Ήδη από τη δεκαετία του 1970 μελετάται ο ρόλος της διατροφής στην αντιμετώπιση της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ). Πολλές έρευνες έχουν ασχοληθεί με τη σχέση της έξαρσης ή της ύφεσης συμπτωμάτων με τα ω-3 λιπαρά οξέα, τα τεχνητά χρώματα και πρόσθετα τροφίμων, την κατανάλωση σακχάρων και τις ελλείψεις μικροθρεπτικών συστατικών και αμινοξέων.

Α. Όσον αφορά τα ω-3 λιπαρά οξέα, κάποιες έρευνες δείχνουν ότι παιδιά με ΔΕΠ-Υ έχουν χαμηλότερα επίπεδα. Οι έρευνες δείχνουν μέτρια προς σημαντική βελτίωση στη συναισθηματική αστάθεια και την αντιδραστική συμπεριφορά. Γονείς και δάσκαλοι παρατηρούν μειωμένη υπερκινητικότητα, ενώ μόνο οι γονείς παρατηρούν αύξηση στην προσοχή μετά από συμπληρωματική αγωγή.

Ο συνδυασμός ω-3 και ω-6 λιπαρών οξέων επίσης φαίνεται να έχει θετικά αποτελέσματα. Λόγω των λίγων παρενεργειών η αγωγή με ω-3 λ.ο. μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με τη φαρμακευτική αγωγή ή σε άτομα των οποίων οι γονείς δεν συμφωνούν με έναρξη φαρμακευτικής αγωγής. Ενδέχεται μάλιστα να χρειάζεται μικρότερη δόση φαρμάκων σε περίπτωση συγχορήγησης με ω-3 λ.ο., αν και χρειάζονται περισσότερες μελέτες για πιο σαφείς συστάσεις.

Στην πράξη, για να αυξήσουμε την πρόσληψη ω-3 λ.ο., καλό είναι να τρώμε δύο φορές την εβδομάδα ψάρι, να επιλέγουμε ξηρούς καρπούς σαν σνακ ή στη σαλάτα (π.χ. καρύδια, κολοκυθόσπορος) ή να προσθέτουμε αλεσμένο λιναρόσπορο στο γιαούρτι, το γάλα ή τη σαλάτα. Επίσης, η σόγια και τα προϊόντα σόγιας είναι καλές πηγές ω-3 λ.ο. Τέλος, και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά είναι πηγές, ενώ υπάρχουν και εμπλουτισμένα τρόφιμα.

Β. Όσον αφορά τα τεχνητά χρώματα και τα πρόσθετα τροφίμων, έχουμε κυρίως μικρές και όχι καλά σχεδιασμένες έρευνες που καταλήγουν σε μεικτά αποτελέσματα. Μια μελέτη έδειξε μικρή, αλλά σημαντική αύξηση στην υπερκινητικότητα μετά από κατανάλωση έξι τεχνητών χρωμάτων. Η έρευνα αυτή οδήγησε στην απαγόρευση προσθήκης αρκετών χρωστικών στο Ηνωμένο Βασίλειο. Όμως, μόνο το 8% των παιδιών είναι ευαίσθητα στα τεχνητά χρώματα.

Στην πράξη, αποφεύγουμε τρόφιμα με έντονα χρώματα, όπως καραμέλες, γρήγορο φαγητό, δημητριακά με έντονα χρώματα, έτοιμους χυμούς και αναψυκτικά, ενώ προτιμούμε την παρασκευή γλυκισμάτων και φαγητού στο σπίτι. Επίσης, είναι σημαντικό να διαβάζουμε τις διατροφικές ετικέτες πριν αγοράσουμε ένα τρόφιμο.

Γ. Ούτε η ζάχαρη ούτε άλλα γλυκαντικά φαίνεται να επηρεάζουν τη συμπεριφορά και τη γνωστική λειτουργία των παιδιών. Ενδέχεται οι γονείς να αναμένουν συμπεριφορές-συμπτώματα ΔΕΠ-Υ μετά από κατανάλωση μεγάλης ποσότητας σακχάρων. Μια μελέτη έδειξε ότι μητέρες που πίστευαν ότι οι γιοι τους καταναλώνουν υψηλές ποσότητες ζάχαρης παρατηρούσαν αύξηση στην υπερκινητικότητά τους, ενώ στην πραγματικότητα κατανάλωναν ασπαρτάμη! Βέβαια, ενδέχεται μια υπο-ομάδα παιδιών να είναι ευαίσθητα στα σάκχαρα, με αποτέλεσμα μειωμένη προσοχή. Αυτό μπορεί να αποφευχθεί με την κατανάλωση πηγής πρωτεϊνών πριν ή μαζί με πηγές σακχάρων.

Ένα παράδοξο που παρατηρείται είναι ότι η περιορισμένη κατανάλωση μαύρης σοκολάτας (π.χ. δύο κομμάτια) επιφέρει αύξηση της προσοχής και μείωση του άγχους, αλλά το αντίθετο αποτέλεσμα έχουμε με κατανάλωση αυξημένης ποσότητας (π.χ. μια ολόκληρη σοκολάτα).

Δ. Μειωμένα επίπεδα ψευδαργύρου, σιδήρου, μαγνησίου και βιταμίνης Β6 έχουν βρεθεί σε παιδιά με ΔΕΠ-Υ. Ενδέχεται η βελτίωση των επιπέδων σιδήρου να επιφέρει βελτίωση συμπτωμάτων, αλλά τα δεδομένα δεν είναι επαρκή. Δεν υπάρχουν καλής ποιότητας κλινικές μελέτες για την επίδραση του μαγνησίου, ενώ για τον ψευδάργυρο, η βελτίωση των επιπέδων δεν επιφέρει βελτίωση συμπτωμάτων ΔΕΠ-Υ. Προσοχή χρειάζεται σε μεγάλες δόσεις βιταμινών, καθώς υπάρχει πιθανότητα τοξικότητας.

Αναφορικά με το σίδηρο, πηγές είναι το κρέας, το κοτόπουλο, τα ψάρια και θαλασσινά, τα όσπρια, τα φασόλια και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Για καλύτερη απορρόφηση, καλό είναι να συνδυάζουμε πηγές σιδήρου με πηγή βιταμίνης C, όπως μπρόκολο, ντομάτα, λεμόνι, πιπεριές, και εσπεριδοειδή, ενώ να αποφεύγουμε την κατανάλωση τσαγιού ή γαλακτοκομικών.

Ε. Όσον αφορά τα αμινοξέα, οι δομικοί λίθοι των πρωτεϊνών, έχουν μελετηθεί κυρίως η τυροσίνη, η φαινυλαλανίνη και η τρυπτοφάνη. Η τρυπτοφάνη φαίνεται να βελτιώνει τα συμπτώματα από την οπτική των γονέων, αλλά δεν θεωρείται ότι τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ θα ωφεληθούν από συμπλήρωμα αμινοξέων.

Γενικά από το «National Institute of Clinical Excellence» (NICE) του Ηνωμένου Βασιλείου και το Harvard συστήνεται η προσκόλληση σε μια υγιεινή διατροφή, όπως είναι η μεσογειακή δίαιτα! Ακολουθώντας μια υγιεινή διατροφή, οδηγούμαστε και σε μειωμένη κατανάλωση τεχνητών χρωμάτων και πρόσθετων τροφίμων, σε αυξημένη κατανάλωση ω-3 λιπαρών οξέων καθώς και μικροθρεπτικών συστατικών!