετούνται και να αποφασίζουν ευθέως οι πολίτες κάθε περιοχής για τα πιο κρίσιμα ζητήματα.

Διαφορετικά μοντέλα δήμων

Σημείο δεύτερο. Ο «Καλλικράτης» έφτιαξε ένα ενιαίο κουστούμι για όλους τους Δήμους, μικρούς και μεγάλους, αστικούς, νησιωτικούς και ορεινούς. Ανάγκασε την Αργιθέα να προσπαθεί μονίμως να συμβαδίσει και να ανταποκριθεί στα ίδια δεδομένα με την Αθήνα, ενώ όλοι ξέρουμε ότι η πραγματικότητα που βιώνει κάθε Δήμος, αλλά και οι ανάγκες κάθε τοπικής κοινωνίας διαφέρουν.

Πώς απαντάμε σε αυτό; Προχωράμε στη θεσμοθέτηση διαφορετικών μοντέλων Δήμων. Ξεχωρίζουμε τους πολύ μεγάλους Δήμους, τις Μητροπόλεις, τους μεσαίους αστικούς Δήμους της ηπειρωτικής χώρας, τους αγροτικούς Δήμους, τους μικρούς και μεσαίους ορεινούς και νησιωτικούς Δήμους.

Με τον τρόπο αυτό, θα είμαστε σε θέση να σχεδιάσουμε τις αρμοδιότητες, τη χρηματοδότηση, όλες τις πολιτικές που ασκούνται για τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, προσαρμόζοντάς τις στα πραγματικά δεδομένα, τις ανάγκες και τις δυνατότητες κάθε Δήμου.

Σχεδιάσαμε τα δυο προγράμματα «Φιλόδημος»

Σημείο τρίτο της τότε κριτικής μας. Ο «Καλλικράτης», ή μάλλον ακριβέστερα η πολιτική μέσα στην οποία εφαρμόστηκε, κινήθηκε στη λογική της δραστικής περικοπής των πόρων της Αυτοδιοίκησης. Τι κάνουμε σήμερα εμείς; Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να πούμε ότι από το 2015 μέχρι και σήμερα, όχι μόνο δεν έχει κοπεί ούτε ένα ευρώ από την Αυτοδιοίκηση, αλλά αντίθετα προσπαθούμε να έχουμε, έστω μικρές, αυξήσεις των ΚΑΠ.

Δεύτερον, στο πλαίσιο του «Κλεισθένη» αλλάζουμε τον τρόπο που μοιράζεται η κρατική χρηματοδότηση, για να μειωθούν οι μεγάλες ανισότητες στα έσοδα των Δήμων και να μπορούν όλοι, ακόμα και ο πιο μικρός Δήμος, να επιτελέσουν κάποιες στοιχειώδεις λειτουργίες.

Και βέβαια, σχεδιάσαμε και έχουμε θέσει σε εφαρμογή, κυρίως με τις προσκλήσεις από τα δύο προγράμματα του «Φιλόδημου», κάποια χρηματοδοτικά εργαλεία που ανταποκρίνονται σε επείγουσες και πιεστικές ανάγκες των τοπικών κοινωνιών. Τα εργαλεία αυτά δεν είναι μόνο ότι θα φτάσουν να ενισχύσουν με 2 δισεκατομμύρια ευρώ την Αυτοδιοίκηση, μέσα σε μια πενταετία. Χρηματοδοτούμε συγκεκριμένες δράσεις, που αφορούν κυρίως τη βελτίωση κομβικών υποδομών των Δήμων: Αγροτική οδοποιία, σχολικά κτήρια, ύδρευση και άρδευση, παιδικές χαρές, προμήθεια μηχανημάτων έργου.

Και Αναπτυξιακή επανεκκίνηση

Σημείο τέταρτο της κριτικής που κάναμε στον «Καλλικράτη», ήταν, όπως θυμάστε, ότι μέσα σε μία εποχή που το βασικό πρόβλημα της χώρας ήταν η αδιέξοδη εμπλοκή της στο καθοδικό σπιράλ της ύφεσης, δεν φρόντισε να δώσει στους Δήμους και στις Περιφέρειες το ρόλο εκείνο που θα τους αναλογούσε στο πλαίσιο μίας συνολικής προσπάθειας αναπτυξιακής επανεκκίνησης της χώρας.

Πήραμε μία πρωτοβουλία, που είναι σε εξέλιξη, να συνδιοργανώσουμε σε όλη τη χώρα και σε άμεση συνεργασία, από κοινού με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τα Περιφερειακά Αναπτυξιακά Συνέδρια. Η κυβέρνηση γύρισε όλη την Ελλάδα. Απέκτησε άμεση γνώση των προβλημάτων και των δυνατοτήτων. Και υλοποιεί ήδη τις αποφάσεις και τις προτάσεις που κατατέθηκαν από τους τοπικούς φορείς. Πρόκειται για μια διαδικασία πρωτόγνωρη, η οποία δημιουργεί ένα εξαιρετικά θετικό προηγούμενο και θα έπρεπε να καθιερωθεί.

Γι’ αυτό και «Κλεισθένης 1»

Και ο ΓΓ του υπ. Εσωτερικών κλείνοντας την εμπεριστατωμένη παρέμβαση του για το κυβερνητικό εγχείρημα στην αυτοδιοίκηση υποστήριξε ότι «μια μεταρρύθμιση δεν αρχίζει και δεν τελειώνει σε ένα νομοσχέδιο. Είναι μία ολόκληρη διαδικασία, στην οποία προχωράμε βήμα - βήμα, όσες αλλαγές είναι ώριμες και εφικτές. Το σημαντικό είναι να έχεις έναν συγκεκριμένο ξεκάθαρο στρατηγικό στόχο, ένα όραμα και να μένεις πιστός σε αυτό. Το λέω αυτό γιατί φυσικά το νομοσχέδιο που θα κατατεθεί στη Βουλή τώρα, προφανώς δεν είναι ούτε τέλειο, ούτε πλήρες. Γι’ αυτό άλλωστε έχει ονομαστεί «Κλεισθένης Ι», γιατί πολύ σύντομα θα ακολουθήσει η συνέχεια, με τις πιο δομικές αλλαγές στο κομμάτι των αρμοδιοτήτων».