Λέσβος και Μυτιληναίων Αιγιαλός
Δεκαπενθήμερες επισημάνσεις

Δημοσιεύουμε σήμερα το τρίτο μέρος της περιγραφής της εκδρομής μας, το περασμένο καλοκαίρι στο εξοχικό του Δαφιώτη Μπεκήρ Αγά.
Ακολουθώντας τον ποταμό της Καλής Λαγκάδας στο γεφύρι της Ποταμιάς ανεβήκαμε ανατολικά για να ξαναβρούμε το διακοπτόμενο από τους καταπατητές κτηματίες καλντερίμι και σε τετρακόσια μέτρα από το γεφύρι φθάσαμε αισίως στο γραφικό, μεγαλοπρεπές, ανατολίτικο, εγκαταλειμμένο, ερειπωμένο και χορταριασμένο εξοχικό του Μπεκήρ Αγά, που στέκει στη νότια πλευρά του Έλαφου, απέναντι από την Ξηροκαστρινή (το βουνό της αρχαίας Ίσσας) και τις Ξηρόλιμνες.
Έκθαμβοι σταθήκαμε να το φωτογραφίσουμε. Ορθώνεται επιβλητικό παρ’ όλο που έχει καταρρεύσει ο δεύτερος όροφος και αγναντεύει περήφανο τον κάμπο. Είναι αρκετά ευρύχωρο και ο πρώτος όροφος έχει πέντε δωμάτια με δύο χώρους λουτρών, πλακόστρωτη αυλή και δεξαμενή διαστάσεων έξι επί έξι μέτρα με δίκτυο ύδρευσης από πήλινους σωλήνες.
Ατενίζοντας τη θερινή κατοικία θυμήθηκα την καταγραφή του Αντώνη Παπαστυλιανού στο περιοδικό «Τα Καλλονιάτικα» το 1984, στο τεύχος 28: «Το Μετόχι των Τούρκων Αγάδων, βρίσκεται στα ριζά του βουνού “Τσ’καλιά”. Δρασκελίσαμε τον τοίχο έξω από τη δεξαμενή πούναι στην άκρη του κτήματος του Απόστολου Γριμή, που το προίκισε αργότερα στο Μανώλη Καραμάνο. Η Στέρνα (δεξαμενή) βρίσκεται απέναντι από το “Κεραμίδι ή Μπουρνάρ” με το γάργαρο νερό που κατεβαίνει με κιούγκια από τα Παπάζια. Παληότερα η δεξαμενή συνδεόταν με κιούγκια με το “Κεραμίδι” που περνούσαν πάνω από την Ποταμιά. Σ’ αυτή τη θέση ενός πλατώ 300 μέτρων αρχίζει το Μετόχι του Μπεκήρ Αγά και πιάνει όλη τη νότια πλευρά στα “Τσ’καλιά”.»
Ενδιαφέρον είναι και το κείμενο του Τάκη Παπαδόπουλου, γραμματέα της Κοινότητας Αρίσβης, επίσης το 1984 στο τεύχος 26 του ίδιου περιοδικού, σύμφωνα με το οποίο: «Υπάρχει και ένας φοίνικας δίπλα στη δεξαμενή και μύλος που λειτουργούσε με ζώα που βρίσκεται σε πολύ καλή κατάσταση, η κάτω πέτρα είναι στη φυσική της θέση (ριζωμένη) με ενάμισι μέτρο διάμετρο και η επάνω με εβδομήντα πέντε εκατοστά. Ανατολικά του λουτρού σε απόσταση πενήντα μέτρων υπάρχει ριζωμένος χαμηλός βράχος και επί της ανατολικής πλευράς αυτού του βράχου είναι χαραγμένο σε μέγεθος πενήντα πόντων το τελευταίο γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου, το μικρό ωμέγα. Ο βράχος αυτός περιβάλλεται από θεμέλιο ορθογωνιασμένο, ίσως κάποτε ο τόπος αυτός να ήτανε χώρος λατρείας.»
Στο σημείο αυτό μετά από είκοσι πέντε χρόνια επανέλαβα το ερώτημά του:
«Κάποτε εδώ αντιλαλούσαν τα τραγούδια των βοσκών και των χανουμισσών των οικογενειών του Μπεκήρ Αγά και Σουλούμ Μπέη. Δεν θυμάμαι να σας πω πότε γεννήθηκα και ποιος ήταν ο αρχιμάστορας που με έκτισε. Σήμερα χρησιμεύω για μαντρί προβάτων. Άραγε θα φροντίσουν να με αποκαταστήσουν και να με ξαναφέρουν στην αρχική μου κατάσταση;»
Στη συνέχεια σιγοψιθύρισα ένα δίστιχο δημοτικό τραγούδι που μνημονεύει ο παπα-Γεώργης Ράλλης στο βιβλίο του: «Τα απομνημονεύματα της ζωής μου» που εξέδωσε το 2001 ο «Σύλλογος Καλλονιατών Λέσβου»:
***
Πάνω στην Καλή Λαγκάδα
στο πρώτο το σκαλί
έχω εκεί χωμένο
ένα κιούπι βενέτικο φλουρί.
***
Η Ερατώ ρώτησε:
- Ζήλεψες τον προ-προπάππο σου, τον Δημητρό Καρέκο, τον συνονόματο παππού τού παππού σου, που τον είπαν Κούτρο επειδή στον καταστροφικό σεισμό της Λέσβου το 1867 βρήκε ένα κούτρουλα φλουριά κι ήρθες να ψάξεις το θησαυρό του Μπεκήρ Αγά;
- Πάμε στο δεύτερο σκαλί θησαυρέ μου!
- Πού βρήκε ο Μπεκήρ Αγάς τα βενέτικα φλουριά;
- Ο Παπα-Γιώργης αναφέρει ότι: «Τον 16ο αιώνα υπήρχε ο Ζορμπάς Μπεκήρ Αγάς, που είχε τους οντάδες του στην Καλή Λαγκάδα και εξουσίαζε όλο το δυτικό τμήμα του νησιού μέχρι το Τσαμλίκι στο δρόμο Καλλονής - Μυτιλήνης. Είχε πάρει από το Σουλτάνο την εξουσία να εισπράττει φόρους όλου αυτού του τμήματος του νησιού. Η απληστία του δεν είχε όρια.»
- Τι σημαίνει Ζορμπάς;
- Οπλοφόρος άτακτου στρατιωτικού σώματος που λεηλατεί, αρπάζει και βιάζει. Κατά το δημοτικό τραγούδι μάζευε και έκρυβε φλουριά τότε που οι Βενετοί, το 1544, έκαψαν το Μόλυβο, την αγαπημένη πόλη του Λέσβιου πειρατή Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, που ήταν παπά εγγόνι, γιος χριστιανού εξωμότη-γενίτσαρου και που πολεμώντας τους Βενετούς έγινε Αρχιναύαρχος του Σουλτάνου. Αλλά ας πάμε στα ερείπια του δεύτερου ορόφου. Έχω να διαβάσουμε δύο ακόμα ενδιαφέροντα κείμενα.
Όμως, λόγω περιορισμένου χώρου της στήλης, θα συνεχίσουμε στις επόμενες δεκαπενθήμερες επισημάνσεις.

Άρης Κυριαζής
astromereia@ath.forthnet.gr