Αν κάτι δεν μετάνιωσε είναι που πολέμησε για την ελευθερία, αν κάτι τον στενοχώρησε ήταν η διχόνοια ανάμεσα στους στρατιωτικούς και η αντιμετώπιση που δέχτηκαν από την πατρίδα ο ίδιος και οι συναγωνιστές του. Ο Ασημάκης Πολυπαθέλλης του Ιωάννου, από τον Ασώματο της Λέσβου, ανήκει στους γενναίους του Λόχου Επίλεκτων Αθανάτων ή όπως μετονομάστηκε αργότερα, υπό του Διοικητού Συνταγματάρχη Πεζικού Χριστόδουλο Τσιγάντες, Ιερό Λόχο (τον πέμπτο στην ελληνική ιστορία).

Ετών 96, με μυαλό ξυράφι που αρνείται να ξεχάσει ημερομηνίες, μάχες και ονόματα. Με μάτια μπλε λίγο ξεθωριασμένα από τον χρόνο, συνονθύλευμα ουρανού και θάλασσας που για μας θα συμβολίζει τις πτώσεις του από το αεροπλάνο και τις μάχες που έδωσε στο Αιγαίο.

Γεννήθηκε στον Ασώματο, πήγε στο Γυμνάσιο της Αγιάσου και έπειτα έκανε 4 τάξεις σε σχολείο της Μυτιλήνης. Ήταν καλοκαίρι του 1942 και στην Μυτιλήνη τότε υπήρχαν πάνω από 2500 Γερμανοί. Μετά τις εξετάσεις ο Ασημάκης Πολυπαθέλλης με τον συμμαθητή του Αναστάσιο Μανάκα, πήγαν να κάνουν μπάνιο στην παραλία. Έβγαλαν τα ρούχα τους και έπεσαν γυμνοί στην θάλασσα - καθώς όπως μας λέει τότε δεν είχαν μαγιό- κοντά στο σημείο έκαναν μπάνιο δύο Γερμανοί, οι οποίοι είχαν αφήσει μια βάρκα αρόδο γεμάτη όπλα, όπως διαπιστώθηκε λίγο αργότερα.

«Ο Τάσος είπε να μπούμε στην βάρκα και με ανεβάζει. Είδαμε τα όπλα. Οι γερμανοί μας αντιλήφθησαν. Ο ένας βρισκόταν μακριά, ο άλλος νεότερος σε ηλικία είχε μικρότερη απόσταση από μας». Οι δύο φίλοι προσπαθούν να τους ξεφύγουν, όμως ο νεαρός γερμανός καταφέρνει να πιάσει και να χτυπήσει με ξύλο στο κεφάλι τον ήρωα της ιστορίας μας, που θα του αντισταθεί και θα του ρίξει μπουνιά ενώ ταυτόχρονα θα καταφέρει να του αποσπάσει το όπλο και να το πετάξει στην θάλασσα. «Αυτό με έσωσε» είπε φέρνοντας πίσω τις μνήμες. Αυτό γιατί ο γερμανός κινήθηκε για να βρει το όπλο του και έτσι ο Ασημάκης Πολυπαθέλλης κατάφερε να «ξεγλιστρήσει» τρέχοντας να κρυφτεί προς τα Τσαμάκια. «Ο Τάσος έτρεχε, μετά το Άγαλμα της Ελευθερίας, άνοιξαν μια πόρτα και τον έβαλαν μέσα. Εγώ κρύφτηκα πίσω από ένα βάτο γυμνός και αναλογιζόμουν τι θα γίνει από δω και πέρα. Η κυκλοφορία απαγορευόταν μετά τις 7:00 μ.μ. Πού θα πήγαινα γυμνός μέσα στην Μυτιλήνη;». Έμεινε εκεί για ώρες μέχρι που στις 5:00 τα ξημερώματα ακούει έναν γέρο να του φωνάζει «Που ΄σαι μικρέ;» εκείνος όμως φοβόταν να αποκριθεί. Η ήρεμη φωνή θα τον πείσει. Φανερώνεται και ο γέρος του δίνει κάτι παλιόρουχα του και τον συμβουλεύει να κινηθεί προς το Καλαμάρη αλλά να μην επιλέξει να εμφανιστεί στον δρόμο. Θα πάει στον πατέρα του, αλλά διστάζει να του πει την αλήθεια παρόλο που ο πρώτος επίμονα ζητά να μάθει την αιτία που το παιδί του είναι χτυπημένο και αναστατωμένο. Λίγη ώρα αργότερα ο 18χρονος τότε Ασημάκης θα του περιγράψει ακριβώς τα όσα προηγήθηκαν.

«Ειδοποιεί τον παπα - Κανιμά, που ήταν οργανωμένος» και εκείνος τον συμβουλεύει ότι η μόνη λύση είναι να φύγει διότι διαφορετικά «Μην μπλέξει με Αγιασώτες και τον πάνε αντάρτη στα βουνά». Το πρώτο διάστημα θα φιλοξενηθεί από ένα παπά στον Άγιο Συμεών. Λίγες ημέρες αργότερα ο απόστρατος συνταγματάρχης Σκαναβής θα τον επισκεφτεί και θα του πει ότι έχει επιληφθεί του θέματος.

Ήταν Ιούνιος του 1942 όταν ο Ασημάκης Πολυπαθέλλης ξεκίνησε να γράφει την δική του ιστορία φέροντας μέχρι σήμερα στην καρδιά και την ψυχή του την σφραγίδα του Ιερολοχίτη.

Με διοικητή τον Χριστόδουλο Τσιγάντε

Θα φυγαδευτεί μέσω Τουρκίας στο Χαλέπι της Συρίας, οι συνθήκες που επικρατούσαν ήταν άθλιες. Ο Ασημάκης Πολυπαθέλλης και άλλοι, ανάμεσά του πολύ Δωδεκανήσιοι, περίμεναν την στρατολογία. Ο Δημητρούλης από Καλλονή και ο Μίμης Γαληνός τον εντοπίζουν και τον παίρνουν μαζί τους. Επόμενος σταθμός Παλαιστίνη. Εκεί στις 6 Σεπτέμβριο του 1942 ιδρύθηκε ο Λόχος Επιλέκτων Αθανάτων, υπό την προσωρινή διοίκηση του Επίλαρχου Αντώνιου Στεφανάκη, με 143 εθελοντές κατώτερους αξιωματικούς όλων των όπλων και υπηρεσιών. Το 1943 ο Ασημάκης Πολυπαθέλλης κατατάσσεται στον Ιερό Λόχο και θα παραμείνει έως το 1945 όταν και διαλύθηκε.

Κρίθηκε, από τους γιατρούς που τον εξέτασαν, ικανός και θα ξεκινήσει η εκπαίδευσή του στην Παλαιστίνη. «Φοβερή εκπαίδευση. Γάλλοι, Εγγλέζοι και Έλληνες ήταν οι εκπαιδευτές». Πάνω από ένα μήνα θα διαρκέσει η εκπαίδευση στα αλεξίπτωτα.

Θα είναι στην ομάδα των αλεξιπτωτιστών που θα επιχειρήσει με Διοικητή τον συνταγματάρχη Χριστόδουλο Τσιγάντε στις 31 Οκτωβρίου του 1943 στην Σάμο. «Πήγαμε επιτιθέμενοι και φύγαμε αμυνόμενοι 17 ημέρες μετά γιατί μας πρόδωσαν. Φύγαμε από την Σάμο, μέσω Τουρκίας, στην Παλαιστίνοι και μας ακολούθησαν πολλοί Δωδεκανήσιοι και Ιταλοί». Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι δύο περίπου μήνες μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (9 Σεπτεμβρίου 1943), ο «Ιερός Λόχος» μεταφέρθηκε στη Σάμο - πολύ αργά λόγω αντιδράσεων των Βρετανών - σε δύο κλιμάκια (31 Οκτωβρίου - 1 Νοεμβρίου). Το ένα ρίχθηκε με αλεξίπτωτα και το άλλο μεταφέρθηκε με πολεμικό πλοίο, ενώ βρετανικά τμήματα κατέλαβαν τη Δωδεκάνησο. Μετά όμως την αποτυχία των Βρετανών για «Διάνοιξη του Αιγαίου» μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα και μετά την άρνηση της Τουρκίας να μπει στον πόλεμο, τα Συμμαχικά Στρατεύματα αποχώρησαν από τη Δωδεκάνησο και ο «Ιερός Λόχος» από τη Σάμο (17 Νοεμβρίου) και μεταφέρθηκε, μέσω Τουρκίας, στην Αίγυπτο και στην Παλαιστίνη, όπου και συνέχισε την ειδική εκπαίδευσή του μέχρι το τέλος Ιανουαρίου του 1944.

«Δεν ήταν τρομακτική η εναέρια επιχείρηση, αλλά η αμφίβια με τα πλωτά μέσα, καθώς έπρεπε να διασχίσουμε με την βάρκα ένα Αιγαίο γεμάτο νάρκες. Παντού στην θάλασσα υπήρχαν νάρκες» είπε περιγράφοντας τις πολεμικές συνθήκες που επικρατούσαν τότε.

Ο Ασημάκης Πολυπαθέλλης πήρε ακόμη μέρος στην ειδική καταδρομική επιχείρηση εναντίον της Λαγκάδας Χίου (9 Ιουνίου 1944 μέχρι 19 Ιουνίου 1944), στην καταδρομική επιχείρηση στη Σύμη (12/13 Ιουλίου μέχρι 14 Ιουλίου 1944), στην καταδρομική επιχείρηση, στη Τήλο (27 Οκτωβρίου μέχρι 28 Οκτωβρίου 1944) ενώ θα πάρει μέρος και σε επιχειρήσεις στην Αίγυπτο.

«Το 1945 Άρης Βελουχιώτης και Στέφανος Σαράφης απαίτησαν από τον Παπανδρέου την διάλυση του Ιερού Λόχου και της Ταξιαρχίας του Ρίμινι. Ήταν το χειρότερο που αποδέχθηκε η κυβέρνηση. Δύο ήταν οι μάχιμες μονάδες που ήρθανε. Η Ταξιαρχία του Ρίμινι και εμείς, ο Ιερός Λόχος. Τους απελευθερώσαμε όλο το Αιγαίο. Η Ταξιαρχία του Ρίμινι είχε πάει παντού..»

«Δεν θα ξεχάσω το 1943 έγινε κίνημα αεροπορία, στρατός και ναυτικό. Εμείς δεν λάβαμε μέρος, μας προφύλαξαν ο Δημητρούλης. Κυνηγηθήκαν αξιωματικοί με αξιωματικούς. Τους έκλεισαν στα σύρματα. Αφοπλιστήκαν όλοι. Αξιωματικοί καθαιρεθήκαν» εξιστορεί περιγράφοντας τα δύο γεγονότα που τον πίκραναν.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι το 1943 θα εκδηλωθούν το ελληνικό κίνημα Μαρτίου 1943 και Ελληνικό κίνημα Ιουλίου 1943. Σύμφωνα με την βιβλιογραφία τα ελληνικά κινήματα της Μέσης Ανατολής φέρονται στη σύγχρονη ελληνική ιστορία τα κινήματα των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων που σημειώθηκαν στη Μέση Ανατολή αμέσως μετά την ανασυγκρότησή τους στη διάρκεια του Β’ Π.Π. κατά της κυβέρνησης Εμμανουήλ Τσουδέρου. Βασικότερη αιτία της εκδήλωσης των παραπάνω κινημάτων ήταν η ανομοιογένεια και η διαφορετικότητα προέλευσης των αξιωματικών και υπαξιωματικών κατά την ανασυγκρότηση του ελληνικού στρατού στη Μέση Ανατολή. Αυτό είχε ως συνέπεια μεταξύ αυτών των δύο βασικών κατηγοριών να αναπτυχθούν η καχυποψία, η δυσπιστία ακόμα και ζηλοφθονία που συνδυαζόμενα με προσωπικές φιλοδοξίες, ανάληψης διοίκησης ήταν επόμενο να προκληθούν αντιπάθειες ακόμα και αντιπαλότητες που υποκρύπτονταν πίσω από πολιτικούς χαρακτηρισμούς δημιουργώντας έντονα προβλήματα στρατιωτικής πειθαρχίας και συνοχής.

(..) Μας πήγανε στις κρατήσεις, στα σύρματα. Με ρώτησαν Πολυπαθέλλη θα πολεμήσεις; Απαντώ ναι και με έβγαλαν έξω Όσοι είπαν όχι τους κράτησαν. Δυστυχώς οι πολεμιστές της Μάχης του Ελ Αλαμέιν ήταν όλοι μέσα και πολλοί από αυτούς Μανταμαδιώτες. Αυτό το γεγονός δεν θα το ξεχάσω. Αυτό και την παράδοση του Ιερού Λόχου. Ξέρετε τι πάθαμε στην Αθήνα τον Αύγουστο του 1945; Παραδώσαμε την σημαία μας στην Σχολή Ευελπίδων και διαλυθήκαμε. Μείναμε γυμνοί, με τα σόρτς. Γυρίζαμε απένταροι μέσα στην Αθήνα. Ειδικά αυτοί που ήταν Έλληνες της Κωνσταντινούπολης ή από την Αίγυπτο και δεν είχαν χαρτιά να φύγουν! Δεν είχαν διαβατήρια! Ήταν τρομερό ήταν πολύ μεγάλο λάθος!»

Σε βαθιά γεράματα, με λόγια λακωνικά, όπως πρέπουν σε έναν στρατιωτικό, απαντά κοφτά ότι δεν μετάνιωσε ούτε για μια στιγμή που έβαζε την ζωή του σε κίνδυνο για την λευτεριά. Το μόνο που φοβήθηκε ήταν μην κάνουν οι γερμανοί κακό στον πατέρα του που έμεινε πίσω.

Ο Ασημάκης Πολυπαθέλλης μας έμαθε τι σημαίνει γενναίος και πατριώτης, όπως άλλωστε ήταν όλοι οι Ιερολοχίτες.

Ευχαριστούμε τον Μιχάλη Πολυπαθέλλη , που μας έφερε σε επαφή με τον 96χρονο Ιερολοχίτη για την ιστορικής σημασίας συνέντευξη.