Από τον εικοστό έκτο αιώνα π.Χ., οι Φαραώ της Αιγύπτου, Χέοπας, Χεφρήνος και Μυκερίνος, αποφασίζουν, ακολουθώντας αρχαιότερες πρακτικές που χρονολογούνται πριν από την εποχή του αρχαίου βασιλείου, να χτίσουν τα μνημεία που θα τους εξασφαλίσουν την αιώνια μεταμόρφωση και ζωή. Οι πυραμίδες στη Γκίζα, ξεκινούν να υψώνονται. Όταν τις αντίκρισε ο Ηρόδοτος, αν πιστέψουμε ότι το ταξίδι του έγινε πράγματι, δεν άργησε να ανάγει τη μεγαλύτερη, αυτήν του Χέοπα, σε ένα από τα εφτά θαύματα του κόσμου. Στα πρώτα βήματά της, η αιγυπτιολογία δεν μπορούσε να δώσει ακριβείς απαντήσεις για το πώς χτίστηκαν τέτοια μεγαθήρια εκείνη την εποχή.
Σήμερα ξέρουμε καλά. Όταν οι Φαραώ υποδούλωναν, δεν μπορούμε να μιλάμε απλά για ομάδες και πληθυσμούς. Τα μεγέθη της αιχμαλωσίας, μετρούνται σε έθνη. Χιλιάδες άνδρες δούλοι δούλευαν ασταμάτητα, ενώ οι γυναίκες και τα παιδιά τους, μοχθούσαν αλλού, πόλεις δούλων, στρατιές δούλων. Δίπλα στο πλάτωμα της Γκίζας, όπου είναι χτισμένες οι πυραμίδες, βρέθηκε πριν λίγα χρόνια, ένα από τα μεγαλύτερα μαζικά νεκροταφεία της ανθρωπότητας. Το νεκροταφείο των δούλων των Φαραώ, οι οποίοι πεθαίνοντας πάνω στη δουλειά, έπρεπε γρήγορα και συνοπτικά να ταφούν. Το έργο έπρεπε να συνεχιστεί. Οι πυραμίδες ήπιαν γενιές αίμα, για να φυτρώσουν.
Το 428 - 427 π.Χ., η Μυτιλήνη αποστατεί από την Αθηναϊκή συμμαχία. Το εκστρατευτικό σώμα που αποστέλλουν οι Αθηναίοι, αναγκάζει τους Μυτιληνιούς να συνθηκολογήσουν. Στην εκκλησία του δήμου στην Αθήνα, γίνεται συζήτηση για την τύχη του νησιού, για τον τρόπο τιμωρίας του. Αποφασίζεται να φονευθούν όλοι οι άνδρες του και τα γυναικόπαιδα να πουληθούν σκλάβοι. Σε δεύτερη συνέλευση, όταν το πλήθος ηρεμεί κάπως, ψηφίζονται άλλα μέτρα, λιγότερο αιματηρά αλλά εξίσου «αποτελεσματικά». Καταστροφή των τειχών, κατάσχεση του στόλου, εκτέλεση των αιχμαλώτων πολέμου, εγκατάσταση 2.700 κληρούχων.
Tο 416 π.Χ. η Μήλος κουρασμένη από τις επιδρομές των Αθηναίων, προσπαθεί να πλησιάσει τους Σπαρτιάτες. Το αθηναϊκό ιμπέριουμ στο Αιγαίο, δεν ανέχεται τέτοιες κινήσεις. Αποστέλλουν εκστρατευτικό σώμα, για να συνετίσει το μικρό νησί. Οι κάτοικοί του όμως, είναι αποφασισμένοι. Οι Αθηναίοι με υπέρτερη δύναμη, καταλαμβάνουν την πόλη, θανατώνουν όλους τους άνδρες, και πουλούν σκλάβους τα γυναικόπαιδα. Έπειτα εγκαθιστούν κληρουχία στο νησί, πεντακόσιους από τους ασθενέστερους οικονομικά Αθηναίους, που τώρα γίνονται νοικοκύρηδες. Στο τέλος του πέμπτου βιβλίου του, ο Θουκυδίδης δίνει τον περίφημο διάλογο στον οποίο αποτυπώθηκε ο απόηχος των συζητήσεων της τότε ιντελιγκέντσιας περί νόμου και φύσης. Η ιμπεριαλιστική ιδεολογία των Αθηναίων, δεν αναγνώρισε κανένα άλλο δίκιο, παρά αυτό του ισχυρότερου.
Οι περιπτώσεις Μήλου και Μυτιλήνης, είναι μόνο δυο από τις πολλές περιπτώσεις «άμεσης δράσης» της αθηναϊκής ηγεμονίας της κλασικής εποχής. Δεν είμαι ανθέλληνας, σας το δηλώνω. Όταν όμως ατενίζω από μακριά τον Παρθενώνα, θυμάμαι κάποιες ημερομηνίες, κάποιους τόπους και δεν μπορώ να σκέφτομαι μόνο την αρμονία του. Η Αθήνα του «υπέρ αδυνάτου», η Αθήνα της δημοκρατίας, της τέχνης, ένα ρόδο με αξέχαστα αγκάθια.
Αλλά ας μην περιοριστούμε γεωγραφικά. Από το 220 π.Χ. μέχρι και το 1640 μ.Χ., ξεκινάει και χτίζεται σε διαδοχικές φάσεις το Σινικό τείχος, που θα καταλήξει το μακρύτερο ανθρώπινο κατασκεύασμα: εκτείνεται σε μια περιοχή 6.352 χιλιομέτρων. Από τον αυτοκράτορα Κιν Σι Χουάν μέχρι την δυναστεία των Μινγκ, επιστρατεύονται εκατομμύρια εργάτες, μεταξύ αυτών κατάδικοι σε καταναγκαστικά έργα, δημιουργώντας το μνημείο που κόστισε τις περισσότερες ζωές από οποιοδήποτε άλλο. Μα το όνειδος του τείχους, δεν ήταν μόνο αυτό. Ενώ υποτίθεται είχε φτιαχτεί για να προστατεύει από εισβολές, η πραγματική λειτουργία του, δεν ήταν ότι εμπόδιζε τους έξω να έρθουν μέσα, αλλά τους μέσα από το να φύγουν. Ένα καλά υπολογισμένο κλουβί φτιαγμένο από φόβο.
Τόσα και τόσα άλλα παραδείγματα μπορεί να βρει κανείς, μεγαλείου, που στην καρδιά του κρύβει αγκάθια. Ο απόστολος Παύλος είπε ότι «μου δόθηκε αγκάθι στην σάρκα, για να μην υπερηφανεύομαι». Η ιστορία δεν έχει άλλο σκοπό από το να μας θυμίζει αυτό το αγκάθι. Για να μας κάνει να σωπαίνουμε πριν μιλήσουμε για μεγαλεία, με μεγάλα λόγια. Η ανθρώπινη ζωή απαιτεί σκέψη σαν εκείνη του Μάρκου Αυρήλιου. Ίσως θα πρέπει να ξαναθυμηθούμε τα «Εις Εαυτόν», επίκαιρα όσο ποτέ.