Ελεύθερες είναι οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ και πολυκαταστημάτων να δημιουργήσουν μεγάλα καταστήματα στα νησιά του Αιγαίου. Αυτό δείχνει το παράδειγμα του ομίλου Βασιλόπουλου, που πριν λίγες μέρες άνοιξε ένα σούπερ μάρκετ 620 τ.μ. στη Μύρινα της Λήμνου. Το ζήτημα δεν αφορά μόνο τη Λήμνο, αλλά όλα τα νησιά του Αιγαίου, καθώς δείχνει ότι πλέον έχουν καταργηθεί όλα τα περιοριστικά μέτρα για το μέγεθος των καταστημάτων, που είχαν θεσπιστεί με νόμους τού 2007 και του 2005, αλλά και παλαιότερους.

Η απόφαση αδειοδότησης του συγκεκριμένου καταστήματος στηρίχθηκε στο νόμο για την απελευθέρωση των επαγγελμάτων που ψηφίστηκε τον προηγούμενο Φεβρουάριο και σε σχετική κοινή υπουργική απόφαση που ρυθμίζει το ζήτημα. Ο δήμαρχος Μύρινας, Αντώνης Χατζηδιαμαντής, μας εξήγησε μάλιστα ότι η νομοθεσία έχει καταργήσει τις αποφάσεις επί της σκοπιμότητας στο άνοιγμα μεγάλων καταστημάτων, και κάθε άλλο περιορισμό. «Οι μόνοι περιορισμοί που θέτει ο νόμος είναι πολεοδομικού χαρακτήρα», υπογραμμίζει ο δήμαρχος.
Με βάση το νόμο τού 2007, ένα σούπερ μάρκετ ή πολυκατάστημα στην Λήμνο μπορούσε να έχει συνολική έκταση έως 200 τ.μ. και στη Λέσβο 500 τ.μ.. Η «συνολική έκταση» περικλείει τους χώρους πώλησης, τους βοηθητικούς χώρους και τους αποθηκευτικούς χώρους αθροιστικά. Ο νόμος τού 2005 όριζε ότι τα παραπάνω όρια ίσχυαν μόνο για τους χώρους πώλησης των καταστημάτων, εξαιρώντας έτσι τους βοηθητικούς χώρους και τις αποθήκες. Ο νόμος που είχε ψηφιστεί το 1995 όριζε ως ανώτατο όριο για τους χώρους πώλησης τα 600 τ.μ..

Στο παρελθόν
Τις δύο προηγούμενες δεκαετίες στο τέως Νομαρχιακό Συμβούλιο της Λέσβου είχαμε βιώσει ομηρικές μάχες για να ανοίξουν μεγάλα σούπερ μάρκετ στη Λήμνο και τη Λέσβο.
Οι παλαιότεροι θα θυμούνται τις θυελλώδεις συνεδριάσεις για σειρά καταστημάτων σούπερ μάρκετ της Μυτιλήνης, που είτε κατάφεραν να πάρουν άδειες για πάνω από 500 τ.μ. είτε όχι. Θυμίζουμε τις περιπτώσεις «Γαληνός» στη Μυτιλήνη, «Ατλάντικ» στην Καλλονή, «Lidl» στη Μυτιλήνη και «Carrefour - Μαρινόπουλος». Η τελευταία ας σημειωθεί πως, αν και πήρε άδεια λειτουργίας για να φτιάξει κατάστημα μεγαλύτερο των 500 τ.μ., δεν προχώρησε στη δημιουργία του για άλλους λόγους.
Σε όλες τις περιπτώσεις οι κατά τόπους εμπορικοί σύλλογοι, αλλά και το Επιμελητήριο Λέσβου, είχαν δώσει σκληρές μάχες για να μη σπάσουν τα όρια που έθεταν οι εκάστοτε νόμοι.
Το ζήτημα αυτό έρχεται σήμερα στη δημοσιότητα από το «Ε» με αφορμή το σούπερ μάρκετ της Λήμνου. Ωστόσο, από την έρευνα που κάναμε προέκυψε ότι και σε άλλα νησιά του Αιγαίου έχουν ληφθεί ανάλογες αποφάσεις και έχουν ανοίξει σούπερ μάρκετ, με χαρακτηριστικές περιπτώσεις της Κέας και της Πάρου.

Μάχη οπισθοφυλακών
Ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Λέσβου, Γιώργος Ορφανός, μας δήλωσε ότι για το θέμα ενημερώθηκε τις προηγούμενες ημέρες από το «Ε», όταν διάβασε σχετικό δημοσίευμα πως άνοιγε το κατάστημα, καθώς δε μετέχει πλέον στις γνωμοδοτικές επιτροπές που εξετάζουν τις αιτήσεις αδειοδότησης των επιχειρήσεων. Ήδη το Επιμελητήριο μελετάει το θέμα σε συνεργασία με τα άλλα νησιωτικά επιμελητήρια και τον Επιμελητηριακό Όμιλο Ανάπτυξης Ελληνικών Νήσων (ΕΟΑΕΝ), προκειμένου να αποτρέψει τη δημιουργία άλλων μεγάλων σούπερ μάρκετ και πολυκαταστημάτων στα όρια του Νομού μας.
Σε δήλωσή της στο «Ε», η πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Λήμνου, Φωτεινή Στεφανιδάκη, δήλωσε: ««Δώσαμε μια μάχη, καθώς σκοπός του Εμπορικού Συλλόγου είναι η προάσπιση των συμφερόντων των μελών μας. Και με γνώμονα αυτό, θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να υπερασπιστούμε το δίκιο τους και την επιβίωσή τους.»


Μια Υπουργική Απόφαση ανέτρεψε τους νόμους
Πώς ανατράπηκαν τα όρια

Τα στελέχη των επιμελητηρίων πιστεύουν πως ο νόμος για την απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων δεν κατάργησε τα όρια για το μέγεθος των καταστημάτων. Πιστεύουν πως το μόνο που άλλαξε, ήταν η μη συμμετοχή των επιμελητηρίων στις γνωμοδοτικές επιτροπές. Όμως η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική.

Η αρμοδιότητα για τη χορήγηση αδειών ίδρυσης και λειτουργίας υπεραγορών λιανικού εμπορίου (δηλαδή σούπερ μάρκετ και πολυκαταστημάτων) έχει μεταβιβαστεί στα δημοτικά συμβούλια με ρύθμιση που περιλήφθηκε στο νόμο «Καλλικράτη».
Οι γνωμοδοτικές επιτροπές για την αδειοδότηση των σούπερ μάρκετ και των πολυκαταστημάτων δεν έχουν καταργηθεί, ωστόσο έχουν μπει πολύ σαφείς και στενοί περιορισμοί για τα ζητήματα που δικαιούνται να εξετάσουν.
Ο γενικός διευθυντής Ανάπτυξης της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, Παναγιώτης Κουτλής, μας είπε ότι η αδειοδότηση των σούπερ μάρκετ και των πολυκαταστημάτων ρυθμίζεται από την Κοινή Υπουργική Απόφαση Κ1-164 που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 275/Β΄/22-02-2011 (δημοσιεύουμε τα πλήρη στοιχεία της για όποιον θέλει να την αναζητήσει). Η εν λόγω Απόφαση, στο Άρθρο 3 ορίζει η επιχείρηση δεν υποχρεούται να καταθέσει οικονομοτεχνική μελέτη που θα δείχνει τη σκοπιμότητα για να ανοίξει το κατάστημα. Παράλληλα ορίζει ότι η γνωμοδοτική επιτροπή δεν μπορεί στην απόφασή της να λάβει υπόψη τις επιπτώσεις που θα προκληθούν στον ανταγωνισμό μεταξύ ομοειδών επιχειρήσεων, στην οικονομία της περιοχής, στην απασχόληση και στην επίδραση επί της λειτουργίας των μικρομεσαίων και μικρών επιχειρήσεων, καθώς και την ανάγκη διατήρησης της πληθυσμιακής βάσης της περιοχής, τη διασφάλιση του κανονικού εφοδιασμού των καταναλωτών, την προστασία του εισοδήματός τους και την καλύτερη εξυπηρέτηση των αναγκών τους.
Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι λόγοι για τους οποίους μέχρι σήμερα απορρίπτονταν οι αιτήσεις υπέρβασης των ορίων που ισχύουν σε κάθε νησί, δεν μπορούν να ληφθούν υπόψη. Το κλείσιμο των μικρών καταστημάτων, η προώθηση των τοπικών προϊόντων, η προστασία από την ανεργία και η προστασία του εισοδήματος των κατοίκων μιας περιοχής δε θεωρούνται λόγοι για τους οποίους μπορεί να αποτραπεί η δημιουργία μεγάλων καταστημάτων.
Η αποκλειστική προθεσμία έκδοσης της απόφασης του δημοτικού συμβουλίου, με βάση την Υπουργική Απόφαση, ορίζεται 30 ημέρες από την υποβολή της αίτησης.

Ποιοι περιορισμοί ισχύουν
Οι περιορισμοί που μπορούν να αποτρέψουν τη δημιουργία μεγάλων καταστημάτων είναι η προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και η πολεοδομική νομοθεσία. Δηλαδή ο χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός μιας περιοχής και οι επιπτώσεις στο περιβάλλον, η μη εναρμόνιση του όγκου και του τύπου μιας επιχείρησης προς το περιβάλλον της περιοχής, η μη ύπαρξη κατάλληλου οδικού δικτύου και λοιπόν έργων υποδομής, έως και η επιβάρυνση του περιβάλλοντος από τις μετακινήσεις.


Οι συνέπειες

Λίγο ή πολύ όλοι αντιλαμβάνονταν πως με τον ένα ή τον άλλο τρόπο η περιορισμοί που προστάτευαν τις μικρές εμπορικές επιχειρήσεις ή έβαζαν περιορισμούς στην άσκηση της εμπορικής δραστηριότητας, θα καταργηθούν. Επιμελητήρια, εμπορικοί σύλλογοι, απλοί έμποροι και επιχειρηματίες, τοπικοί άρχοντες αντιλαμβάνονταν ότι σε αυτή την κατεύθυνση κινούνταν η ελληνική κυβέρνηση και οι Αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συνεπώς, η ουσιαστική κατάργηση των ορίων που είχαν τεθεί τις δύο προηγούμενες δεκαετίες, ήταν ζήτημα χρόνου. Το μόνο που δεν ήταν γνωστό ήταν ο χρόνος και ο τρόπος που θα αλλάξει το νομικό πλαίσιο.

Σήμερα το «Ε» αποκαλύπτει πως έγινε η ανατροπή των νόμων.
Αν βρισκόμασταν σε μια εποχή οικονομικής ανάπτυξης είναι βέβαιο πως πολλές μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ θα είχαν σπεύσει να εκμεταλλευτούν το νέο νομικό πλαίσιο και να δημιουργήσουν μεγάλα καταστήματα στη Λέσβο. Η οικονομική κρίση, σε συνδυασμό με την έλλειψη ρευστότητας αλλά και τις σχετικά υψηλές τιμές των ακινήτων στο νησί, έχουν αποτρέψει την άμεση ενεργοποίηση τους. Ωστόσο είναι βέβαιο πως σύντομα θα δούμε το ενδιαφέρον τους να εκδηλώνεται.
Εκτιμούμε ότι οι επενδύσεις που θα γίνουν σε αυτό τον τομέα θα δημιουργήσουν νέα δεδομένα στον εμπορικό χάρτη της Λέσβου (όχι μόνο της Μυτιλήνης) και της Λήμνου. Το νέο σούπερ μάρκετ του Ομίλου «ΑΒ Βασιλόπουλος» στη Λήμνο ήταν απλώς η αρχή.
Κατά την άποψή μας, ο μεγάλος κίνδυνος δεν προέρχεται από τα σούπερ μάρκετ και τα πολυκαταστήματα, αλλά από τη δημιουργία ενός εμπορικού κέντρου στις παρυφές της Μυτιλήνης ή πολύ κοντά στον οδικό άξονα Μυτιλήνης - Καλλονής, στην περίπτωση της Λέσβου. Μια τέτοια εξέλιξη υπό προϋποθέσεις θα μπορούσε να δημιουργήσει νέα δεδομένα και στις αξίες των αστικών ακινήτων.