Διαδρομή 38
Το Πέρασμα της Ποταμιάς 6

Ανεβαίνοντας το δρόμο δίπλα στην Ποταμιά, συναντάμε ένα επίπεδο χωράφι, παλιό ποτιστικό. Το ποτάμι εδώ έρχεται πιο μέσα. Η κεραμική είναι διάσπαρτη παντού. Στο μέσον σχεδόν βρίσκεται το ερείπιο ενός παλιού ναού, ίσως υστεροβυζαντινού. Στέκονται τοίχοι, αμέτρητα τούβλα και κεραμίδια, δομικά μέλη, ίσως το υπέρθυρο. Είναι αφιερωμένος στην Παναγία την Ελεημονήτρια (Αγία Λεμονή - θέση 8). Απέναντι στο ποτάμι, στον ελαιώνα, στους πρόποδες του λόφου, υπάρχει σε καλή κατάσταση ο νερόμυλος του Αγγελίδη. Κάθετος πύργος με τους τοίχους του εργαστηρίου στα μισά, έπαιρνε το νερό με αυλάκι από τον προηγούμενο που δεν υπάρχει. Είναι ένα κομμάτι της νεώτερης ιστορίας του ποταμού (θέση 9).


Ο νερόμυλος του Αγγελίδη (αριστερά). Ο οικισμός και κάτω η Ποταμιά (δεξιά)

Από επάνω ορθώνεται ο Έλαφος. Στις 20-9-03 επισκέφτηκα ένα οροπέδιο λιόφυτο που προβάλλει από το βουνό προς το ποτάμι. Το τοπωνύμιο «Φκόλια» έκαμε τον αείμνηστο Γ. Μουτζούρη να τοποθετήσει εδώ τον Μεσαιωνικό οικισμό του 16ου αι. Ευχολία (των αρχείων του Λειμώνα). Πραγματικά ανάμεσα στις ελιές υπάρχουν τα ερείπια και αρκετά ντάμια σε καλή κατάσταση ενός αγροτικού οικισμού, νεώτερου, με τις πέτρες του ελαιοτριβείου επί τόπου. Στο νότιο, όμως, τμήμα του σε πυκνή βλάστηση από θάμνους υπάρχουν τα ερείπια του Μεσαιωνικού οικισμού.


Σύγχρονα και παλιά χτίσματα (αριστερά) με τον Άι-Δημήτρη στο ρουπάκι (δεξιά)

Οι παραστάδες των θυρών, οι δρόμοι, τα κομμάτια του ελαιοπιεστηρίου και σε ένα επίπεδο χωράφι το ερείπιο του ναού. Εδώ, κάτω από ένα τεράστιο ρουπάκι βρίσκεται το αστέγαστο ιερό του Άι-Δημήτρη. Από τον παλιό ναό διασώζεται μόνο ένα υπέροχο μαρμάρινο επίθημα. Η πλαγιά στα βορεινά της πέφτει σε ρεματιά με παραπόταμο της Ποταμιάς.


... και τις μυλόπετρες

Εκεί υπάρχει η πηγή του χωριού με το νερό τώρα να μαζεύεται σε στέρνα. Αυτές οι πλαγιές, επάνω από το πέρασμα έκρυβαν το μεσαιωνικό χωριό από την θάλασσα και τα βουνά είχαν εύκολη την οδό διαφυγής. (θέση 10)