Τις τρεις τελευταίες εβδομάδες η μικρή παραλιακή πόλη τού Ακτσάι έλαβε τεράστια δημοσιότητα στη Λέσβο, χάρη στις ενέργειες του δραστήριου δημάρχου της, Τζαχίντ Ιντζέογλου. Το απόγευμα του περασμένου Σαββάτου είχαμε την ευκαιρία μιας βόλτας στον παραλιακό δρόμο της πόλης. Σε μερικές εκατοντάδες μέτρα που διασχίσαμε, συναντήσαμε τουλάχιστον έξι εξειδικευμένα καταστήματα που πωλούσαν ελαιόλαδο από συσκευασίες των 0,1 λίτρων έως και τενεκέδες των πέντε λίτρων, ελιές μαύρες παστές, ελιές πράσινες σε άλμη αρωματισμένες με κομμάτια λεμονιού, ελιές μαύρες ξιδάτες συσκευασμένες και χύμα. Ακόμη πωλούσαν σαπούνι από ελαιόλαδο χειροποίητο χύμα, αλλά και πράσινο σαπούνι με ελαιόλαδο συσκευασμένο. Η γκάμα των προϊόντων τους δεν τελείωνε εκεί. Είδαμε συσκευασίες με πράσινες ελιές γλυκό του κουταλιού, βρώσιμες ελιές με γέμιση αμυγδάλου και πιπεριάς, αλλά και άρωμα που περιέχει ελαιόλαδο.

Η ύπαρξη εξειδικευμένων καταστημάτων με προϊόντα ελαιολάδου δεν είναι καινούργιο φαινόμενο στις ελαιοκομικές περιοχές της Τουρκίας. Από το 2003, μετά από μια επίσκεψη στο Αϊβαλί, έχουμε γράψει για αυτά τα μαγαζιά που ανθούν στα απέναντι παράλια. Το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε, διαπιστώσαμε κάτι ακόμη πιο σημαντικό. Προϊόντα ελαιολάδου, συσκευασμένα ή μη, υπήρχαν παντού στη μικρή πόλη τού Aκτσάι. Μερικά μέτρα μετά την είσοδο του ξενοδοχείου, δίπλα στη ρεσεψιόν υπήρχε μια μικρή προθήκη με συσκευασίες ελαιολάδου του ενός λίτρου και του μισού λίτρου. Η τιμές τους δεν ήταν καθόλου ελκυστικές για τους Έλληνες καταναλωτές και σίγουρα θα ήταν απαγορευτικές για τους Τούρκους, καθώς το μισό λίτρο λαδιού κόστιζε πέντε ευρώ το κιλό. Η ετικέτα, επίσης, δε διευκρίνιζε αν επρόκειτο για έξτρα παρθένο ή παρθένο ελαιόλαδο.

Σε πολυκατάστημα
Το Σάββατο το μεσημέρι οι 150 Μυτιληνιοί που βρέθηκαν στο Ακτσάι επισκέφθηκαν ένα πολύ φθηνό πολυκατάστημα της αλυσίδας Linda, από το οποίο έκαναν ψώνια Βούλγαροι τουρίστες, όπως μας εξήγησαν οι συνοδοί μας. Γι’ αυτό και υπήρχαν πινακίδες με τις τιμές των προϊόντων αποτιμημένες στο βουλγαρικό νόμισμα (λέβα). Παρά το ότι το κατάστημα απευθυνόταν σε τουρίστες πολύ χαμηλού εισοδήματος, υπήρχε ένα ολόκληρο τμήμα με προϊόντα ελαιολάδου, βρώσιμες ελιές, σαπούνια κ.λπ..
Την Κυριακή το πρωί επισκεφθήκαμε μια μικρή υπεραγορά λίγα χιλιόμετρα έξω από το Ακτσάι. Και στα μαγαζιά που φιλοξενούσε αυτή, είδαμε να δίνεται ιδιαίτερα έμφαση στα προϊόντα ελαιολάδου.
Λάδι παράγουν, λάδι πουλάνε, θα πει κανείς. Τίποτα το παράδοξο. Ωστόσο, αυτά δε συμβαίνουν μόνο στις παράκτιες πόλεις της Τουρκίας στο Αιγαίο.
Τον Αύγουστο στο Βερολίνο επισκεφθήκαμε ένα πολυώροφο πολυκατάστημα. Πωλούσε ρούχα, παπούτσια, καλλυντικά, είδη ταξιδιού, είδη οικιακού εξοπλισμού, αλλά όχι τρόφιμα.
Κι όμως, μπροστά από τα ταμεία του υπήρχε μια προθήκη με μικρές συσκευασίες ιταλικού βιολογικού ελαιολάδου, βιολογικών ζυμαρικών, σάλτσες pesto κι άλλα ιταλικά προϊόντα. Η βασική σκέψη αυτής της προωθητικής ενέργειας ήταν ότι οι πελάτες που περιμένουν στην ουρά του ταμείου δε θα στενοχωρηθούν να δώσουν τρία ευρώ για μισό λίτρο ενός υγιεινού προϊόντος.
Το συμπέρασμά μας είναι απλό και βγαίνει αβίαστα: Όσο περισσότερα είναι τα σημεία πώλησης ενός προϊόντος, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πωλήσεις του, είτε πωλείται σε υψηλές είτε σε χαμηλές τιμές.


Τι συμβαίνει στη Μυτιλήνη

Την ίδια ώρα, στη Μυτιλήνη, την πρωτεύουσα του ελαιώνα της Λέσβου, το ελαιόλαδο σπανίζει. Δύσκολα θα το συναντήσει κανείς σε ταβέρνα. Ειδικό κατάστημα που να πουλάει ελαιοκομικά προϊόντα δεν υπάρχει ούτε ένα. Στα καταστήματα της κεντρικής αγοράς της Μυτιλήνης και της προκυμαίας που απευθύνονται στους τουρίστες, υπάρχουν συσκευασμένα ελαιόλαδα, ωστόσο ο χώρος που καταλαμβάνουν στα ράφια είναι πολύ περιορισμένος. Στα ξενοδοχεία και τις επιχειρήσεις ενοικιαζόμενων δωματίων δε θα δει ποτέ κανείς συσκευασίες ελαιολάδου. Ίσως να υπάρχουν λίγες εξαιρέσεις, που μετρούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού.


Τούρκος έμπορος στο Ακτσάι διαφημίζει τις βρώσιμες ελιές του

Η παρουσία των τοπικών ελαιοκομικών προϊόντων στα καταστήματα τουριστικών ειδών στα χωριά του νησιού μπορεί να χαρακτηριστεί εγκληματική. Μινιατούρες ελαιολάδου μέσα στον ήλιο περιμένουν για μέρες ολόκληρες τους υποψήφιους αγοραστές. Στο μεταξύ η οξύτητα του ελαιολάδου ανεβαίνει στα ύψη, όπως και οι συντελεστές παλαιότητάς του.
Ασθενής είναι και η παρουσία των τοπικών ελαιοκομικών προϊόντων στα σούπερ μάρκετ, ακόμη και στα καταστήματα αφορολογήτων ειδών που βρίσκονται στο αεροδρόμιο και στο Τελωνείο της Μυτιλήνης.
Είναι τόσο ισχνή η παρουσία των τοπικών ελαιοκομικών προϊόντων, που ο τουρίστας που θα έρθει στη Λέσβο πρέπει να ψάξει πολύ για να τα βρει. Συνέπεια, μια προνομιακή αγορά για το λάδι της Λέσβου να μένει επί δεκαετίες αναξιοποίητη. Το δε εισόδημα που χάνεται, είναι τεράστιο.
60.000 Ευρωπαίοι τουρίστες που επισκέπτονται κάθε χρόνο τη Λέσβο, αν αγοράσουν ή καταναλώσουν ένα λίτρο λάδι κατά την παραμονή τους στο νησί, θα δημιουργηθεί άλλη μια βιοτεχνία τυποποίησης ελαιολάδου που θα τυποποιεί 60 τόνους λαδιού σε διάφορες συσκευασίες.