Μερικές επισημάνσεις με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου της Έλλης Παππά «Μαρτυρίες μιας διαδρομής», που στο πρώτο μέρος του είναι η προσωπική της εμπειρία και ιστορία στα δύσκολα αυτά χρόνια, αλλά και του Ν. Μπελογιάννη, συντρόφου της και πατέρα του παιδιού της. Δεν πρόλαβαν να παντρευτούν και να ζήσουν μαζί. Τους χώρισε η εκτέλεση του Μπελογιάννη. Η μοίρα τους θα ήταν κοινή, αφού και οι δύο ήταν καταδικασμένοι σε θάνατο. Η Έλλη Παππά γλύτωσε επειδή πριν δύο μήνες είχε γεννήσει το γιο τους. Η θανατική της ποινή μετατράπηκε σε ισόβια. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου εξιστορείται η περίπτωση του Ν. Πλουμπίδη, αυτού του τραγικού ήρωα, όπως την έζησε η Έλλη Παππά.
Ότι το Κ.Κ.Ε. έχει παρελθόν σε λάθη εκτίμησης κομματικών του στελεχών που τα έριξε στην πυρά, είναι γνωστό. Ότι ο κομματικός του μύλος έχει αλέσει ανθρώπινες συνειδήσεις, είναι και αυτό γνωστό. Ο Άρης Βελουχιώτης ήταν αποκηρυγμένος για ύποπτη και τυχοδιωκτική δράση. Ο Βελουχιώτης, που σήκωσε στους ώμους του το πρώτο αντάρτικο. Ποιοι τον αποκήρυξαν; Η τότε ηγεσία του. Ο Σιάντος και ο Ιωαννίδης. Αντί να τα βάλουν με την ανικανότητά τους που δεν μπορούσαν να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις τής τότε εποχής (ο Βελουχιώτης τους έλεγε μπαρμπαγιώργηδες και με το δίκιο του), συκοφάντησαν τον Άρη.
Ο Πλουμπίδης ήταν προδότης. Εδώ ίσχυσε το αξίωμα της κομματικής λογικής: «Όταν όλα πάνε καλά, όλοι είναι καλοί. Όταν όλα πάνε κακά, ένας είναι ο κακός.» Εν προκειμένω ο Πλουμπίδης. Και τον πέταξαν στην πυρά. Αυτός ο έντιμος κομμουνιστής, αποδιοπομπαίος τράγος από το κόμμα του, απομονωμένος, φυματικός στο τελευταίο στάδιο, πήρε πάνω του όλη την ευθύνη για να σώσει τουλάχιστον τον Μπελογιάννη από την εκτέλεση. Αρκετούς μήνες χωρίς επαφή με το κόμμα του, άκουγε το ραδιόφωνο του Ζαχαριάδη να τον αποκαλεί χαφιέ πέντε με έξι φορές την ημέρα. Ο Πλουμπίδης έκανε αυτό που του υπαγόρευε η συνείδησή του. Ούτε αυτά που έλεγε ο Ζαχαριάδης έκανε ούτε φυσικά αυτά που έλεγε η Ασφάλεια. Και ας μην ψάχνει κανείς μέσα από την ηθικολογία να βρει άκρη στην υπόθεση Πλουμπίδη, γιατί για άλλη μια φορά θα αποδειχτεί ότι η Ιστορία δεν ηθικολογεί.
Ο Μπελογιάννης έλεγε συχνά στην Έλλη Παππά «και να σκέφτεσαι ότι πάμε να πεθάνουμε για ένα λάθος». Το λάθος ήταν διπλό. Το πρώτο ήταν η αποχή του Κ.Κ.Ε. από τις εκλογές του 1946 (31 Μαρτίου) και το δεύτερο ότι παίρνει μέρος τον ίδιο χρόνο στο δημοψήφισμα για το βασιλιά (1η Σεπτεμβρίου). Δηλαδή θεωρεί σοβαρότερο να δείξει την άρνησή του στο θεσμό της βασιλείας από το να συμμετάσχει σε βουλευτικές εκλογές. Τρικυμία εν κρανίω και μάλιστα στο αριστερό ημισφαίριο. Οι κομμουνιστές τώρα πήγαιναν να πεθάνουν όχι για τη νίκη, αλλά για την ήττα. Το λάθος αναγνωρίστηκε επίσημα το 1950, με το Ζαχαριάδη να παραδέχεται την προσωπική του ευθύνη, φυσικά χωρίς συνέπειες για αυτόν. Τον Μπελογιάννη τον εκτέλεσαν στις 4 και 10 μετά τα μεσάνυχτα, Κυριακή στις 30 Μαρτίου του 1952. Τέτοια ήταν η λύσσα του παρακράτους να τον τελειώσει, που οι ίδιοι οι εκτελεστές του διάλεξαν την Κυριακή, που από το νόμο απαγορεύονταν οι εκτελέσεις ως ημέρα του Κυρίου. Αυτή η Κυριακή δεν ήταν του Κυρίου, του Χάρου ήταν.
Δεν υπήρξε ούτε υπάρχει κάποιος στοιχειώδης ελιγμός για αυτό το μονοκόμματο κόμμα, που πάντα κερδίζει τις μάχες και μονίμως χάνει τον πόλεμο. Λες και το ρολόι της ιστορίας του είναι μόνιμα ξεκούρδιστο. Σαν κόμμα διαμαρτυρίας καλό είναι. Αν όμως το μέλλον που μας επιφυλάσσει είναι όμοιο με αυτό των χωρών του πρώην υπαρκτού και νυν ανύπαρκτου «σοσιαλισμού», σημαντική ανταπόκριση από τον κόσμο δε θα έχει. Πάντα ο πρώην υπαρκτός και νυν ανύπαρκτος θα είναι παράδειγμα προς αποφυγή.
Δεν είναι δυνατόν αυτή η ηρωίδα να κατηγορείται από τους σημερινούς άκαπνους κομμουνιστές για αντικομμουνισμό. Ακούω διάφορους νεοκομμουνιστές να μιλάνε για το κόκκινο της σημαίας τους, το κόκκινο του αίματος, το κόκκινο της Μακρονήσου, της Γυάρου και για άλλα κόκκινα, προσπαθώντας να εκμηδενίσουν ιστορικές αναφορές σαν αυτή της Έλλης Παππά. Όλα τα κόκκινα τα έχουν δει, το μόνο κόκκινο που τους διαφεύγει συνεχώς είναι αυτό της ντροπής.