Διαδρομή 38
Το Πέρασμα της Ποταμιάς 3

Μετά τον Άγιο Παντελεήμονα, ο δρόμος συναντά μια γνωστή πλαζ της Καλλονής, που ονομάζεται «Παχύς Άμμος». Ένα ρέμα εκβάλλει στο βόρειο άκρο και σχηματίζεται μια αβαθής κοιλάδα. Η πλαγιά που την κλείνει από τα ΒΑ, ανηφορίζει ομαλά έως το χείλος πλατώματος και μετά υπάρχουν βραχώδεις σχηματισμοί.
Τον Δεκέμβριο του 2007, με τον Παν. Χαμαλέλλη, επισκέφτηκα ένα μεγάλο αρχαίο οικισμό* ο οποίος έφερε τείχος με λεσβία δομή στο χείλος προς το ποτάμι (σώζεται σε μήκος 30 περίπου μέτρων) με ορθογώνια προτειχίσματα (ένα με ογκολίθους σώζεται στα 2,8 μ.), με ένα περίκεντρο κτήριο (πύργο, διαμέτρου 7 μ. με έμπλεκτο σύστημα) και πολλά θεμέλια εσωτερικά, ορθογώνιων κτισμάτων.


Η κοιλάδα, η πλαζ από τα τείχη (πάνω) με τα επιβλητικά προτειχίσματα (και τον Παν. Χαμαλέλλη) (αριστερά) με τη λεσβία δομή (δεξιά)

Ένα από αυτά, υψηλότερα, στα βράχια, «μεγαροειδές», ίσως ήταν ιερό. Η κεραμική, άφθονη παντού, χρονολογεί την εγκατάσταση στην ίδια εποχή με την εγκατάσταση της Ξηροκαστρινής. Φαίνεται, σαν υπόθεση εργασίας, η Ξηροκαστρινή να αποτελούσε «ακρόπολη» τούτου του άγνωστου οικισμού. (θέση 3)


...το έμπλεκτο σύστημα στο περίκεντρο κτήριο (αριστερά) και το ωραιότατο μεγαροειδές κτήριο (δεξιά)

* Η θέση ανακοινώθηκε στο «Εμπρός» σε εμπεριστατωμένη μελέτη, στα «Αιολικά Χρονικά» και στην εκπομπή της TVM «Οδοιπορικό στη Λέσβο».


Η ακρόπολη της Ξηροκαστρινής (1), η θέση και η έκταση του οικισμού (3) και ο Παχύς Άμμος(2)